Morgunblaðið - 06.07.1962, Blaðsíða 8

8
MOR GlfNBLAÐlÐ
Wsíudagur fl. jflll 1982
Togarnrnir verða oð fá
aukin veiðisvæði
— eigi að vera unnt að reka þá með
hagnaði, sagði borgarstjóri ■ gær
Úiilokað, að BÚR geti starfað, ef einka-
útgerðin getur það ekki
MIKLAR deilur urffu á fundi
borgarstjómar Reykjavíkur í
gær um verkfallið á togaraflot-
anum sem nú hefur staðið í nær
4 mánuði, og bær leiðir, er fær-
ar væru til lausnar bví. Við þær
umræður vakti bað mikla at-
hygli, að Guðmundur Vigfússon,
borgarfulltrúi kommúnista, lýsti
því yfir, að gefnu tilofni frá borg
arstjóra, að hann teldi ekki úti-
lokað, að togaraflotanum yrðu
leyfðar frekari veiðar innan fisk-
veiðilandhelginnar, ef vísinda-
leg rannsókn benti til, að fiski-
stofninium yrði ekki stefnt í
voða, þótt svo yrði, og niður-
stöður hennar gæfu tilefni til að
ætla, að sú ráðstöfun gæti orðið
til að auka aflamagni flotans.
Annars reyndi han>n og fulltrúar
Framsóknarflokksins að gera
sem minnst úr áhrifum hins
mikla aflabrest á hina lélegu af-
komu togaraflotans og kenna
hama núverandi rikisstjóm, þótt
Geir Hallgrímsson borgarstjóri
benti á, að heildarafii togaraflot-
ans var á sl. ári meira en
helmingi minni en á árinu
1958. Lagði borgarstjóri á-
herzlu á, að höfuðorsök rekstrar-
erfiðleika togaraflotans er ein-
mitt hin lélegu aflabrögð hans
eftir útfærslu fiskveiðilandhelg-
innar. Togaramir verða að fá
aukiú veiðisvæði, ef unnt á að
vera að reka bá með hagnaffi,
sagði hann. Þetta á að vera hægt
án þess að rýra hlut bátaút-
gerðarinnar. Fiskveiðilandhelgin
var ekki færð út til þess að fisk-
urinn gengi íslendinigum úr greip
um, heldur til þess að við gætum
betur hagnýtt okkur hann. Það
verður að skapa toguninum
rekstrargrundvöll jafnframt því
sem kjör togarasjómanna era
færð til samræmis við kjör anm-
arra sjómanna og'annarra starfs
manna í þjóðfélaginu.
Vegna þeirra krafna kommún-
ista, að BÚR klyfi sig út úr sam-
tökum útgerðarmanna og gentg-
•ist fyTir sérstökum samningum
bæjarútgerðanna um land allt
við sjómenn benti borgarstjóri
á, að aðstaða bæjarútgerðanma
væri að því leyti algjörlega önn-
ur en aðstaða einkaútgerðarinn-
ar, að bæjarfélögin gætu velt
halla útgerðarfélaga sinna yfir á
almenning með hækkuðum út-
svöram, en auðvitað ætti einka
útgerðin ekki kost á slíkum úr-
ræðum. Tæki húm á sig stóraukin
útgjöld án þess að rekstrargrund
völlur hennar yrði tryggður,
blyti það að hafa í för með sér
enn aukinn hallarekstur. Þess
vegna hlytu slíkir sérsamningar
bæjarútgerðanna að hafa hin ör-
lagaríkustu áhrif á togaraútgerð-
ina í lamdinu. Það væri bví álit
sitt, að útilokað væri, að BÚR
yrði rekin með því, að halla
hennar verði með útsvörum jafn-
að niður á borgarbúa. Það sé
útilokað, að BÚR geti starfað,
ef einkaútgerðarfyrirtæki, sem
mörg hver eru rekin með hinum
mesta myndarskap, geti það
ekiki.
