Morgunblaðið - 26.02.1984, Page 37
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1984
37
Árstíðir Vivaldi
skífur
Konráö S. Konráðsson
Konsert 1 til 4 úr „II cimento dell ’
armonia e dell’ invenzione” Op 8.
Antonio Vivaldi (16787-1741)
Philips 9500 717
FiAla; Iona Brown
Academy of St.-Martin-in-the-Fields
Stjórnandi: Iona Brown
Mörgum hefir orðið að íhug-
unarefni hvers vegna Vivaldi,
sem svo fljótt féll í gleymsku eft-
ir andiát sitt 1741, hefir náð svo
miklum vinsældum nú á síðari
árum.
Eflaust mun margt að baki
liggja, en vart mun tilviljun að
uppreisn Vivaldi kemur í kjölfar
breiðskífunnar og upphafs
þeirra hljómtækja, sem f dag sjá
okkur fyrir hljómlist til heimil-
isnota. Nýtur hljómlist hans,
sem og annarra tónsmiða bar-
okktímans, sín einstaklega vel í
góðum hljómflutningstækjum,
enda er fjöldi flytjenda tak-
markaður og tónlistin skýr. Má
enn fremur bend á að tónsmíðar
Vivaldi eru vinsælli á hljómplöt-
um og jafnvel í kvikmyndum
(sbr. kvikmynd Alan Alda The
Four Seasons) en í hljómleika-
sal.
Óljóst er um fæðingarár Ant-
onio Vivaldi, sem og margt ann-
að í ævi hans, en prestur var
hann í Feneyjum. Frekar mun
þó að telja hann til embætt-
ismanna kirkjunnar en boðenda
orðsins, en hann var tónlistar-
kennari í klausturskóla fyrir
munaðarlausar og aðrar illa
stæðar stúlkur. Samdi Vivaldi
firn af tónlist, þá m.a. með
kennslu þessara stúlkna í huga.
Er jafnvel talið að konsertar
hans telji á 8. hundrað, oft með
fiðlu sem einleikshljóðfæri, en
hann var snjall fiðluleikari sjálf-
ur.
Auk þess mun hann hafa sam-
ið á 4. tug ópera, sem og kirkju-
tónlist hvers konar.
I hverri viku efndu Vivaldi og
stúlknahljómsveit hans til tón-
leika, en að því víkur Victor
Borge í bók sinni „My Favourite
Comedies in Music":
„ ... og brátt streymdu allir
piparsveinar Feneyja að, til að
hlýða á. Sumum hverjum var þó
ekkert sérlega um tónlist gefið,
en þótti því skemmtilegra að
komast að tjaldabaki að tónleik-
um loknum og skoða hljóðfær-
in.“
Sagan segir að Vivaldi hafi
verið sviptur kjól sínum er upp
komst að hann hafði ekki sungið
messu í 25 ár. Hann hvarf þá til
Vínar, en lést þar eftir skamma
Antonio Vivaldi
dvöl í sárri fátækt sumarið 1741.
„Árstíðirnar fjórar" eru hluti
stærra verks, sem telur 12 kon-
serta. Var það verk fyrst gefið út
í Feneyjum 1725, en féll eftir
daga Vivaldi í algera gleymsku í
rúmar tvær aldir. „Árstíðirnar"
voru fyrst hljóðritaðar 1948, þá í
breyttri mynd, af Bernardo Mol-
inari, en sú útgáfa mun fremst
hafa sögulegt gildi. Síðan þá
mun verkið hafa verið gefið út á
hljómplötu allt að 60 sinnum hér
á Vesturlöndum og má þannig
marka vinsældir þess.
Vinsælt mun hafa verið meðal
samtíðarmanna Vivaldi, hvort
sem þeir tjáðu hug sinn með orð-
um, litum eða tónum, að fjalla
um árstíðirnar fjórar. Vivaldi
skrifaði til skýringar verki sínu
fjórar sonnettur, sem hann birti
samtímis tónverkinu. Hvort það
var nauðsynlegt er þó álitamál,
þar sem verkið er skýrt fram
sett og líkingarnar augljósar.
