Morgunblaðið - 10.02.1993, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR 1993
27
Kvikmyndadagar Hvíta tjaldsins
Söngvari
snýr aftur
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Regnboginn:
Heyrið minn söng - Hear My
Song
Leikstjóri Peter Chelson. Hand-
rit Chelson og Adrian Dunbar.
Aðalleikendur Adrian Dunbar,
Ned Beatty, Tara Fitzgerald,
Shirley Anne Field, David
McCallum. Tónlist John Alt-
man. England/írland. 1991.
Þessi heldur geðfellda smá-
mynd sem gerð er í samvinnu íra
og Englendinga er sögð lauslega
byggð á sönnum atburðum. Á
fímmta áratugnum hvarf af sjón-
arsviðinu vinsæll söngvari (Be-
atty) og settist í helgan stein á
írlandi. Röskum þrem áratugum
síðar grípur næturklúbbseigandi í
Liverpool (Dunbar) til þess ör-
þrifaráðs til að hressa uppá að-
sóknina að ráða söngvarann Herra
X og láta það kvisast út að hér
sé gamli hetjutenórinn kominn
aftur til leiks.
Þetta gleður tilvonandi tengda-
mömmu Dunbars, en hún átti vin-
gott við söngvarann í den. En
ánægjan er skammvinn því hún
sér fljótlega að Herra X siglir
undir fölsku flaggi. Til að bjarga
andlitinu og kvennamálunum
heldur Dunabar til írlands til að
hafa uppá Beatty og þvæla honum
á sviðið að nýju.
Til að hafa gaman að þessari
duggunarlitlu mynd verður áhorf-
andinn að sýna af sér lítillæti og
hógværð og talsverða þolinmæði
því leikstjóra og handritshöfund-
um hefur einhvemveginn tekist
að teygja á efninu í hartnær tvær
klukkustundir. Myndin vaknar"
aðeins til lífsins er hinn kunni
skapgerðarleikari Ned Beatty
kemur seint og um síðir til sögunn-
ar. Öðrum miðaldra og nú fáséðum
kvikmyndastjömum bregður einn-
ig fyrir, Shirley Anne Field, sem
aldurinn hefur farið um mjúkum
höndum og David McCallum sem
margir minnast úr þáttunum The
Man From UNCLEi kanasjónvarp-
inu. Þá fer leikarinn í hlutverki
Herra X laglega með sitt en Dun-
bar, sem jafnframt er annar hand-
ritshöfunda, er ósköp krokulegur
í aðalhlutverkinu.
Sænsk kvik-
myndavika
Sunnu-
dagsbam
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Sunnudagsbarn (Söndagsbarn).
Sýnd í Háskólabíói. Leikstjóri:
Daniel Bergman. Handrit:
Ingmar Bergman. Aðalhlut-
verk: Thommy Berggren, Lena
Endre, Henrik Limros, Jakob
Leygraf, Marlin Ek. íslenskur
texti. 1992.
Fjölskylda sænska kvikmynda-
leikstjórans Ingmars Bergmans er
orðin ansi náin kvikmyndaáhorf-
endum eftir Fanny og Alexander,
sjónvarpsmyndaflokkinn, og bíó-
myndina í góðu skyni og núna
Sunnudagsbam, sem er opnunar-
mynd á sænskri kvikmyndahátíð
í Háskólabíói.
í þessum myndum dregur Berg-
man úr sjóði minninga sinna sem
barn eða fjallar um Bergmanfjöl-
skylduna á einn eða annan hátt.
Þeirri fyrstnefndu leikstýrði hann
auk þess að skrifa handritið en
hann skrifaði handritið að hinum
tveimur og þeirri síðastnefndu
leikstýrir sonur hans, Daniel.
í þetta sinn beinir Ingmar fók-
usnum að sambandi hans og föður
hans, bæði þegar hann er ungur
drengur og harðfullorðinn maður.