Fyrir fundinum lágu nokkrar
fyrirspurnir frá fulltrúuim Fram
sóknarflokksins, þeim Birni Guð
mundissyni og Kristjáni Bene-
diktssyni um áihrif togaraverfk-
fallsins og ráðstafanir til lausnar
þess. Hafði borgarstjóri fal-
ið forstjórum Bæjarútgerðar
Rieykjavíkur að taka saman svör
við þessum fyrirspurnum, sem
að miklu leyti snerust um BÚR,
og gerði grein fyrir þeim á fund-
inum.
★ SJÓMENN GANGA EKKI
ATVINNULAUSIR
Fyrsta fyrirspurn framsóknar
manna vair á þá leið, hvaða áihrif
togaraverkfallið roundi hafa á
tekjur sjómanna og verkafóiks
við fiskverkun og ennifrerflur á
tekjur annarra borgarbúa. Segir
í svari forstjóra BÚR, að fengar
líkur séu til þess, að sjómenn
gangi nú um atvinnulausir þrátt
fyrir verkfall þeirra á togara-
flotanum, en hins vegar skuli
það látið ósagt hvort tókjur
þeirra séu meiri eða minni en
áður. Að því er verkafólk við
fiskverkun áhræri segjast þeir
setla, að vinna þess hjá BÚR
hafi verið jafnari á þessu ári en
mörg undanfarin ár. Ástæðan til
þess sé stóraukin fisverkup, svo
og að fleiri bátar en áður hafi
lagt upp afla sinn hjá BÚR.
í>á upplýsa forstjórar BÚR, að
miánaðarleg útgjöld við 7 togara
BÚR, sem eru í verkfalli og fisk-
verkunarstöðvar hennar meðan
verkfallið stendur nemi u. þ. b.
kr. 824.500,00.
■k VIÐRÆÐUR
VIÐ RÍKISSTJÓRN
OG SÁTTASEMJARA
í þriðju fyrirspurn þeirra
Björns Guðmundssonar og Krist-
jáns Benediktssonar var spurt,
hvað bæjarútgerðin og borgar-
stjóri hafi gert til lausnar tog-
araveHkfaUinu. Þeirri fyrirspurn
svara forstjórar BÚR á þeissa
leið: „Sem svar við þessum lið
viljum vér geta þess, að engin
ein togaraútgerð getur tekið sig
út úr, þar sem um samninga er
að ræða, en Bæjarútgerð Reykja-
víkur befur átt fulltrúa í samn-
ingsnefnd, og hefur hann verið
á ölkim sáttafundunum og auð-
vitað lagt sitt til málanna og
reynt á allan hátt að leggja það
til þeirra, sem honuim hefur fund
izt vænlegast til Sátta hverju
sinni“. Við þetta bætti borgar-
stjóri því, að bæði hann og for-
stjórar BÚR hefðu átt viðræður
við ríkisstjóm og sáttasemjara
um lausn verkfallsins og fram-
tíðarrekstrargrundvöll togaraflot
ans.
★ V-STJÓRNIN SIGLDI
ÖLLU í STRAND
1 ræðu, sem Guðmun<Jur Vig-
fússon (K) flutti við upþhaf um-
ræðnanna, hafði hann gert nokk-
urn samanburð á nýtingu fram-
leiðsluafla þjóðfélagsins í tíð
Vinstri stjórnarinnar og í tíð nú-
verandi ríkisstjórnar. Hafði
hann komizit svo að orði, að
vinstri stjórnin hefði álitið það
höfuðhlutverk sitt að halda fram
leiðslutækjunum gangandi, en á
valdatíma ríkisstjórnar Ólafs
Tbors hefði hins vegar rífct sam-
dráttur og stöðvun. Af þessu til-
efni benti Geir Hallgrímsson
borgarstjóri á, að vinstri stjórn-
inni hefði aðeins tekizit ,,að,halda
framleiðslutækjunum gangandi"
með stórkostlegum halla og gíf-
urlegum erlendum lántökum,
sem hefðu verið orðnar svo mikil-
ar, að við hefðum þurft að greiða
meira en 10% af þjóðartekjun-
um í vexti og aflx>rganiir á ári
hverju. Þrátt fyrir þetta hefði
allt verið að komast í strand,
(þegar vinstri stjórnin hrökklað-
ist fflá völdum. Það gengi því nán
ast kraftaverki næst, hvað hægt
hefði verið að gera til viðreisn-
ar efnáhagslífi landsins í tíð nú-
verandi ríkisstjórnar þrátt fyrir
hinn hrapalega viðskilnað vinstri
stjórnarinnar.