Andstæðurnar eru oft harkaleg-
ar, t.d. í vorkaflanum er þrumu-
veður feykir burt fuglasöngnum,
en er það er liðið hjá lýkur kafl-
anum á dansi hjarðsveina og
skógardísa í vorskrúðinu. Sama
máli gegnir um vetrarkaflann er
hægur taktur regndropanna
leysir af ákaft tannaglamrið.
Flutningur verksins undir
stjórn Iona Brown einkennist af
nákvæmni og festu, þar sem lop-
inn er ekki teygður að geðþótta
flytjenda, s.s. oft vill verða er
flutt eru vinsæl verk, þá í þeim
tilgangi að ná sérstöðu í túlkun
viðkomandi verks. Hér er slíks
ekki þörf. Tónlistin er látin hefj-
ast af sjálfri sér, í krafti eigin
uppbyggingar. Líkingarnar eru
dregnar án nokkurrar við-
kvæmni í skörpum dráttum sem
hæfir þessu eina fremsta verki
barokktímans vel.
Academy of St. Martin-in-
the-Fields hefir áður hljóðritað
þetta verk, þá undir stjórn stofn-
anda síns, Neville Marriner,
ásamt Alan Loveday (Argo
ZRG654) en ekki mun nánar vik-
ið að þeirri útgáfu hér. Lona
Brown tók við stjórn ASMF af
Marriner 1975 og hefir heppnast
vel að halda uppi hróðri flokks-
ins, enda þótt samkeppnin sé
e.t.v. harðari nú en áður og má í
því sambandi nefna tvær aðrar
Konráð S. Konráðsson er
fsddur á Akureyri. Lauk
stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum á Akureyri 1972.
Stundaði samhliða grunn-
og menntaskólanámi nám
við Tónlistarskóla Akureyr-
ar undir handleiðslu Jak-
obs Tryggvasonar orgelleik-
ara. Lauk embættisprófi í
Isknisfræði frá Háskóla ís-
lands 1979 og hefir verið
við framhaldsnám í Isknis-
frsði í Svíþjóð síðan 1981.
úrvalssveitir, Academy of Anci-
ent Music undir stjórn Christo-
pher Hogwood og The English
Concert, stjórnandi Trevor Pinn-
ock, sem raunar hefir nýverið
gefið út hjá Archiv Árstíðimar
(Archiv 2547 012).
Hljóðritun Philips er sem oft
áður einkar góð. Hljómmyndin
er nálæg og skýr og nýtur sín
sérlega vel, þar sem um er að
ræða strengjasveit af takmark-
aðri stærð. Það er svo álitamál
hvort einleiksfiðlan sker sig ekki
óþarflega úr á köflum. í mínu
eintaki voru því miður leiðir
brestir, sem sennilega má rekja
til ágalla í pressun. Hljómplöt-
unni fylgir örk með fjórum sonn-
ettum Vivaldi, ásamt tóndæm-
um úr einstökum þáttum verks-
ins.
Höfuðmarkmið skógrsktar á íslandi eru gróður- og jarðvegsvernd. Um það efni fjallar fyrri hluti þingbréfs í dag, í
tilefni stjórnarfrumvarps um skógrskt. Meðfylgjandi mynd sýnir vsnlegustu svsðin til skógrsktar á landinu. Síðari
hluti þingbréfs fjallar um slysavarnir í umferð, en 25 einstaklingar hafa látið hTið að meðaltali á ári hverju
undanfarið, og forgöngu Salome Þorkelsdóttur, forseta efri deildar, um þingmál er slíkar vamir varðar.
