Morgunblaðið - 18.02.1979, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. FEBRÚAR 1979
VERifLD
Póllandl
doðann
í austri...
ÞAÐ gerði vitlaust veður í Pól-
landi um áramótin; grimmdar-
gaddur og hríð og vindhraðinn
allt upp í 60 — 70 km á klst. í
mestu byljunum. Um morguninn
2. janúar tilkynnti þulur í sjón-
varpinu að öllum starfsmönnum í
orkuverum væri skipað að mæta
til vinnu tafarlaust. En undir-
tektir reyndust daufar; það
mættu sárafáir og í nærfellt viku
var Varsjá að miklum hluta raf-
magnslaus, hita- og vatnslaus, og
sömuleiðis f jölmörg sveitaþorp og
bæir.
Tilskipunin í sjónvarpinu var
ágætt dæmi um stjórnunaraðferð-
ir og hugsunarhátt pólskra emb-
ættismanna. Undirtektirnar voru
sömuleiðis ágætt dæmi um áhuga
og vinnugleði pólsks almennings.
í vetrarbyrjun hafði verið lesin í
útvarp stutt samantekt um vinnu-
mál, sem eflaust hefur farið fram-
hjá flestum. En þar sagði meðal
annars: „A hverjum degi láta 8%
vinnufærra manna hjá líða að
mæta til vinnu... Það er talið, að
ef óeðlilegar fjarvistir frá vinnu,
skróp, minnkaði um helming,
þótt ekki væri meira, jafngilti
það fullri vinnu 100 þúsund
manna, og er fljótséð að það
munar um minna...
.. .En skróp fer ekki minnk-
andi, það færist þvert á móti í
vöxt og tímatap eykst uggvæn-
lega í iðnaði, í byggingastarfsemi
og reyndar í flestum eða öllum
atvinnugreinum...“. Eftirfar-
andi skrítla er til dæmis um
þetta, ein af ótalmörgum: Gestur
er að svipast um í verksmiðju.
Honum verður starsýnt á menn
sem aka hjólbörum framhjá hon-
um og spyr: — Af hverju eru þeir
þrír að keyra hjólbörurnar?
— Af því sá f jórði er veikur og
sá fimmti í fríi...
bað má segja að allt atvinnulíf
og samgöngur í landinu hafi legið
niðri í nærri viku eftir að ára-
mótaveðrinu slotaði. í blöðum f
Varsjá sagði að jafnaðarlega
Karlinn i Tunqlinuj
Geimskutlan
fer kl. 3.35
stæðu 2000 strætisvagnar inni í
skýlum þótt ekkert væri að veðri
— einungis vegna hjólbarða- og
varahlutaskorts. En nú væri ekki
nema þriðjungur vagna í Varsjá
á götunum.
begar menn tíndust loks aftur
til vinnu sinnar var þeim skipað
að verki þegar í stað og lá nú
mikið við. En fæstir voru settir til
þess sem þeir voru vanir heldur
voru verksmiðju- og skrifstofu-
menn drifnir út á götur að moka
snjó og höggva klaka. Er talið að
hundrað þúsund manns hafi verið
settir í snjómokstur og klaka-
högg í Varsjá einni, og hafði þó
ekki fallið nema fetsdjúpur snjór.
Jafnframt var farið að reyna að
koma lagi á orkumálin og byrjað
á því að keyra út kol því að
þjóðarbúskapurinn í Póllandi
byggist að mestu á kolum enn
sem komið er. En það gekk
erfiðlega að koma járnbrauta-
kerfinu f gang þótt mörg þúsund
manns væru sett til þess að
hreinsa járnbrautaspor og þíða
og höggva klaka af vögnum.
Nokkrum dögum eftir að veðrinu
slotaði var frá því sagt í útvarp-
inu, að lest hefði fennt í kaf og
hún verið grafin upp eftir þrjá
daga. Ekki var tekið fram að
þetta hefði verið vöruflutninga-
lest eða kolalest, enda undarlega
seint við brugðið ef svo hefur
verið. bað er þvi almennt talið að
þetta hafi bara verið
farþegalest...
- DAVID A. ANDELMAN.
bær fregnir berast frá tungl-
inu að atvinnulíf hafi verið ein-
dæma fjörugt þar undanfarið,
landburðir af flugfiski og varla
hafzt undan þótt allir verkfærir
menn af staðnum séu að og 100
milljónir aðkomumanna að auki.
Sömuleiðis mun atvinna hafa
verið mikil og stöðug á Mars, þótt
ekki sé f eins miklum mæli; þar
eru nú sjö milljónir aðkomu-
manna í vinnu og búizt við fleir-
um þegar kemur fram undir vor
og geimfiskirí glæðist...
