Morgunblaðið - 22.05.1965, Blaðsíða 17

'Laugaráagur 22. maf 1985
MORCUNBLAÐIÐ
17
Greinargerð leikara
í TÍMANUM síðastl. sunnudag
og einnig í Morgunblaðinu á
þriðjudag var vikið að Leikfé-
lagi Reykjavikur á þann hátt,
csem telja verður óviðkomandi
hlutlausri blaðamennsku. Þessi
mál hafa verið það mikið út blás
in í fréttum fyrrgreindra blaða,
án þess þó, að leitað hafi verið
álits beggja aðila, sem siður er
í svipuðum deilum, að lengur
verður eigi þegjandi við unað.
Af þessum sökum einkum, sé
ég mig tilneyddan að taka fram
eftirfarandi í sambandi við frum
sýningu Leikfélagsins á leikriti
Dúrrenmatts „Sú gamla kemur í
Iheimsókn":
Það er rétt, að ég gerði kröfur
um hækkun á kaupi mínu hjá
leikhúsinu Iðnó, enda er ég ekki
þar fastur starfsmaður og hlýt
því að gera samning fyrir hvert
verkefni, sem ég tek að mér, og
setti sá samningur raunar að
vera frágenginn þegar æfingar
hefjast. í annan stað eru allir,
sem nálægt leikstarfinu koma,
sammála um, að kaupið sé nú
of lágt, og því ætti þessi krafa
mín engan veginn að vekja þá
undrun og reiði, sem reynt hefur
verið að leggja henni til. í þriðja
lagi má vel geta þess, að jafn-
vel eftir að ég hafði lækkað
kröfuna, og þó ekki gengið sam
an með mér og Leikfélaginu á
samningafundi, höldnum fyrst
tveim dögum fyrir frumsýningu,
bauðst ég til að leika hlutverk-
ið, sem deilan stóð um, fram
yfir frumsýningu, til að æfa
mætti annan leikara í hlutverk-
ið.
Víst var það ónærgætni af
minni hálfu að gera mér ekki
betur grein fyrir því, að leik-
stjóri þessa mikla verks, sem
var búinn að vinna af mikilli
alúð og dugnaði að æfingum í
meir en 10 vikur, verandi jafn-
framt formaður Leikfélagsins,
hlaut því ómaklegt ónæði af
samningum um kaupkröfunauð
mitt, einmitt þegar síðustu og
erfiðustu æfingar verksins stóðu
yfir.
Það kom og í ljós á fundi, sem
haldinn var um miðnætti eftir
aðalæfingu fyrrgreinds leikrits,
að þar mættust langþreyttir
menn, sem lokið höfðu dag-
skammti sínum af þolinmæði. Þó
varð einungis annar aðilinn til
þess að svo stöddu að rjúka me<5
jafnvægisleysi sitt í blöðin. Síðar
og að yfirveguðu máli hlýt ég
að gera grein fyrir mínu sjónar-
miði.
Ég hafði lauslega haft orð á
því við einn meðlim leikhúsráðs
ins, að ef ég gengi fná þessu
verki og ekki næðust samning-
ar, þætti mér ekki ósanngjarnt,
að ég fengi einhverja þóknun
fyrir æfingastarfið, svo sem þrjú
til fjögur þúsund kr. (þ.e. innan
við 20 kr. á tímann). Ég féll þó
samstundis frá þessari kröfu, því
ég sá, að hún mundi ekki verka
örvandi til samkomulags. Hins
vegar bauð ég æfingastarfið og
leik á frumsýningu kauplaust,
en það var ekki þegið og látið
í veðri vaka, að frumsýning
mundi niður falla og mín væri
sökin.
Eftir þetta hringdi ég þó í
leikhússtjórann og framkvæmda
stjórann ,svo ekki færi milli
mála hvert tilboð mitt væri:
A) að ég léki á óbreyttu kaupi
frumsýningu og fram yfir
hana þann tíma sem nauðsyn
Iegur og eðlilegur teldist til
að æfa annan mann í hlut-
verkið;
3) að þeir kæmu með gagntil-
boð, sem ég gæti gengið að.