Titilpersóna Sunnudagsbams
heitir Ingmar Bergman og er átta
ára gutti þegar myndin hefst í
sumarhúsi Bergmanfjölskyldunn-
ar árið 1926. Þótt allt virðist slétt
og fellt á rólegu yfirborðinu í
glampandi fallegu sænsku sumar-
veðri endurminninganna krauma
átök undir og litli, forvitni Pu,
eins og Ingmar er kallaður, verður
vitni að þeim. Foreldrar hans eiga
í erfíðleikum í hjónabandi, dóm-
hörðum prestinum föður hans
finnst hann útilokaður og jafnvel
auðmýktur af konu sinni og ekki
síst móður hennar þótt við verðum
aldrei vitni að því og hann hefur
sennilega rangt fyrir sér. En
drengurinn fínnur vanlíðan hans
og bönd þeirra tveggja verða
sterkari.
Stráksi er heilmikill áhorfandi
að lífínu og drekkur í sig sögurnar
úr sveitinni þar sem dauðinn leik-
ur stórt hlutverk, draugasögur og
hindurvitni, en drengur á að vera
sérstaklega næmur fyrir slíku,
fæddur á sunnudegi. Er að finna
í myndinni ansi magnaða sviðsetn-
ingu í svart/hvítu á spennandi
draugasögu, sem hefur mikil áhrif
á drenginn.
En Sunnudagsbam er fyrst og
fremst uppgjör sonarins við föður
sinn, sáttargjörð og tilraun til
skilnings. Hluti hennar gerist árið
1968 þegar faðirinn liggur fyrir
dauðanum og myndast hefur gjá
á milli þeirra sem ekki verður brú-
uð. Þetta er sannarlega athyglis-
vert efni fært í hlýlegan, kómískan
og fallegan búning af Daniel, sem
er með sögu föður síns og afa í
höndunum. Kvikmyndataka Tonys
Forsbergs er afburðagóð. Sagan
er sögð í bland við upplifun stráksa
á sveitalífinu og lýsir kyrrlátu fjöl-
skyldulífí. Hér er ekki stómm
átökum fyrir að fara eða mikilli
dramatík, áherslan er öll á lág-
stemmda, afslappaða frásögn og
milda skoðun.
Fyrir þá sem enn vilja opna
myndaalbúm Bergmanfjölskyld-
unnar og skoða innviði hennar er
myndin sjálfsagt ómissandi.
Lífvörður
og leigu-
morðingi
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
VerndarengiIIinn —
Skyddsangeln
Leikstjóri Suzanne Osten. Að-
alleikendur Philip Zandén,
Etienne Glaser, Malin Ek.Gerð
1990.
Sögusvið Verndarengilsins er
ónefnt Evrópuríki við upphaf tutt-
ugustu aldarinnar. Þar ríkir óöld
vegna harðskeyttra átaka á milli
námsmanna og yfirvalda og hefur
forsprakki stúdentaóeirðanna ver-
ið fangelsaður. Innanríkisráðherr-
ann, hataðasti maður uppreisnar-
seggjanna, lokar háskólanum og
hyggst taka foringja þeirra af lífí.
Stúdentar fá ungan menntamann,
Jacob, sem ráðinn hefur verið líf-
vörður og hægri hönd ráðherrans,
til að stytta honum aldur. Dvelur
Jacob sumarlangt á sveitasetri
ráðherrafjölskyldunnar og tengist
henni nánar en hann átti von á.
Sængar hjá dætrum hans báðum,
verður persónulegur vinur sonar-
ins og nýtur yfír höfuð óvæntrar
ástúðar svo hann hryllir við verk-
efninu.
Dulítið athyglisverð mynd um
ófyrirsjáanleg tilfinningabönd sem
geta myndast á milli andstæðra
afla í þjóðfélaginu; þá hremmingu
er flokkslínur eru í hættu vegna
mannlega þáttarins. Og ósveigjan-
leika þeirra sem halda í endana.
Tilgangsleysið og tómarúmið sem
skapast er misvitrum markmiðum
er náð. Verndarengillinn er tekin
í svart/hvítu í anda frétta- og
heimildarmynda frá öndverðri öld-
inni og laðar hún fram hugblæ
löngu liðinna tíma ásamt vand-
virknislegu umhverfínu á sveita-
setrinu og búningum. Heimilislífið
er litríkt, kúltíverað í aðra röndina
en í hina spegill þjóðfélagas-
ástandsins úti fyrir. Ráðherrann
er á margan hátt heillandi heimil-
isfaðir en grunnt á harðstjóranum.
Samræðumar eru oftar en ekki
vitsmunalegar, einn kaflinn minn-
isstæður, uppgjör yngri dótturinn-
ar við föður sinn. Hinsvegar er sá
framgangsmáti umdeilanlegur hér
að láta framvinduna fara af og
til fram í hugarheimi Jacobs.