Þannig er að ekki alls fyrir
löngu birtist í gagnmerku riti „Af
sjónarhóli vatnsberans", sem út
kemur í Bretlandi og snýst um
fljúgandi diska og flytur utanjarð-
artíðindi, frásögn af atvinnumál-
um og uppbyggingunni á tunglinu
og er eftirtektar- og umhugsunar-
verð fyrir ýmissa hluta sakir. í
upphafi er greint frá því hvernig
frásögnin sé fengin. Maður er
nefndur Andrew, skozkur og er um
hálfþrítugt. Það var fyrir skömmu
að hann var boðaður um miðnætti
upp á hæðarbrún í Skotlandi
einhvers staðar; það var geim-
maður, Jay að nafni, sem boðaði
hann og fundarstaðurinn og tím-
inn valinn, að því er blaðið telur,
„til þess að forðast óheppilegar
bylgjur af hugsunum jarðarbúa".
Nema Andrew kemur til fundar-
ins, og er geimmaður þar fyrir.
„Hann leit á mig“, sagði Andrew,
„og benti svo upp í loftið. „Þarna, á
tunglinu", sagði hann. Ég kveikti
mér í sígarettu, leit upp í loftið og
spurði hvað væri að sjá á tunglinu.
„Það eru Rússar og Bandaríkja-
menn þar,“ sagði hann; „þeir eru
að bíða eftir aldamótunum.““
Andrew kveður þá hugsun hafa
hvarflað að sér rétt sem snöggvast
að maðurinn, Jay þessi, væri ekki
alveg með réttu ráði. Andrew er
sem sé enginn kjáni. Hann lét þó
Sjónvarpl
13 milljonir
Þjóóverja sáu
myndina um
þjoðarmorðið
Sjónvarpsmyndaflokkurinn
Holocaust, Gjöreyðingin, sem
fjallar um þjóðarmorð nasista á
Gyðingum í síðari heimsstyrjöld-
inni, hefur verið sýndur í Vest-
ur-Þýzkalandi undanfarið og vakið
gífurlega athygli og margvísleg
viðbrögð eins og vænta mátti. •
Myndaflokkurinn var sýndur á
þriðju rás svonefndri. Dagskráin á
þeirri rás nýtur yfirleitt einna
minnstra vinsælda. En nú brá svo
við, að áhorfendafjöldinn marg-
faldaðist og er talið að 13 milljónir
manna hafi horft á fyrstu þrjá
þættina.
Sjónvarpið lét kanna viðbrögð
áhorfenda við þáttunum og kom á
daginn að fæstir vildu hafa misst
af þeim; mönnum þótti yfirleitt
mikið til um. Að öðru leyti voru
viðbrögð margvísleg: t.a.m. tóku
margir það sérstaklega fram, að
þeir hefðu ekki haft hugmynd um
ýmsa þá atburði sem frá segir í
þáttunum, þeir hefðu yfirleitt alls
ekki vitað af því að verið var að
myrða Gyðinga milljónum saman
á stríðsárunum. Aðrir töldu hins
vegar nóg komið, og meira þó, af
lýsingum á Gyðingamorðum nas-
ista og einn sagði að sjónvarpið
væri að „velta mönnum upp úr
viðbjóði." Þá lýstu einhverjir yfir
því að nasistar hefðu betur drepið
Gyðinga alla, það hefði leyst
ómældan vanda. Þeir síðast töldu
voru þó örfáir sem betur fer.
Foreldrar kvörtuðu nokkuð um
það, að þættirnir væru of seint á
dagskrá (þeir hefjast kl. 9 á
kvöldin). Ekki væri hægt að börn
sætu uppi og horfðu á sjónvarp svo
lengi frameftir en það væri aftur á
móti slæmt vegna þess að fjöl-
skyldur þyrftu helzt að horfa á
þættina saman og ræða þá eftir á.
Þess má og geta að allmargir
Austur-Þjóðverjar hringdu í sjón-
varpið og kvörtuðu um það, að það
sæist illa fyrir austan landamær-
in. Margir þeirra spurðu líka
hvernig stæði á því að
austur-þýzka sjónvarpið hefði ekki
tekið þættina til sýninga.
Flestir Vestur-Þjóðverjar sem
ég hef hitt að máli eru þeirrar
skoðunar að myndaflokkurinn
sannfærast þegar Jay sagði honum
að geimmenn kölluðu til jarðar á
geimbátabylgjunni kl. 2.30 á
hverri nóttu og geimskutla legði
upp frá skotstöð í Evergladefenj-
unum í Flórída kl. 3.35 um nóttina
hinn áttunda hvers mánaðar, hlað-
in fólki.
Síðar þá um nóttina er Andrew
svo vakinn þannig að steini er
kastað upp í svefnherbergisglugg-
ann hans og er þar enn kominn
Jay, í þetta sinn með þær fregnir
að 12 manns hafi látið lífið í
einhverju slysi og „stjórnendurn-
ir“ heimti aðra í þeirra stað.