Þeir hlustuðu á mig, en sögð-
ust halda, að sýningin félli nið-
ur og að formaðurinn hefði sagt
sitt síðasta orð í þessu máli. Þó
hagaði annar þeirra orðum sín-
um þannig, að mér varð það
hvatning til að leita uppi for-
manninn daginn eftir, ef vera
kynni að ég gæti mýkt skap
hans, því satt að segja óaði mér
við því, að hann í reiðikasti léti
það eftir lund sinni að fella nið-
ur frumsýninguna. Ég fann hann

þar sem hann var í óða önn að
búa sig undir að leika hlutverkið
sjálfur, sem frægt er orðið. Ég
hvarf frá við svo búið, en þó
hughægara er ég vissi sýning-
unni borgið og hlutverkið í góð-
um höndum. Ekki var raunar
nema eðlilegt að afþakkaður
væri sá frestur, sem ég hafði
boðið, fyrst hann var óþarfur.
Hins vegar er mér vandskilin
nauðsyn þess, að trufla frum-
sýningargesti á „Sú gamla kem-
ur í heimsókn" með formála er
vekti athygli þeirra sérlega á
því hvernig farið er að því að
hlaupa inn í hlutverk með litlum
fyrirvara.
Blaðaskrifin, sem síðan eru
orðin, eru mér enn óskiljanlegri
og verða svo líklega um sinn.
Erlingur GÍslason, leikari.
P.S.
Ennfremur má benda á að frá
sjónarhóli leikara, sem ekki er
fastráðinn, hafa launagreiðslur
frá Leikfélaginu haldist óbreytt
ar frá því um 1930, þá kostaði
aðgöngumiði ca. 4,50, en kaup
leikara kringum 20—25 krónur.
— í dag er miðaverðið kr. 110,00
en kvöldikaupið kr. 550,00 sem
rifizt er um. Þ.e. fimmfalt að
göngumiðaverð eins og árið 1930.
— Vinur hafsins
Frarnh. af bls. 15
hinnar alræmdu einokunarverzl-
unar. f grundvallaratriðum fjall-
ar söguþráðurinn sem sagt um
það gjörræði, sem einnig var ís-
lands á þeim tíma. Persónulýs
ingar hennar eiga við nútímann
og um alla framtíð, þótt hér sé
um sagnfræðilega skáldsögu að
ræða. Illmennin eru ekki algjörir
djöflar og hinir góðu hafa sína
galla, eru ekki algjörir englar.
Með þessu eykst ekki aðeins hið
ytra og hið innra sannleiksgildi
verksins heldur verður það
einnig meira spennandi.
Aðalsöguhetjan er Daninn Ped
er Börresen, sem er orðinn prest'
ur í Þórshöfn. Hann kemst fljót-
lega að því, að það er ekki -allt
með sóma í hinu vanrækta sam-
félagi. Hann er ekki lengi að
komast að raun um, að hann
muni taka málstað þeirra, sem ó-
rétti eru beittir. Og hann ávinnur
sér þegar fjandmenn meðal hins
spillta hóps, sem reynir að lóta
eins illt af sér leiða og honum er
unnt. Nokkrir þeirra geta þó
ekki þolað hvern annan inn
byrðis og fréttir um óstjórnina
berast til æðri staða í Kaup-
mannahöfn. Uppreisnareldurinn,
sem nærzt hefur í leynum, brýzt
út. Peder Börresen er um margt
líkur hinum ágæta presti Lucas
Ðebes, þótt hann sé ekki fyrir-
myndin, en skrifa hans um Fær-
eyjar er unnt að njóta með mik-
illi ánægju enn þann dag í dag.