Stöku sinnum reynist óglöggt að
sjá hvað er raunveruleiki og hvað
ekki.
Leikhópurinn er einkar fram-
bærilegur, það er helst að Zandén
í hlutverki Jacobs nái ekki að
fanga mann. Þó margt sé ágæt-
lega gert þá er Verndarengillinn
lengst af í óheppilegri flarlægð frá
áhorfandanum. Og alveg víst að
hún höfðar til fárra.
Hjákon-
ur inní
myndinni
Kvikmyndir
Amaldur Indriðason
Handritahöfundur og hjákonur
(„Mistress"). Sýnd í Regnbogan-
um. Leiksljóri: Barry Primus.
Handrit: Primus og J. F. Law-
ton. Aðalhlutverk: Robert Wuhl,
Robert De Niro, Danny Aiello,
Martin Landau, Eli Wallach,
Christopher Walken, Emest
Borgnine.
Gamanmyndin Handritahöf-
undur og hjákonur eða „Mistress",
sem TriBeCa framleiðslufyrirtæki
leikarans Roberts De Niro gerir,
er meinhæðin lýsing á því hvemig
kaupin gerast í Holljrwood líkt og
Leikmaðurinn eftir Robert Altman
en er mun minni um sig og létt-
vægari.
Það má hafa gaman að henni
því leikaraliðið sem kemur fram í
henni er ómótstæðilegt og leikar-
amir hafa greinilega unun af að
leika þær gölluðu persónur sem
þeir túlka. Myndin segir frá hand-
ritshöfundi sem fær tækifæri í
gegnum aflóga framleiðanda til
að sjá eitt handrit sitt verða að
bíómynd. Vandinn er bara að fínna
peninga í framleiðsluna og laga
handritið aðeins að nútímanum því
það er gamalt. Aðalvandamálið
verður þó að koma hjásvæfum
peningamannanna inní myndina
og það kostar átök.
Myndin er um listamanninn sem
selur sálu sína markaðsöflunum
en þó ekki andstöðulaust því upp-
runalegt verkið á sér djúpar rætur v
í fortíð hans. Og hún er um þá
sem taka þátt í Hollywoodleikn-
um. Þar fer Robert De Niro á
kostum í litlu hlutverki milljóna-
mærings sem setja vill pening í
myndina ef hjásvæfan hans fær
nógu stórt hlutverk. Besta atriði
myndarinnar er þegar hann tekur
framleiðandann, handritshöfund-
inn og veiklyndan aðstoðarmann
þeirra, en allir hafa þeir orðið
undir í lífínu, og lýsir því hvaða
lítilmenni þeir raunverulega eru
með sínum sjálfsöruggu milljóna-
töktum. Aðrir góðir sem grínast
með liðið í kvikmyndaborginni eru
Eli Wallach, Danny Aiello, Martin
Landau er óborganlegur og.
Christopher Walken og Emest
Borgnine bregður fyrir.
„Mistress" er skondin lítil
mynd, sem nær aldrei neinni
þungavikt en er samkvæm sjálfri
sér í sögu af litla manninum, sem
heldur áfram að vera lítill og verð-
ur það eitthvað enn.
Afmæliskveðja
Margrét Arnheiður
Arnadóttir sjötug
Tíminn er fugl sem flýgur hratt.
Það virðist örstutt síðan ég stóð á
dyrapallinum á Laugavegi 35 á
Siglufirði og hitti í fyrsta skipti fyöl-
skyldu konunnar yndislegu sem
hafði sigrað hjarta mitt. Ég var
auðvitað bæði feiminn og óstyrkur,
en hlýtt viðmót og eðlileg og mann-
eskjuleg framkoma húsráðanda vék
þegar á brott öllum slíkum tilfinn-
ingum. Ég held raunar og fínnst að
ég hafí reynt það á þeim tæplega
þijátíu árum sem liðin em frá þess-
um fyrstu fundum, að allir þeir sem
átt hafa erindi á þetta heimili hafi
fundist þeir vera að koma heim, svo
elskulegar eru allar móttökur. Áður
en varir er húsmóðirin búin að töfra
fram kræsingar á eldhúsborðið og
smitandi hlátur og gleði fyllir húsið.
