Morgunblaðið - 31.07.1991, Blaðsíða 1

48 SIÐUR B
171. tbl. 79. árg._________________________________MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 1991________________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Eingöngu rætt um efnahagsmál á fyrri degi leiðtogafundarins í Moskvu:
Reuter
Bush lofar Sovétmönnum
Reuter
Míkhaíl Gorbatsjov Sovétforseti og George Bush Bandaríkjaforseti
fá sér göngutúr á Rauða toginu í Moskvu í gær í stuttu hléi frá
viðræðum sinum. Á bak við þá gnæfir turn St. Basils dómkirkjunnar.
Júgóslavía:
Herþotur
gera árás
áþorpí
Króatíu
Belgrad, Zagreb. Reuter.
HERÞOTUR sambandshers Júgó-
slavíu gerðu í gær árás á kró-
atiska þorpið Kostajnica. Einn
lögreglumaður féll og að minnsta
kosti sex manns særðust. í höfuð-
borg landsins, Belgrad, fóru til-
raunir ráðamanna til að binda
enda á blóðbaðið í Króatíu út um
þúfur þegar Stipe Mesic, forseti
Króatíu, strunsaði út af neyðar-
fundi.
Djuro Brodarac, sem er lögreglu-
stjóri í bænum Sisak, sagði Reuters-
fréttastofunni í gær að tvær orrustu-
þotur hefðu skotið á heilsugæslustöð
og skóla í þorpinu Kostajnica og að
serbneskir skæruliðar væru óðum
að nálgast þorpið. Hann sagði að
þoturnar hefðu einnig varpað
sprengjum.
Stipe Mesic yfirgaf í gær neyðar-
fund leiðtoga Júgóslavíu í mótmæla-
skyni, þar sem hann var andvigur
því að Branko Kostic, varaforseti
Júgóslavíu, yrði formaður í sérstakri
nefnd sem stofna átti til að koma á
vopnahléi í Júgóslavíu. í nefndinni
áttu að sitja ráðherrar vamarmála,
innanríkismála og dómsmála ásamt
varaforsetanum, að sögn fjölmiðla í
Jugóslavíu. Mesic var mótfallinn for-
mennsku Brankos vegna þess að
hann hefur verið hliðhollur Serbum
allt frá því að átökin í landinu byij-
uðu.
Svíar velta fyr-
ir sér EES án ís-
lands o g Noregs
BÆÐI stjórn og stjórnarandstaða í Svíþjóð velta fyrir sér þeim mögu-
leika að gera samning um Evrópskt efnahagssvæði (EES) án þátttöku
íslendinga og Norðmanna eftir að upp úr viðræðum um EES slitnaði
í fyrrakvöld.
Vonbrigði stjómmálamanna í Nor-
egi em mikil yfir því að viðræðurnar
sigldu í strand og saka stjómarand-
stæðingar norska ráðherra um að
hafa í opinberum yfirlýsingum i júní
sl. verið með allt of mikla bjartsýni
á árangur samningaviðræðnanna.
Kjell Magne Bondevik formaður
Kristilega þjóðarflokksins ber Gro
Harlem Brundtland forsætisráðherra
á brýn að hafa látið i ljós mikinn
fögnuð yfir pólitísku samkomulagi
áður en það var í höfn og þannig
gefið Evrópubandalaginu til kynna
að Norðmenn hefðu meira að bjóða.
Bmndtland segir hins vegar að það
eigi nú hug sinn allan að ná samning-
um í haust. í Sviss hefur snurðan
sem hljóp á þráðinn í Bmssel hins
vegar vakið minni athygli og eru
menn þar vongóðir um samkomulag
í haust.