Nokkru síðar hittast þeir Jay og
Andrew í þriðja sinn. Er nú Jay
kominn í bissniss og vill selja
Andrew segulbandsupptöku af
samtölum milli tungls og jarðar
fyrir lítið, skitin 15 pund, — en þá
hittist svo illa á að Andrew er
blankur... Það Það er eins og
þeim á blaðinu hafi dottið í hug að
einhverjum kynni að finnast þetta
ósennilegt og þeir skjóta því inn í
að vitanlega hafi Jay ekki verið að
sækjast eftir peninguih; „15 pund“
séu greinilega tilvísun í táknmál
dulvísinda. Þess er ekki getið hvað
þau muni eiga að tákna.
En Andrew segir svo frá að Jay
heimsótti hann í fjórða sinn þá er
hann var einn heima, og sagði
honum í óspurðum fréttum að 100
milljónir jarðarbúa væru komnar
til tunglsins og sjö milljónir til
Marz. Blaðið skýtur því hér inn í,
að svo fremi sem þessar tölur eigi
að skilja bókstaflega (þær gætu
verið tilvísun í táknmál dulvís-
inda) hafi fólksflutningar þessir
sennilega farið þannig fram að
menn hafi verið stífaðir einhvern
veginn og þeim síðan staflað á
hillur í geimskutlunum. Þeir muni
svo eiga að vinna í 15 ár á tunglinu
og eigi um ekkert að velja, það sé
búið að svipta þá frjálsum vilja og
auk þess kæmust þeir ekki langt
þótt þeir vildu.
Nú kann einhver að spyrja, því
alltaf eru einhverjir sem hengja
sig í smáatriði, til hvers sé verið að
ferja allt þetta fólk til tunglsins.
Það ætti hver maður að geta sagt
sér sjálfur. Þannig er, að leiðtog-
um risaveldanna er ljóst og hefur
lengi verið, að eftir svo sem þrjár
kynslóðir verða allir jarðarbúar
dauðir úr geislavirkni. Og þeir eru
að búa í haginn fyrir „útvalda" á
öðrum hnöttum: byggja yfir þá,
brjóta land til ræktunar o.s.frv.
Þegar allt er tilbúið munu útvaldir
kveðja og halda frá borði en
afgangurinn af liðinu verður eftir
og deyr kallinum í tunglinu.
Ég fyrir mitt leyti hef alla tíð
verið efahyggjumaður þótt skömm
séfrá að segja (maður á ekki að
tortryggja allt og alla, enda hef ég
alltaf haft sektarkennd af þessu),
og ég gerðist svo frakkur að spyrja
Red Dutta, ritstjóra „Af sjónar-
hóli vatnsberans", hvernig það
mætti vera að 107 milljónir manna
hefðu tapazt undanfarið en enginn
tekið eftir því. Skýringin reyndist
svo nærtæk að ég dauðskammaðist
mín. Þetta fólk er mestan part
fengið úr austurlöndum og Afríku,
vanþróuðum löndum þar sem allt
bókhald er gloppótt víðast hvar.
En tæknimenntaðir eru aðallega
komnir frá Bretlandi; þar hverfa
5000 manns á ári hvort eð er ...
- MICHAEL PARKIN.
F^ttamynd frá ’45 sýnir smáhorn af Belsen-búðunum. Misþyrmingar,
gasklefar og sultur sáu fyrir milljónum f fangabúðum nasistanna.
muni verða til mikils góðs, bæði sé
mikil upplýsing að honum og svo
muni hann valda víðtækum um-
ræðum og hefur þetta reyndar
þegar ásannazt.
Gjöreyðingin er leikinn fram-
haldsmyndaflokkur. Gagnrýnend-
ur voru margir hverjir fyrir fram
á móti myndaflokknum vegna
formsins, töldu það of léttvægt
fyrir jafnalvarlegt efni og þarna
ræðir um. En þeir reyndust hafa á
röngu að standa; efnið og boðskap-
urinn kemst einmitt sérlega vel til
skila fyrir sakir formsins en hefði
áreiðanlega farið framhjá mörg-
um í hátíðlegri búningi. Það er
slíkur raunveruleikablær á mörg-
um atriðum að erfitt er að ímynda
sér að hægt hefði verið að færa
mönnum betur heim sanninn um
atburðina með öðru móti. Ég hitti
til dæmis að nefna stjórnmála-
fræðing, vellesinn í þýzkri nútíma-
sögu og fróðan um Gyðingaofsókn-
ir, sem tók undir þessa skoðun
mína.
Margir áhorfendur hringdu til
þess að spyrjast fyrir um einstaka
atburði er sýndir voru í þáttunum,
einkum það hvort þeir væru sann-
sögulegir;- margir spurðu t.d. um
það er Gyðingasöfnuður er