Morgunblaðið - 18.02.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. FEBRÚAR 1979
31
I i
Pottarím
Umsjón: SIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR
Nú er einmitt sá tími, sem
þorskhrogn blasa við okkur í
hverri fiskbúð. Og þó það sé víst
ekki góð nýting á þorskstofnin-
um að borða hfognin, þá látum
við slíkt ekki á okkur fá. Það
heldur því reyndar enginn fram
að hrognasóknir geri útaf við
þorskstofninn. Hrogn eru herra-
mannsmatur og flestir þekkja
víst soðin hrogn, sem engan
svíkja. En það má matreiða
hrogn á fleiri vegu og hér á eftir
koma nokkrar ábendingar.
Ofnbökuð
hrogn
í stað þess að sjóða hrogn, má
vefja þeim í álpappír og baka
þau í ofni. Gott er að setja
sítrónubáta, lauk og kryddjurtir
með. Það bætir bragðið. Athugið
að hrognin þurfa langan tíma.
Hrogn handa fjórum þurfa um
1 Vi klst. við 175°. Þið losnið
þannig næstum því við fremur
hvimleiða hrognalyktina.
Bökuð hrogn verða heH-
urþþurrari heldur en þau oðnu,
8jý.tíAiOOi AejOúrWuO I HeÍKJT
út oFoioun. áoeoAe.
KAt-TÖPUMe. ÐÍU
Me-9U*CTÍ . K£yj)JXÖ 3o>A
úa. sýí.-dun íípóma se. fjjcT-
LÖGrUð odr &ÓA (“iee ToKAT'
SJOFtA S05A Efl. Aór^-T
og henta því vel köld ofan á
brauð og í réttina hér á eftir.
Köld hrogn með sultuðum rauð-
rófum, eru íðilgóð.
Hrogna
kæfa
Víða um Bretlandseyjar tíð-
kaðist áður fyrr að búa til
rækjustöppu, stundum með
heilum rækjum í og stöppuðum
fiski. Reyndar má kalla þetta
rækjukæfu. Þessi réttur var
helzt búinn til í betri húsum,
þar sem nóg var af vinnustúlk-
um, því það var seinlegt og erfitt
verk að stappa fiskinn. Ef kæfan
átti að geymast, var hellt yfir
hana glæru smjöri, en það er
smjör serti er soðið lengi yfir
hægum hita. Þá gufar vatn upp
og hrein fitan situr eftir. Glært
smjör var reyndar notað til að
innsigla hvers kyns fysk- og
kjötkæfu og ost líkt og niður-
suða, eða lofttæmdar umbúðir
er notuð í dag. Hugmyndin er að
þessum hrognarétti er meðal
annars komin frá svona
fiskréttum.
Kæfan hæfir vel sem forrétt-
ur, á köldu borði, sem mið-
nætursnarl, eða með kvöldteinu,
eins og enska fyrirmyndin. Á
þennan hátt nægir hún handa
fjórum, en auðvelt er að stækka
uppskriftina. Bezt er að bera
kæfuna fram með þunnum og
stökkum, ristuðum brauð-
sneiðum. Þið skerið brauðið þá í
þunnar sneiðar, sem þið þurkið
svo og gyllið í ofninum.
Athugið að ansjósan gefur
seltu, svo þið skuluð salta var-
lega. Afganginn af þeim má
geyma lengi, ef þið setjið þær í
lítið ílát og hellið svo olíu yfir,
þannig að hún þeki örugglega.
Þetta er reyndar hliðstæð
aðferð við að hella glæru smjöri
yfir mat, algeng í þeim löndum,
sem nota yfirleitt olíu í stað
smjörs. Ansjósuoiían er svo góð
í mat, t.d. í hverskyns salöt.
Rækjunum má sleppa, nema þið
viljið hafa mikið við. Þær gefa
einnig salt bragð. Látið renna
vel af þeim, svo þær þynni ekki
kæfuna. Masi er gamalt orð yfir
það krydd, sem á ensku kailast
mace.
200 g. ofnbökuð eða soðin
hrogn
75 g. mjúkt smjör
1 ansjósa
1/4 tsk. steyttur masi, masa-
duft. nýrifið múskat eða
múskatduft
75 g. rækjur.
nokkur korn af cayennepipar
1 Merjið ansjósuna vel, blandið
öllu í skál, nema rækjunum, ef
þið notið þær og hrærið vel í.
Bezt er reyndar að þeyta, svo að
kæfan verði létt of loftmikil.
Blandið að lokum rækjunum
varlega í. Berið fram kælt.
Við Miðjarðarhafið innanvert
er til réttur, sem kallaður er
taraamasalata á tryknesku.
Tarama er söltuð, þurrkuð og
pressuð hrogn og salata þýðir
salat. Einnig eru oft notuð reykt
hrogn, svo ef þið útbúið þau,
getið þið notað slíkt, en annars
soðin eða bökuð hrogn. Ólífur
eru góðar með þessum rétti,
fyrir þá sem þykja þær góðar.