★ AFLI TOGARANNA MEIRA
EN HELMINGI MINNI
Á SL. ÁRI EN 1958
Varðandi toga.rana sérstak-
lega benti borgarstjóri á, að taka
yrði með í reikninginn, að út-
færsla fiskveiðilögsögunnar hefði
haft stórkostleg áhrif á aflamagn
þeirra, eins og sjá mætti af því,
að afli þeirra á sl. ári hefði verið
meira en helmingi minni en afli
þeirra á árinu 1958. Engum ætti
því að geta dulizt, að það er
einmitt hinn uggvænl-egi afla-
hresitur togaranna, sem er höfuð-
orsök þess, að ekki hefur fekizt
að leysa deilu útgerðarmanna og
sjómanna.
Og borgarstjórn Reykjavíkur
verður að horfast í augu við þá
staðreynd, sagði borgarstjóri, að
Bæjaxútgerð Reykjavíkur tapaði
á árinu 1960 um 14 millj. kr. og
aftur á sl. ári tæpum 10 millj. kr.
Vandinn sem við blasti væri sá,
að ekki væri unnt að reka tog-
arana með þeim aflabrögðum,
sem verið hafa á undanfömum
árnrn. Síðan rifjaði Xx>rgarstjóri
upp, að á sl. ári hefðu tog-
arar landsmanna aðeins veitt
72.377.782 kg, en á árinu 1958
hins vegar 199.145.227 kg, en síð-
an hefur afli þeirra farið minnk-
andi með ári hverju. Á árinu
1958 nefðu togarar BÚR veitt
40.314.573 kg, en á sl. ári aðeins
17.542.823 kg. í þessum stað-
reyndum er að leita orsakanna
til þess, að togararnir liggja nú
bundnir við bryggju sagði borg-
arstjóri. Þar er hvorki við ríkis-
stjórn eða togaraeigendur að
■sakast.
ir ÞRJÁR LEIÐIR
HUGSANLEGAR
Þessu næ®t minnti borgar-
stjóri á, að komið hefði fram á
Alþingi í vetur, að í raun og
veru væri aðeins um 3 leiðir að
velja til þess að bæta hag tog-
araútgerðarininar: 1) aukin fram-
llög úr ríkissjóði, 2) bætué úr
aflatryggingarsjóði, 3) að togar-
arnir fengju aftur eitthvað af
sínum fyrri veiðisvæðum, en ef
sú leið væri fær að áliti fiski-
fræðinga án þess að gengið.yrði
á hlut bátaútgerðarinnar væri
hún lang æskilegust.
Bætur úr aflatryggingasjóði
hefðu einnig mikla þýðingu, ef
miðað væri við viðunandi með-
alafla.
* SKAPA VERÐUR
TOGURUNUM
REKSTRARGRUNDVÖLL
Að lokum benti borgarstjóri
á, að það værí að sjálfsögðu
mjög þýðingarmilkið fyrir Reyk-
vík sem mesta útgerðarbæ lands-
ins, að sú deila, er nú stæði,
leysist sem fyrst. Það þarf að
skapa togurunum rekstrargrund-
völl, sagði hann, jafnframt því
sem kjör togarasjómanna eru
færð til samræmis við kjör ann-
arra sjómanna og annarra starfs-
manna í þjóðfélaginu. •
Borgarstjóri kvaðst vilja taka
skýrt fram, .að þótt unnt yrði að
leysa kjaradeiluna og færa kjör
togarsjómanna að einhverju.
leyti til samræmis við kjör sjó-
manna á bátaflotanum og ann-
arra starfshópa í þjóðfélaginu,
þá yrðu togarar ekki gerðir út
nema reynslan sýndi, að afla-
brögð og annar rekstrárgrund-
völlur togaraútgerðarinnar stæði
undir þeim aukna tilkostnaði.
Væri svo ekki yrði að gera sér-
stakar ráðstafanir, því að óhugs
andi væri að þjóðarbúskapur ís-
lendinga gæti nú án stórvirkustu
framleiðslutækja sjávarútvegs-
ins, togaranna, verið.
