Morgunblaðið - 26.09.1979, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. SEPTEMBER 1979
13
annaö an halda áfram, sniglaat upp brattann
eina mikið með hönd á sleðakjélkunum og
maður gat til öryggir því víða leynaat
aprungur undir anjólaginu. AUt í einu þegar
viö vorum nýlagöir af staö aftur aftir
nokkurra mínútne hvild hurfu fimm Imnd-
anna niður i sprungu sem opnaöist. Hinir
hundamir snarstönzuöu og sleöinn hált
einnig í. Hundamir fimm dingluðu í taugun-
um yfir gapandi hjldýpi. Viö feetum sleöann
og maöur gleymdi á stundinni fjúkinu og
kutdanum. Atriöiö var aö ná hundunum upp
aftur, ekki bara þeirra vegna heldur e'anig
okkar vegna. Þe ► voru okkar Iffaeö. Þaö tók
langan tima að ná hundunum upp, því þeir
eru þungir og það var arfitt aö athafna sig á
sprungubrúninni. Hundamir böröuat um og
ekki létti það verkið, en einum af öörum
náöum viö upp, sjálfir hangandi í böndum í
sprungunni, bundir í sleöann. Viö uröum aö
síga niöur að forystuhundinum, því hsnn
hékk í 4^atu tauginni, en þegar viö vorum
aö komasv aö honum losnaöi hann úr
beizlinu og oinhverra hiuta vegna haföi
öryggisfestingin i taugina losnaö. Hundurinn
hrapaöi niður í sprunguna sem hefur veriö
50—100 metra djúp og heyröist ekki múkk
frá honum meir. Viö geröum klárt á
ný, aö halda feröinni áfram var þaö eina sam
kom tii greina og ekki eftir neinu aö bíða.
Þegar viö komum upp á brún fór aftur aó
létta til. Vlö áóum og fengum okkur súkkul-
aöibiig. Feröin niöur þennan skriöjökul gekk
vel, en oft uröum viö aö nota bromaurnar á
slaöanum, sverar kaöatlykkur sem er kastað
á rennsliskjálkana þannig aö þeir skerast inn
í hjarnið og draga mikíð úr feröinni. Þaö
versta var aö baki og dagur og nótt runnu
saman í eitt, tveir menn á suöurleiö frá
nyrstu ströndum Qraanlands, bæjarleíö frá
Noröurpólnum. Vió skíptumst á að atjórna
sleöanum, en á míllli sat maöur í atellingum
á sleöanum og rsyndí aö kraakja aér í
kríublund. Og sf þaö gekk þá kostaöi þaö
langt hlaup meö sleöanum til þess aö ná
búkhitanum upp. Þannig gekk þetta klukk-
utíma eftir klukkutíma og degur datt af degi.
Áfangastaöur eftir áfangaataö, aólblik í
svellum á stundum og langt í fjarska boðaöi
már vorkomuna. Fólkið á nyrsta hjara jarðar
veröur þó aö treyata fremur á sólskinsstund-
ir í hjarta og þaó metur margt dýrmastt sem
suöurfólk telur smátt.
Það speglast margár spurningar í augum
barna noröursins á þröskuidi núbmans, en
ánsagjuleg kynni af þessu fólki skitja eftir
enn fieiri spurningar I auga gestsins.
Grein og
myndir:
Árni
Ono a hiaupum á eftir sleöanum.
Carla veltir vöngum yfir hauskúpu af
hvítabirni.
Steíán Brynjólísson námsstjóri í liffræði á vegum skólarannsóknaj
deildar Menntamálaráðuneytisins, Helgi Hallgrímsson. forstöðumað-
ur Náttúrugripasafnsins á Akureyri, Ólafur Bjarni Guðmundsson,
ritstjóri Garðyrkjuritsins, og Bragi Guðjónsson, framkvæmdastjóri
Rikisútgáfu námsbóka, á fundi með blaðamönnum þar scm bækurnar
tvær, „Veröldin í vatninu“ og „Sveppakverið“, voru kynntar.
Ljósm. ól.K.M.
Tvær fræðibækur eftir
Helga Hallgrímsson
HELGI Hallgrímsson, forstöðu-
maður Náttúrugripasafnsins á
A mreyri, hefur ritað tvær fræði-
biðkur sem báðar koma út í
þessum mánuði. Rikisútgáfa
námsbóka gefur út bókina
„Veröldin í vatninu“ en Garð-
yrkjufélag íslands gefur út
„Sveppakverið“.
„Veröldin í vitninu" er hugsuð
sem byrjun á ritröð um íslensk
vistkerfi og lífríki þeirra. Bókin er
gefin út í samráði við Skólarann-
sóknadeild menntamálaráðuneyt-
isins en á kostnað skólavörubúðar-
innar. Reynir heitinn Bjarnason
fyrrum námsstjóri annaðist fyrir
hönd deildarinnar fyrsta undir-
búning verksins og var bókin að
nokkru leyti sniðin eftir nám-
skeiðum sem hann hélt fyrir
líffræðikennara.