í frétt frá Kristófer M. Kristins-
syni, fréttaritara Morgunblaðsins í
Brussel, segin Yfirsamninganefnd
EFTA kom saman til fundar í gær-
morgun til að ræða stöðuna í samn-
ingunum um Evrópska efnahags-
svæðið eftir að slitnaði upg úr þeim
aðfaranótt þriðjudagsins. Á fundin-
um varð samkomulag um að helja
viðræðumar að nýju í byijun sept-
ember og samkomulag hefur.verið
gert um dagsetningar samninga-
funda í þeim mánuði.
Utanríkisráðherrar Evrópubanda-
lagsins munu halda fund 30. sept-
ember í Brussel og gert er ráð fyrir
að samningarnir verði þá teknir fyrir.
Framtíð viðræðnanna eftir fund-
inn á mánudag er óljós. Staðfest ér
að allnokkur atriði eru enn óútkljáð
auk stóru atriðanna, sjávarútvegs og
þróunarsjóðs. Fátt þykir benda til
þess að krafa Norðmanna og Islend-
inga um fullt tollfrelsi á sjávarafurð-
um nái nokkum tímann fram að
ganga en á henni strönduðu viðræð-
urnar á mánudagskvöld. Þeir aðilar
innan EFTA og EB sem fréttaritarar
Morgunblaðsins ræddu við í Brassel
í gær töldu að samningsaðilar yrðu
að nota ágústmánuð til að fara ofan
í saumana á þeim atriðum sem ósam-
ið er um þannig að tíminn í byijun
september nýtist vel. Samkvæmt
heimildum í Brassel eru ekki fyrir-
hugaðir neinir fundir, hvorki tvíhliða
á milli einstakra þátttökuríkja né á
milli bandalaganna í ágúst.
Sjá fréttir á bls. 16-17
Pavarottiá
tónleikum
Italski óperasöngvarinn Luciano
Pavarotti þenur hér raddböndin
á tónleikum sem hann hélt í
Hyde Park í Lundúnum í gær-
kvöldi í tilefni þess að hann á
30 ára söngferil að baki. Talið
er að um 125.000 áhorfendur
hafi sótt tónleikana þrátt fyrir
rigningu, en það er langmesti
fjöldi sem komið hefur á tónleika
á Bretlandseyjum.
Bandaríkin:
beztu viðskiptakjörum
Moskvu. Frá Ólafi Þ. Stephensen, blaðamanni Morgpmblaðsins.
GEORGE Bush, forseti Banda-
ríkjanna, lýsti því yfir í ræðu í
Moskvu í gær að hann myndi
Ieggja til við Bandaríkjaþing að
það samþykkti viðskiptasamning
við Sovétríkin, sem tryggja mun
Sovétmönnum svokölluð beztu
Hei'stöðvar lagðar niður
Washington. Reuter.
BANDARÍKJAHER ætlar að yfirgefa 72 herstöðvar utan Banda-
ríkjanna innan skamms, að sögn Pete Williams, talsmanns varnarmála-
ráðuneytisins. Sagði hann að stefnt væri að því að Bandaríkjamenn
yrðu búnir að yfirgefa um þriðjung hinna 1.600 herstöðva sinna utan
Bandaríkjanna árið 1995.
Williams sagði að 38 stöðvar yrðu
lagðar niður í Þýskalandi, 13 í Bret-
landi, 8 á Ítalíu, 7 í Tyrklandi, 5 á
Spáni og ein í Hollandi. Yrði fjöldi
bandarískra hermanna í Evrópu, sem
nú er um 300.000, um 150 þúsund
árið 1995 en stefnt er að því að þeim
verði búið að fækka í 219 þúsund
þegar í lok þessa árs.