Það getur verið gott að láta þær
í kalt vatn, eða undir bununa,
svo mesta seltan renni úr þeim.
Þunnt ristað brauð er einnig
sjálfsagt meðlæti, líkt og með
hrognakæfunni. Tómatsósa og
kryddsósur eru einnig góðar í
hrognasalat.
200 g. hrogn
2 skorpulausar heilhveiti- eða
framskbrauðssneiðar
vatn
1— 2 hvítlauksrif
safi af 1—2 sítrónum
u.þ.b. 3/4 dl. maísolía eða
önnur oiía
cayennepipar
1. Leggið brauðið í bleyti í vatni,
þannig að það blotni rækilega
upp. Kreistið síðan allt vatnið
úr. Saxið hvítlaukinn og reistið
sítrónurnar.
2. Blandið nú hrognunum, hvít-
ÞerrA e«-
ry«.kJN£5(A
KAsJNJA. Hcíio
KÍsJlO'O. OtttMg.
Á, AvAhDAk)
ba. ÆrrA-ö .
lauknum og næstum öllum
sítrónusafanum saman og þeyt-
ið. Hellið síðan olíunni smátt og
smátt í, líkt og við olíusósugerð
(majones), þar til salatið verður
að þykku og mjúku kremi.
Bragðið nú á, bætið sítrónusafa
í, ef ykkur lízt svo, og kryddið
með cayennepipar, en varið -
ykkur því hann er mjög sterkur.
Berið fram kælt.
Reykt
Hrogn
A.m.k. ein búð, sem selur
laxveiði útbúnað, selur einnig
sænska reykingapotta, sem eru
afar handhægir og auðveldir í
meðförum. Þessir pottar eru
hitaðir með spritti, sem er e.t.v.
ókostur, því það er stndum horft
dálítið einkennilega á fólk, sem
biður um stærsta skammt af
brennsluspritti í apótekunum.
En látið það ekki á ykkur fá, því
úr pottunum má síðan fá alls
kyns lostæti, og eitt af því eru
reykt hrogn. Bezt er að reykja
lítil hrogn, því þau soðna vel í
gegn. Stráið u.þ.b. 2 msk. af
grófu salti á hver hrogn, ásamt
rifnu múskati og látið standa í
3—5 tíma í kæliskáp. Síðan
skolið þið hrognin, þerrið og
reykið samkvæmt leið-
beiningum, sem fylgja pottin-
um. Gott er að strá svolitlu af
rifnu núskati og / eða þurrkuð-
um kryddjurtum með. Hrognin
eru góð heit með soðnum
kartöflum og bræddu smjöri,
með piparrótarrjóma og þá heit
eða köld, á brauð, og í kæfu eða y
salöt. Hrognin verða fremur
þurr og alveg ótrúlega
ljúffeng
Biblíudagurinn
Biblíuútgáfan 1912
endurútgefin 1980
— Rœtt Við Þóri Kr. Þórðarson prófessor
BIBLÍUÚTGÁFA sú sem nú er
notuð hér á landi var fyrst
prentuð árið 1912 og hefur hún á
þeim tíma sem síðan er liðinn
verið endurprentuð alloft. Ljóst
var fyrir nokkrum árum að ekki
væri hægt að nota hina uppruna-
legu setningu Biblíunnar í það
óendanlega og að huga yrði að
nýrri útgáfu. Hið íslenzka biblíu-
félag, sem er elzta starfandi félag
á landinu, sér um að jafnan sé til
hiblíuútgáfa og er nú unnið á
vegum þess að endurskoðun og
nýrri þýðingu á Biblíunni.
Einn þeirra er annast hefur
endurskoðun biblíutextans frá
1912 er Þórir Kr. Þórðarson
prófessor í gamlatestamentis-
fræðum við guðfræðideild Há-
skóla íslands. Til að fræðast
nokkuð um á hvern hátt ný útgáfa
Biblíunnar er undirbúin var
gengið á vit prófessor Þóris og
spjallað við hann:
— Texti biblíuútgáfunnar frá
1912 er ákaflega vandaður og sú
vinna sem ég inni af hendi í
sambandi við Gamla testamentið
er aðeins endurskoðun og
smávægilegar lagfæringar, sagði
Þórir. Við reynum að skipta efn-
inu í smærri kafla en verið hefur
og bæta inn í millifyrirsögnum.
Fer endurútgáfa á Biblíunni
fram reglulega?
— Það er áreiðanlega einsdæmi
að við skulum enn geta notað
Biblíu, sem gefin var út árið 1912,
óbreytta og það var mikið þrek-
virki á sínum tíma að standa að
útgáfunni þá. En tungumálið
breytist mismunandi hratt hjá
þjóðunum þannig að mjög er
misjafnt hversu reglulega nýjar
útgáfur þta dagsins ljós.