Þórður og Gréta hafa búið allan sinn
búskap á Siglufirði og notið þar
mikillar virðingar samborgara sinna
fyrir framgöngu sína alla, dugnað í
störfum og hjálpsemi og vináttu í
allra garð. Sjö börnum hafa þau
komið til manns, — sem bera föður-
garði fagurt vitni, — öll glæsilegt
og vel gert fólk sem með hvatningu
og stuðningi foreldra sinna hafa
unnið vel úr sínu og þegar skilað
samfélaginu dijúgu og góðu lífs-
starfí.
Þórður andaðist í nóvembermán-
uði á síðasta ári og var útför hans
gerð frá Siglufjarðarkirkju að við-
stöddu miklu fjölmenni. Siglufjörður
skartaði sínu fegursta, alhvít jörð
frá hæstu fjallatindum. Spegilsléttur
særinn að gjálfra mjúklega við
bryggjurnar, — himinninn hlýr með
dimman bláma úti við hafsins rönd.
Siglunesið í fjarðarmynni, átthagar
náttúrubarnsins, — hljótt og stillt
að kveðja drenginn sinn góða.
Gréta, sterk af einlægri trú sinni,
með greind og visku í sálinni, brosir
við barnahópnum stóra, — og þakk-
ar liðnar stundir. Hún erþessi dugm-
ikla og sterka kona, ósérhlífín og
kann ekki að kvarta. Vinnusöm og
samviskusöm svo einstakt er. Á
Dalvík, þar sem æskustöðvar hennar
eru, stóðst henn( enginn snúning við
beitningamar. Á Siglufírði saltaði
hún í tunnurnar á planinu hjá bónda
sínum af slfku kappi og lagni að
frægt er. Hún hefur síðan unnið við
fiskvinnslustörf af sama krafti og
dug.
Heimili sitt hefur hún rekið af
rausn og myndarskap, saumað og
pijónað af slíkri list að einstakt er
og börnin hennar, tengdabömin og
bamabömin ganga nú flest um í
hvers kyns ullarplöggum til prýði
og gagns. Hvenær hún finnur sér
tíma til slíkrar iðju með öllu öðm
sem hún afkastar veit enginn, en
staðreyndirnar tala sínu máli um
manneskju sem aldrei fellur verk úr
hendi. Hún er líka vakin og sofín í
að liðsinna þeim sem eru hjálpar-
þurfi, víkja að þeim gagni og gjöfum
í hljóðri hógværð og ekki kann hún
að liggja á liði sínu þar sem eftir
er leitað um félagsstörf, samfélagi
hennar til gagns og blessunar. Af
mörgu slíku hefur starfíð í kirkju-
kórnum vísast verið henni til mestr-
ar gleði, en þar hefur hún verið trúr
félagi í marga áratugi.
Og svo er það eitt af aðalsmerkj-
um Grétu tengdamömmu hve hún
er bamgóð kona. Hún hefur næman
skilning á framgöngu hinna ungu,
leiðbeinir af sanngirni og umhyggju,
syngur og leikur við hvem sinn fing-
ur, spilar og gantast. Og svo á hún
alltaf eitthvert góðgæti í frystikist-
unni sinni eða búrinu til að gleðja
með bragðlaukana.
Hún er ævintýri þessi kona og
það er alltaf bjart í kringum hana.
Ég hef séð bömin mín breytast í
fullorðið fólk og sjálfur fundið árin
færast yfír, en hún virðist vera
„stikk-fri“ í þeim efnum. Hún heldur
áfram að glettast og hlæja svo að
bergmálar um húsið, segja af því
spaugilega 5 framvindunni, herma
eftir því skrítna og skemmtilega og
leggur ætíð til bjartsýni, kjark og
vonir í alla umræðu. Dætur mínar
hafa sagt í gegnum tíðina, þegar
talið berst að Grétu á Laugavegin-
um. „Amma sko, — hún er nú alveg
æðisleg."
Það eru orð að sönnu. Frá þeim
og okkur hjónakornunum berast
innilegar hamingjuóskir í tilefni af
þessum góðu og gleðiríku 70 árum
og við biðjum góðan Guð um blessun
og farsæld til handa afmælisbarninu
allar ókomnar stundir. ,
Jón Þorsteinsson.