í fyrirspurn sinni ræðir Salome
um þann háa toll í varanlegum
meiðslum og mannslífum sem um-
ferðin taki ár hvert. Hún bendir
jafnframt á það að slysin kosti
samfélagið fjármuni og slysavarn-
ir hafi mikilvæga þýðingu, bæði
fyrir heill og hamingju einstakl-
inganna og einnig í beinhörðum
fjármunum. Hún vitnaði til erind-
is Davíðs Gunnarssonar, forstjóra
ríkisspítalanna, um þetta efni, en
þar hafi m.a. komið fram tvö mik-
ilsverð fjármáladæmi:
• Kostnaður við slys, þar sem við-
komandi einstaklingur verður var-
anlega fatlaður, samsvarar í sam-
félagskostaði verði góðs einbýlis-
húss.
• Umferðarslys kostuðu íslenzka
þjóðfélagið á einu ári, sem erindi
forstjórans tíundaði, 440 m.kr.,
eða álíka mikið og það kostaði að
reka Landspítalann.
Afleiðingar slysa verða ekki ein-
vörðungu mældar í peningum,
sagði Salome Þorkelsdóttir, en það
er hyggilegra, einnig fjármuna-
lega, að verja nokkrum tilkostnaði
í slysavarnir en þurfa að kosta
ÞINGBRÉF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
enn meiru til eftir á, ofan á þann
sársauka allan og persónulegan
vanda margskonar, er slysunum
fylgir.
Jón Helgason, dómsmálaráð-
herra, svaraði fyrirspurnum Sal-
ome, hvern veg rannsókn umferð-
arslysa hér á landi væri háttað og
hvort til stæði að skipa sérstaka
umferðarslysanefnd, er annist
rannsóknir umferðarslysa, sam-
anber 84. grein umferðarlaga.
Það kom fram í máli ráðherra
að 18 einstaklingar hafi látið lífið
í umferðarslysum 1983 en 25 að
meðaltali árin á undan. Slasaðir
vóru 613 en 687 að meðaltali árin á
undan. Skýringuna á fækkun um-
ferðarslysa 1983, miðað við næstu
ár á undan, taldi ráðherra hugs-
anlega tengjast aðhaldi sem til
staðar hafi verið í fræðslu og fjöl-
miðlun á norrænu umferðarörygg-
isári.
Ráðherra sagði umferðarráð
hafa staðið að úrvinnslu upplýs-
inga um umferðarslys, sem lög-
regla hafi gert skýrslur um. Ráðið
hafi haft hug á því að vinna frek-
ari skýrslur um umferðarslys,
orsakir þeirra, eðli og afleiðingar,
en fjárveitingar til starfsemi þess
hafi ekki leyft slíkt. Athuganir af
því tagi kosta fjármuni og sérhæft
starfslið, en eðlilegt sé að slík
starfsemi fari fram undir umsjá
Umferðarráðs. „Af þeirri ástæðu
verður naumast talið rétt að
stofna til sérstakrar nefndar eða
stofnunar á þessu sviði...“ sagði
ráðherra.
Salome Þorkelsdóttir þakkaði
svör ráðherra. Taldi hún gott starf
unnið á vegum Umferðarráðs
varðandi rannsóknir slysa, svo
langt sem það nái. En það sem ég
er að tala um, sagði hún, er að
skipuð verði sérstök nefnd sem
fjalli um alvarleg slys, á sama
hátt og sjóslysanefnd kannar
orsakir sjóslysa. Við erum þátt-
takendur í fjölþjóðlegu samstarfi
um rannsóknir á flugslysum.
Nefnd af sömu gerð og sjóslysa-
nefnd þarf að vera til staðar á
vettvangi umferðarslysa á vegum
og hún má gjarnan vera innan
starfsramma Umferðarráðs.
Varnaðarorð Salome Þorkels-
dóttur eiga fullan rétt á sér. Það
er áreiðanlega hægt að fækka um-
ferðarslysum, stórum og smáum,
með fyrirbyggjandi aðgerðum.
Framtak hennar í þessum mála-
flokki á Alþingi er lofsvert, hefur
þegar skilað nokkrum árangri og á
vonandi eftir að bera enn ríkulegri
ávöxt, helzt fyrr en síðar.