Heinesen hefur skrifað hina
nýju bók sína með yfirbragði
mállíkinga. Hann notfærir sér
latínuskotin orðatiltæki á sama
hátt og prestar og aðrir lærðir
menn gerðu fyrir 300 árum. At-
burðirnir gerast hver á fætur
öðrum. Bókin er saman sett úr
mörgum þráðum, sem allir eru
samofnir í einn. Spennan helzt
til síðustu blað^íðu. „Hin góða
von“ er í formi sendibréfa. Peder
Börresen skýrir vini sínum og
starfsbróður í Noregi frá því sem
á dagana hefur drifið. Einstöku
sinnum vitnar hann í dagbók
sína. Eins og í -öðrum bókum
Heinesens er hér einnig fjallað
um árstíðirnar, hafið og geim-
inn, veðráttuna, hrörnun og
þroska.
Skáldsögur Heinesens hafa ver
ið þýddar á fjölmörg tungumál.
Svo mun einnig verða um „Hin
góða von“. Hún er samt sú af
skáldsögunum, sem erfiðast er að
þýða, því skáldið hefur viljað
endurskapa liðinn tíma fyrir nú-
tíðina og um alla eilífð með mál-
líkingum sínum. Þetta er ekki að
eins bók um sora einokunarverzl-
unarinnar heldur um hina eilífu
Tveir bifreiðaárekstrar
í GÆR um hádegisbil varð all-
harður árekstur á mótum Miklu-
brautar og Grensásvegar. Fólks-
bifreið á leið austur Miklubraut
var sveigt til hægri og í veg fyrir
aðra fólksbifreið, sem var á vest-
urleið. Við áreksturinn gekk fram
hurð annarrar bifreiðarinnar inn
með þeim afleiðingum, að öku-
maður meiddist á síðu. Var hann
fluttur í Slysavarðstofuna, en
meiðsli hans voru ekki talin al-
varleg.
Þá varð annar mjög harður
árekstur um kl. 11 á mótum-
Miklubrautar og Lönguhlíðar.
Varð það með þeim hætti, að bif-
reið var ekið vestur Miklubraut
og yfir gatnamótin á rauðu Ijósi,
að því er talið er. í sömu andrá
var annarri bifreið einnig ekið
inn á gatnamótin, og var sú bif-
reið á leið norður Lönguhlíð.
Skullu bifreiðarnar saman af
miklum krafti, og valt sú fyrr-
nefnda á hliðina og síðan á götu-
ljósin, sem brotnuðu niður við
höggið. Ekki urðu nein slys á
íólki er þetta óhapp vildi til.
baráttu milli hins réttláta og
rangláta, milli góðs og ills. Enn
erfiðara er að sjálfsögðu að þýða
ljóð hans, en það verður að ger-
ast. Einnig sem ljóðskáld er hann
meðal hinna mestu i heiminum
— í ætt við ljóðskáld sem írann
Yeates og Frakkann Perse. Þessi
tónlistarunnandi Færeyingur á
einnig margt sammerkt með
Mozart, eftii’lætistónskáldi sínu,
og Jörgen-Frantz Jacobsens.
Á maður að telja það tákn-
rænt, að hann hefur byggt hús
sitt hátt yfir bænum og hafinu?
Þaðan sér hann yfir bæinn, sem
hann þekkir betur en nokkur
annar, og út yfir Nolsöfjord og
langt út á Atlantshafið. Horfi
hann út um aðra glugga í húsi
sínu sér hann til austurs og norð-
urs: fjallstinda og heimshaf.
Jeg ved et land
hvor vinterdagen over havet
er som skumringen mellem gamle
grave.
Sá er jeg hjemme igen.
Mælken smager af hö og
törverög.
Kedlen syder sagligt over ilden.
Udenfor synger.
ubegribeligt mange millioner
tons af vand.
Udenfor jager vinterstærenes
aftenkáde flokke.
Fárene gár til hvile pá fjeldet
med dug og nordlys í pelsen.
(Ég þekki land / þar sem vetrar-
dagur á hafinu / er sem húmið
milli gamalla grafa / — Svo er
ég heima á ný. / Mjólkin ber
keim af heyi og móreyk. / Ketill-
inn suðar hljóðlega yfir eldin-
um. / Úti niða / óskiljanlega
margar milljónir tonna af sjó. /
— Úti þjóta um flokkar kvöld-
glaðra vetrarstara. / Féð fer til
hvílu á fjallinu / með dögg og
norðurljós í reifum).