— Þýðinguna sem út kom 1912
unnu þeir Haraldur Níelsson
prófessor, Þórhallur Bjarnarson
biskup og Steingrímur Thorsteins-
son skáld og stóðu þeir þar á
herðum Sveinbjarnar Egilssonar
er annast hafði útgáfuna árið
1859. Haraldur Níelsson prófessor
var mikill hebreskufræðingur og
hafði hann kynnt sér það nýjasta í
hebreskum textafræðum í Þýzka-
landi og átti drjúgan þátt í þessu
verki.
Eru útgáfurnar endurskoðaðar
af fleiri ástæðum en til að fylgja
þróun tungumálsins?
Próíessor Þórir Kr. Þórðarson
— Já, handritafundir, forn-
leifafundir og framfarir í mál-
vísindum verða til þess að ástæða
er til að endurskoða texta
Biblíunnar og vissulega má segja
að íslenzka biblíuútgáfan öll
þyrfti gagngerðar endurskoðunar
við. Nú fer fram endurþýðing á
Nýja testamentinu, en það sem ég
vinn að eru aðallega smávægilegar
lagfæringar og ég reyni að hressa
svolítið upp á íslenzkuna um leið.
Hvernig fer endurþýðingin á
Nýja testamentinu fram?
— Að endurþýðingu þess hefur
unnið nefnd sem í eiga sæti
biskupinn hr. Sigurbjörn Einars-
son, Jón Sveinbjörnsson prófessor,
Björn Magnússon fyrrum prófess-
or við Háskólann og í henni sat
einnig Jóhann heitinn Hannesson
prófessor. Lokið er endurþýðingu
á guðspjöllunum og postulasög-
unni og verður sú endurþýðing
notuð nú þegar Biblían verður
endurprentuð einhvern tíma á
næsta ári. Hugmyndir um nýja
biblíuþýðingu komu fram fyrir
einum 20 árum og voru til umræðu
í nefnd sem í sátu Ásmundur
Guðmundsson biskup, Guðmundur
Sveinsson skólameistari ásamt
mér, en það er ekki fyrr en nú á
síðustu árum að framkvæmdir
hefjast og hefur Hermann Þor-
steinsson framkvæmdastjóri
Biblíufélagsins átt þar mikinn
hlut að máli varðandi skipulagn-
ingu.
Verða einhverjar sérstakar
nýjungar í nýju útgáfunni?
— Settar verða inn fleiri milli-
fyrirsagnir og kaflaskipti, eins og
ég gat um áðan til að gera ritin
aðgengilegri aflestrar og annað
sem nefna má er að Biblían verður
sett í tvídálk, í stað eins áður,
settar verða inn á stöku stað
neðanmálsskýringar og reynt
verður að taka upp tilvísanakerfi
að franskri fyrirmynd. Með þessu
er að nokkru hægt að koma til
móts við þá er vilja skoða textann
nánar, því hérlendis er lítið um
skýringarrit sem almenningur
hefur tækifæri til að kynna sér.
Þórir Kr. Þórðarson sagði að
þessi endurútgáfa Biblíunnar væri
mikið starf og væri ráðgert að
leita tilboða um prentun hennar
innanlands. Ekki kvað hann fylli-
lega frágengið hvenær útgáfan
yrði tilbúin til prentunar, en þó
væri stefnt að því á þessu ári og að
hún gæti komið út á því næsta.
Er hægt að segja eitthvað um
framtíðaráætlanir várðandi
biblíuútgáfu hérlendis?
— Ljóst er að svo mikið verk
sem endurþýðing Gamla testa-
mentisins er og þeirra rita í Nýja
testamentinu sem enn á eftir að
endurskoða þýðingu á, er ekki á
færi félags eins og Hið íslenzka
biblíufélag er. Þar verður að koma
til fjárstyrkur hins opinbera og
benda má á í því sambandi að
sænska þingið hefur styrkt endur-
skoðun biblíuþýðingar þar í landi
með miklum fjárupphæðum og
vinna nú færustu grísku- og
hebreskufræðingar Svía að þessu
verki. Á sama hátt þyrfti að kosta
nefnd sérfræðinga til að vinna að
þýðingunni hérlendis og hefja það
verk innan fárra ára.
— Góð biblíuþýðing hefur
ómetanlegt gildi fyrir þjóð og það
má nefna að það var skoðun
prófessors Steingríms J. Þor-
steinssonar að hefðu íslendingar
ekki átt Guðbrandsbiblíu þá væri
íslenzkan vart til í dag. Norðmenn
fengu t.d. á sínum tíma danska
biblíuútgáfu og má segja að norsk-
an sé svo dönskuskotin m.a. af
notkun þeirrar útgáfu. Fyrir utan
hin kirkjulegu not er því ómetan-
legt að eiga vandaða biblíuþýðingu
og við eigum útgáfu Guðbrands
biskups mikið að þakka, sagði
Þórir Kr. Þórðarson að lokum.