Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Page 84

76
um eins og að gera þrjá bæi úr tveimur (ef það er þá víst) ...“. Til
skýringar þessum orðum, sem A. J. J. segist hafa þótt svo vænt um,
skal ég segja þetta. í jarðabók Árna Magnússonar er talað um þá
ætlun manna, að byggð hafi verið á Þuríðarstöðum og í Húsadal. Auk
þess eru bæjarrústirnar hjá Kápu. Ef fyrnefnd ætlun manna hefði
verið rétt og byggðin í Húsadal hefði verið til á 10. öld, sem ekkert
er vitað um, væri hér að ræða um þrjú býli. Að vísu má segja, að Kápu-
bærinn sé ekki á sjálfri Þórsmörk (sbr. ritgerð Matthíasar), svo að
lausleg virðist staðþekkingin, þó að bæirnir þarna innfrá hefðu verið
þrír. Um nöfnin á bæjunum er ofboð hætt við, að misskilnings kenni
í Njálu. Loks er þess að geta, að heldur en ekki er hæpið, að þrír bæir
hafi verið þar innfrá eftir 1000, sbr. ritgerð Matthíasar, og kann ég
ekki að álasa höfundi Njálu, þó að hann færi villur vegar um slíkt,
þar sem ekki er gott að vita, hvaða heimilda hann átti kost um það.
Ég sé, að ég kemst hér í mótsögn við A. J. J., eftir að okkur nú allra
seinast hefur borið óvenju lítið á milli (og þó nokkuð) ; hann segir
(bls. 8) : „Hver getur sannað, að bæirnir á Þórsmörk hafi ekki verið
þrír á þessum tíma? Hvaða „nábúar“ Björns í Mörk voru> það, sem
hann (Bjöm) átti að segja, „at hann hefði fundit Kára á förnum
vegi ok riði hann þaðan upp í Goðaland ok svá norðr á Gásasand"
(Njála, 148. kap.), ef það voru ekki nábúar hans á Þórsmörk?"
Þessi röksemd finnst mér svo prýðileg, að ég læt A. J. J. hafa síð-
asta orðið.
Fiskivötn. Bæði Sk. G. og A. J. J. ræða um Fiskivötn; rök Sk.
G. held ég séu öll í ritgerð A. J. J., svo að ég sný mér að henni. Þar
er mér nú heldur en ekki lesinn textinn, fyrir að taka upp fremur
barnalegar hugmyndir útlendings og fleira því líkt; kapp A. J. J. er
svo mikið, að það er engu líkara en hann skoði legu Fiskivatna sem
prófstein á því, hvort höfundur Njálu sé Rangæingur eða Skaftfell-
ingur. Ég gat ekki aðhyllzt þá skoðun, þegar ég skrifaði bók mína
(sjá bls. 367), og geri það heldur ekki enn — það væri þá helzt, að
ef höfundur Njálu hefði farið villur vegar um þetta örnefni, gæti hann
ekki verið af Landi eða úr Skaftártungu, hins vegar gæti hann svo
mætavel hafa dvalizt langdvölum t. d. á Svínafelli eða undir Eyja-
fjöllum, svo að það er langt frá, að sérlega mikið verði af þessu ráðið.
Okkur A. J. J. hafði hvorugum auðnazt að leggja fram ný gögn
um Fiskivötn, og urðum því báðir að reyna að dæma eftir því, sem
aðrir höfðu dregið fram, þeir Sigurður Vigfússon og Kristian Kálund;
loks hefur Matthías Þórðarson enn bætt við gögnum, og kem ég að þeim
síðar, með því að þau voru hvorugum okkar kunn. Var þá beggja