★ SÉRSAMNINGAR
Guðmundur Vigfússon (K)
minnti á tillögu kommún-
ista frá því fyrr á þessu ári,
að BÚR segi sig úr Félagi ís-
lenzkra botnvörpuskipaeigenda
og beitti sér fyrir stofnun sér-
staks sambands bæjarútgerð-
anna í landinu, þar sem hags-
munir þeirra fari ekki saman
við hagsmuni einkaútgerðar-
innar, en þessi tillaga var felld,
þegar hún kom til afgreiðslu í
borgarstjórn. Hve lengi telur
meirihluti borgarstjórnar það
samræmast hagsmunum BÚR að
standa með einkaútgerðinni
þrátt fyrir allan þann kostnað,
sem þessi vinnudeila hefur í
för með sér fyrir BÚR? spurði
hann. Síðan bar GV fram til-
lögu fyrir hönd borgarfulltrúa
kommúnista, þar sem sett er
fram krafa um sérsamninga og
samvinnu við aðrar bæjarút-
gerðir í landinu.
Björn Guðmundsson (F) gerði
grein fyrir fyrirspurnum þeirra
Kristjáns Benediktssonar, sem
fyrr er greint frá.
★ TVÆR LEIÐIR
Óskar Hallgrímsson (A)
benti á, að enda þótt nú kynni
að takast að finna einhvern
kjaragrundvöll, mætti ljóst
vera, að vandamál togaraút-
gerðarinnar væru ekki leyst
með því. Þetta mál væri miklu
yfirgripsmeira. Og einnig væri
ljóst, að útfærsla fiskveiðiland-
helginnar 1958 væri aðalástæð-
an til erfiðleika togaraútgerðar-
innar nú. í ræðu, sem ÓH hélt
síðar á fundinum taldi hann,
að naumast væri nema um
tvær leiðir að ræða til þess að
tryggja rekstrargrundvöll út-
gerðarinnar. f fyrsta lagi að
leyfa togurunum veiðar innan
fiskveiðilandhelginnar í ríkari
mæli. Og í öðru lagi kæmi
einnig til greina að láta báta-
útgerðina greiða ákveðið gjald,
sem rynni til togaranna, fyrir
að sitja ein að veiðum innan
fiskveiðilandhelginnar. Síðari
leiðin væri sér að vísu síður
að skapi, en e.t.v, kæmi til
greina að fara þær báðar að
einhverju leyti.
★ RÍKISSTJÓRNIN
BER SÖKINA
Kristján Benediktsson (F)
viðurkenndi, að sennilega ætti
hinn lélegi afli togaraflotans
einhverja sök á rekstrarerfið-
leikum hans, en að sínu áliti
hefðu þó ráðstafanir núverandi
ríkisstjórnar valdið mestu. Það
væri augljóst, að eins og sakir
stæðu nú gæti togaraútgerðin
ekki staðið á eigin fótum, hvað
þá, ef kaupgjald hækkaði veru-
lega. En að sínu áliti væri það
sitt hvað að bæta kjör togara-
sjómanna og að skapa rekstrar-
grundvöll fyrir togaraútgerð-
ina. Það væri skoðun sín, að
þessi deila yrði ekki leyst nema
með atbeina ríkisstjórnarinnar,
og í sama streng tók Björn Guð
mundsson einnig. Þá tók KB
undir þá tillögu kommúnista,
að BÚR beitti sér fyrir stofnun
sérsambands bæjarútgerðanna.
Þá flutti hann tillögu fyrir
hönd þeirra Björns Guðmunds-
sonar, þar sem lagt var til, að
borgarstjórn yrði falið að beita
öllum hugsanlegum ráðum til
lausnar togaradeilunni og m.a.
hefja viðræður við ríkisstjórn-
ina um' rekstrargrundvöll tog-
aranna.