Eins og á tímum faraósins
Pepi fyrsta stendur hegrinn enn
við ströndina í sömu stöðu og á
sama stað. Hafdjúpið og golan
gefur tímans gesti hugboð um
eitthvað, sem er eilíft, á meðan
kynslóðir koma og fara. Skáldið
þekkir gröf
hvor græsset hjemligt hvisker
med mulm og evighed í mælet.
(Þar sem grasið hvíslar værðar-
lega / og myrkur og eilífð felst
í mæli þess).
Poul P. M. Pedersen.
Slæm spretta
vestra
ísafirði, 21. maí.
VORIÐ hefur verið mjög kalt
hér um slóðir og þurrviðrasamt
og gólfar mikið. Sauðburður er
fyrir nokkru hafinn og gengur
yfirleitt vel, en gróðri fer held-
ur lítið fram, vegna kuldans. Eru
bændur uggandi um að lítil
spretta verði í sumar, ef ekki
hlýnar brátt í veðri.
Vegir eru nú hvarvetna færir
á Vestfjörðum og hafa komið
heldur sæmilega undan vetri,
þótt á nökkrum stöðum hafi
runnið úr, en byrjað er á lagfær
ingum vegarma. Þorskafjarðar-
heiði mun vera orðin sæmilega
vel fær og hefur Djúpbáturinn
Fagranes þegar flutt nokkuð á
annan tug 'bíla milli ísafjarðar
og Ögurs, báðar leiðir. Hefjast
þeir bílaflutningar miklu fyrr en
þekkzt hefur áður. Vöruflutning
ar með bílum eru enn ekki hafn
ir, enda mun vegurinn yfir Þing
mannaheiði enn ekki kominn í
nógu gott ástand fyrir svo þunga
bíla og sama mun að segja um
veginn á Kollafirði og víðar' í
A-Barðastrandarsýslu. Tveir stór
ir flutningabílar frá þeim Gunn-
ari og Ebenezer, sem annast
mest alla flutninga á landi milli
Reykjavíkur og ísafjarðar, fóru
héðan tómir í morgxin suður og
vonast þeir félagar til að fá fljót
lega leyfi til að hefja flutninga.
Miklar annir eru jyi hjá skipa
smíðastöð M. .Bernharðssonar,
enda mestallur vestfirzki flotinn
í vorhreinsun og’ viðgerð, auk
nokkurra aðkomubáta. H. T.

NÝJUM BlL.
A K/Ð
SJALF
Hlmenna
bifreiðaleigan hf.
Klapparstíg 40. — Simi 13176
★
Hringbraut 106. — Siml 1513.
*
______a£S
Suðurgata 64. — Sími 1110
að auglýsing
í útbreiddasta blaðinu
borgar sig bezt.

MAGNUSAR
SKIPHOLTI 21 SÍMAR 21190-21185
eftirlokun simi 21037

J===*0IIA1£/GAM
ER ELZTA
REYNDASTA
OC ÓDÝRASTA
bílaleigan í Reykjavik.
Sír ni 22-0-22

B . BÍLALEIGAN BÍLLINN' 1 RENT-AN - ICECAR r SÍMI 188 33
BILALEIGAN BltLINN
RENT-AN - ICECAR
Sl'MI 188 3 3
LITLA
bifreiðoleigun
Ingólfsstræti 11.
VW 1500 - Volkswagen 1800
BÍLALEIGA
Goðheimar 1.
Consul Cortina — Zephyr
Volkswagen.
sllVll 37661
Fjaðrir, fjaðrablöð, hljóðkútaf
pústror o. ÍL varahiutir
margar gerðir bifreiða
Bílavörubúðin FJ6ÐRIN
Laugavegi 168. — Sími 24180.
GUSTAF A. SVEINSSON
hæstaréttarlögmaður
Þórsliamri við Templarasund