Þær skýringar sem gefnar vora á
þessum áformum vora annars vegar
hinar breyttu aðstæður í samskiptum
austurs og vesturs og hins vegar að
hart væri nú lagt að Dick Cheney,
varnarmálaráðherra Bandaríkjanna,
að draga úr útgjöldum til hermála.
viðskiptakjör. Litið er á yfirlýs-
ingpi Bush sem mikilvægt skref í
þá átt að koma samskiptum
ríkjanna á nýjan grunn samstarfs
og vináttu. Ándrúmsloftið á leið-
togafundi Bush og Míkhaíls Gorb-
atsjovs, forseta Sovétrikjanna,
sem hófst hér í Moskvu í gær, ein-
kennist af samstarfsviya og bjart-
sýni. Bush talaði um „nýja öid, sem
lofar góðu“, í samskiptum risa-
veldanna. Míkhail Gorbatsjov not-
aði orðin „nýtt skeið í sögunni".
Marlin Fitzwater, talsmaður Hvíta
hússins, tjáði blaðamönnum í Moskvu
að á fyrsta fundi leiðtoganna í gær-
morgun hefði eingöngu verið rætt
um efnahagsmál. Þeir hefðu talað
um tengsl Sovétríkjanna við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn og Alþjóðabank-
ann, niðurstöður fundar Gorbatsjov
með leiðtogum sjö helstu iðnríkja
heims í Lundúnum og efnahagsum-
bætur í Sovétríkjunum.
Leiðtogarnir munu í dag funda
ásamt nánustu aðstoðarmönnum
sínum á sveitasetri Gorbatsjovs fyrir
utan Moskvu, Novo Ogaríjevo. Að
sögn Fitzwaters munu forsetarnir
ræða þar um framhald á afvopnunar-
samningum eftir undirritun START-
sáttmálans, sem fram fer í dag.
Vítalíj Ignatenkó, talsmaður Gorb-
atsjovs, sagði á blaðamannafundi að
á Novo Ogaríjevo, yrði líklega rætt
um afvopnun á höfunum, skamm-
dræg kjarnavopn í Evrópu, geimvopn
og efnavopn. Fitzwater sagði að
sennilega kæmi til nýrra viðræðna
um afvopnunarmál með haustinu,
þar sem farið yrði yfír þau mál, sem
Ignatenkó nefndi, en ekki væri tíma-
bært að segja til um hvert þær við-
ræður myndu leiða.
Athygli hefur vakið að þrátt fyrir
jákvætt andrúmsloft og fjölda yfir-
lýsinga um að kalda stríðinu sé lokið
og nýtt skeið í sögunni sé að hefj-
ast, vakti George Bush tvisvar sinn-
um máls á deiluefnum risaveldanna
í gær. Bush minntist þar á framtíð
Eystrasaltsríkjanna, aðstoð Sovét-
manna við Kúbu og deilu Japana og
Sovétmanna um Kúril-eyjar. Forset-
inn sagði sumar þessara deilna geta
staðið í vegi fyrir bættum samskipt-
um og þátttöku Sovétmanna í heims-
markaðnum yrðu þær ekki leystar.
Fitzwater var spurður hvort Banda-
ríkjamenn litu á lausn þessara
ágreiningsefna sem skilyrði fyrir
aðstoð við Sovétríkin. „Þetta er ekki
skilyrði, heldur sýnir þetta að eðli
sambands ríkjanna er að vaxa og
þroskast," sagði Fitzwater.
Viðbrögð Sovétmanna við þessum
yfirlýsingum Bush hefðu þótt með
ólíkindum fyrir fáeinum áram. Vítalíj
ígnatenkó sagði að Sovétmenn skildu
mikilvægi þessara vandamála, og
þau yrðu áreiðanlega rædd á fundi
leiðtoganna í dag ásamt öðrum svæð-
isbundnum deilum. Hann hafði einn-
ig eftir Gorbatsjov forseta að „ef
áhugi Bandaríkjanna á að þróa góð
tengsl milli Sovétríkjanna og Banda-
ríkjanna dvínar einhverra hluta
vegna, eram við tilbúnir að gera átak
til að koma í veg fyrir það. Þetta
sagði hann, af því að þetta er í þágu
langtímahagsmuna Sovétríkjanna",
sagði Ignatenkó.
Sjá nánari fréttir af leiðtoga-
fundinum á miðopnu.