★ VISINDALEG RANNSÓKN
HLVTUR AÐ SKERA ÚR
Guðmundur Vigfússon (K)’
tók aftur til máls og kvaðst nú
ekki vilja gera lítið úr því, að
útfærsla fiskveiðilandhelginnar
1958 ylli nokkru um aflabrest
togaraflotans, þótt hann teldi
hins vegar of mikið úr þessu
atriði gert. Að sínu áliti yrði
hlutlaus, vísindaleg rannsókn
að skera úr um það, hvort tog-
urunum yrðu leyfðar frekari
veiðar innan landhelginnar. Ef
niðurstöður slíkrar rannsóknar
bentu til þess, að afli togar-
anna gæti aukizt með því móti,
horfði málið vissulega öðru vísi
við.
★ AFDRIFARÍKAR
AFLEIÐINGAR
Birgir Isl. Gunnarsson (S)'
benti á, að óeðlilegt væri, að
bæjarútgerðin segði sig úr FÍB.
Einnig benti • hann á, að þá
hlyti grundvellinum að vera
kippt undan rekstri einkaút-
gerðarinnar í landinu, sem
enga möguleiká hefði til þess
að velta hallanum yfir á al-
menning, eins og bæjarútgerð-
irnar vissulega hefðu með út-
svarsálögum.
★ TILLÖGUM KOMMÚNISTA
OG FRAMSÓKNAR-
MANNA VÍSAÐ FRA
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri lagði nú fram svohljóð-
andi frávísunartillögu við til-
lögur borgarfulltrúa kommún-
ista og framsóknarmanna:
„Borgarstjórn vísar til fyrri
afstöðu varðandi togarastöðvun-
ina og vísar til þess, að borg-
arstjóri og ’ framkvæmdastjórar
BÚR munu hér eftir sem hing-
að til stuðla að lausn yfir-
standandi kjaradeilu og beita
sér fyrir ráðstöfunum til að
treysta rekstrargrundvöll tog-
araútgerðarinnar; vísar hún því
framkomnum tillögum frá“.
★ ÚTILOKAÐ AÐ LATA
ÚTSVÖR BORGARr '
STANDA UNDIR
HALLA BÚR
Þá benti borgarstjóri á, að
það gæti hvorki verið sjómönn
um né þjóðfélaginu í heild til
hagsbóta, að boginn yrði spennt
ur svo hátt, að framleiðslutæk-
in fengju ekkert í sinn hlut.
Nútíma tækni krefjist sífellt
meiri fjárfestingar í nýjum tækj
um, og framleiðslan yrði því að
fá nægilega mikið í sinn hlut
til þess að geta fylgzt með
Framh. á 17
— Hvers vegna ?
Framhald af bls. 6.
ósfcöpin? Er nóg, að „útgerð-
armenn“ úttali sig um slíkt?
4. Eru gefin út nokkur fyrir-
mæli um hleðslutilhöiguin við
tiltekið ásigkomulag skipsins,
t. d. hversu mikla dekklest
má taka. ef ekkert er í lest-
um — og varað við flutninigi,
sem þyngist mikið við að
blotna?
Sem gamall sjómaður kannast
ég persónulega við sumt af því,
er ég spyr um, annað ekki. En
margir munu hafa áhuiga á því,
hvaða upplýsingar eru gefnar af
viðkomandi aðilu-m um a-llt þetta.
Ég veit, að núverandi skipaskoð-
unarstjóri er mætur og fær mað-
^ir, uppalinn í nánum tengslum
við skip og skipasmíðar, sjó ag
sjómenn. Hann er auk þess há-
menntaður sérfræðingdr í sínu
fagi. Ég efast ekki um manndóm
hans og áhuga á því, að þau al-
varlegu og ábyirigðarmiklu eftir-
litsstörf, sem hann stjórnar fyrir
þjóðina, verði sem árangursrík-
ust og giftudrýgst. Ég verð að
biðja Hjálimar Bárðarson í krafti
emibættis hans að sjá til þess að
skýr og greið svör komi við fram
lögðum spurningum. Þær eiga
rétt á sér og gætu orðið til þess
að stuðla að rórri samvizku um
það alvörumál, sem hér hefir
vérið rætt — hreinsað til í all-
xnenguðu aindrúmslofti, það sem
af er vikunnar.
Rpykjavíik, 4. júlí 1962. /
Baldvin Þ. Kristjánsson.