„Veroldin í vatninu" skiptist í 3
meginhluta, um vötn og vatnalíf,
vatnajurtir og vatnadýr. í henni
er getið um 550 tegunda af vatna-
lífverum sem eru flestar algengar
í tjörnum og vötnum, ám og
lækjum hér á landi. í bókinni eru
um 300 myndir af ýmsum tegund-
um og þar af rúmlega 100 ljós-
myndir sem höfundur hefur tekið
af íslenskum eintökum. Þá er
fjallað um notkun hjálpartækja
við rannsóknir á vatnalífi, t.d.
stækkunarglerja. í stuttu máli má
segja að bókin sé undirstöðukynn-
ing á lífheimi ferskvatnsins á
íslandi og þeim vinnuaðferðum og
tækjum sem nauðsynleg eru til
þess að geta kynnst heimi fersk-
vatnsins.
„Veröldin í vatninu" er byggð
upp á greinum sem Helgi ritaði í
„Heima er best“ árið 1971. Að sögn
hans og útgefenda er bókin eink-
um ætluð nemendum framhalds-
skóla en gæti ennfremur hentað
sem ýtarbók fyrir nemendur í efri
bekkjum grunnskóla. Hún mun
einnig hugsuð sem hjálparbók
fyrir líffræðikennara á öllum
skólastigum og sem fræðslurit
fyrir almenning en „Veröldin í
vatninu“ er fyrsta bókin sem
kemur út á íslensku um þetta efni.
Xuröidin í vaíninu
Hún er 217 blaðsíður og fæst bæði
bundin og heft. Setningu og prent-
verk annaðist Prentverk Odds
Björnssonar á Akureyri.
í „Sveppakverinu" leitast Helgi
við að veita nokkra innsýn í
heildarkerfi sveppanna, lífshætti
þeirra og byggingu, að gefa yfirlit
yfir íslenska stórsveppi og að
kynna helstu matsveppi, meðferð
þeirra og nýtingu.
Árið 1967 ritaði Helgi grein í
Ársrit Ræktunarfélags Norður-
lands og nefndist hún „Sveppir til
matar“. Grein þessi var síðan
aukin og endurprentuð í Garð-
yrkjuritinu 1969 undir heitinu
„íslenskir matsveppir“. Greinin
var einnig sérprentuð og höfð til
sölu. Haustið 1978 fór Garðyrkju-
félagið fram á það við Helga að
hann gæfi leyfi til endurprentunar
þessarar greinar eða ritaði bók um
sama efni.
I Sveppakverinu eru lýsingar á
100 tegundum sveppa og um 50
annarra er lítillega getið. Ljós-
myndir eða teikningar eru af um
60 tegundum þar af 24 litmyndir.
íslensk nöfn sveppanna eru flest
búin til af höfundi sjálfum og hafa
áður komið fram í greinum hans
en Helgi hefur stundað rannsókn-
ir á sveppum í um 20 ár.
Bókauppboð í Varð-
borg á Akureyri
ANNAÐ bókauppboð Jóhannesar
Óla Sæmundssonar fornbókasala
verður í Hótel Varðborg laugar-
daginn 29. sept. n.k. Þar verða á
boðstólum um 150 bækur og rit.
Nefna má: Svartar Fjaðrir (o.fl. e.
Davíð St.), Vorköld jörð (o.fl. e.
Ól. J. Sig.), Gerska ævintýrið (o.fl.
e. Laxness), Sögur úr Keldudal
(o.fl. e. G. Ben.), Smælingjar (o.fl.
e. E.H. Kv.), Ártíðirnar (e.
Kristínu Sigf.d.), Villtur vega
(o.fl. e. Kr. F. D.), Nokkur kvæði
(e. Sigurbjörn Sv.), Kristrún í
Hamravík (G.G.H.), Rómeó og
Júlia (Shakespeare), Visnakver
Fornólfs, Þingeysk ljóð, Kuml og
Haugfé, Nú brosir nóttin, Skútu-
staðaætt, Fæðingar-Historía
(1771), Andlegt versasafn (1889),
Hestar og reiðmenn, Kennslubók
handa yfirsetukonum. Sálma- og
bænakver (Ak. 1853), Sjálfsævi-
saga Björns Eysteinssonar,
Leikhúsmál (Compæl), Þrjár
Sönglagabækur, Saga Akureyr-
ar, Hornstrendingabók (1. útg.),
Inn vígði, (Jranía, Á söguslóðum
(Collingwood), ísland við Alda-
hvörf (Aug. Mayer), Sléttuhrepp-
ur, Þrúgur reiðinnar I—III,
Vopnin Kvödd o.fl.