Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1988, Side 12

Fjórar grafíkmyndir eftir Soulagea.
efni saman, ég aðskil ekki aðferðimar eða
formin. Ef ég breyti einhverju eða bæti við
veit ég ekki hvort það er út af forminu, litn-
um, efninu eða þeim áhrifum sem þetta
allt framkallar. Eg geri það vegna þeirra
áhrifa sem heildin hefur á hugmyndaflugið
og næmleikann. Það er eitthvar sem veldur
því að mig langar til að gera myndina sterk-
ari, halda áfram með hana eða eyðileggja
hana.
— Það hafa komið hjá þér löng tímabil
þegar þú hefur unnið við ætingar og
steinprent. Síðan koma löng tímabil sem
þú snertir ekki á þessum myndformum.
Er þetta einhver þörf hjá þér?
— Þegar ég er haldinn einhverri ástríðu,
geri ég ekki annað. Ég fer í gegnum æting-
ar-, steinprentunar- og málverkatímabil, fer
síðan yfír í gvass .. . Mér fínnst gaman
að hella mér af Iífí og sál út í einhveija
tækni og hugsa ekki um annað. Gleyma því
að ég er og var málari.
— Þegar maður skoðar Lacouriére-
myndalistann sést að sumar ætingamar
hafa verið unnar á margra ára tímabili.
Þú hefur byijað á plötunum, lagt þær
síðan til hliðar og byrjað svo á þeim
aftur mörgum árum seinna. Hvað táknar
þetta?
— Veistu, það er sumt sem verður að fá
að þróast. Það er hægt að velja og taka
ákvörðun á stundinni. En sumar ákvarðanir
verða að fá að þróast. Ég er ekki þar með
að segja að það eigi að skjóta þeim á
frest...
— Dagsetningin er mjög mikilvæg í titl-
um mynda þinna.
— Titlamir eru mjög áþreifanlegir. Mál-
verk og ætingar eru áþreifanlegir hlutir, ég
gef þeim nöfh eftir stærð þeirra, tækni og
síðan bæti ég við dagsetningunni, hvenær
ég lauk við verkið. Sumar eru kannski dag-
settar árið 1957 og hafa verið í gangi í tvö
eða þijú ár. Það þýðir ekki að ég hafí verið
að vinna við myndina í tvö eða þijú ár, hún
hefúr verið að þróast innra með mér.
— Sem málari notar þú frekar stórar
handahreyfíngar, þú þekur stóra fleti,
valda ætingamar þér ekki neinum
vandamálum út af stærðartakmörkun-
um?
— Já, þetta með hreyfínguna, það má
segja margt um hana. Það er ekki hreyfíng-
in sem skiþtir máli heldur það sem hún
skilur eftir sig. Það skiptir ekki máli í hvaða
átt pensillinn fer, heldur það sem verður
eftir á striganum, þ.e.a.s. á yfírborði hans.
Sambandið milli pensils og striga, útlínurnar
sem myndast, slysnin sem er meira eða
minna ófyrirsjáanleg. Ég er næmur fyrir
þessum línum sem myndast og mig langar
til þess að fullgera, dýpka, gera nákvæm-
ara, ég held áfram og geri nýja línu og
þannig koll af kolli. Þetta er eins og samtal
milli þess sem gerist á striganum og þess
sem ég upplifi við að sjá það. Það sama
gildir um ætingamar, nema hvað þegar ég
mála get ég strax dæmt um árangurinn, en
í ætingunni spila fleiri þættir saman, sýran,
lakkið sem hylur mismunandi vel, prentun-
in, pressan. Það gerist allt svo miklu hægar
5 þessari tækni. Slysin taka lengri tíma að
gerast og það er ekki hægt að stjóma þeim
eins vel og þegar maður málar. Og vegna
þess að þau gerast hægar stjómar maður
þeim á annan hátt.
— Framleiðslan hjá þér er nokkuð tak-
mörkuð. Þú hefur ekki framleitt nema
u.þ.b. sextíu ætingar og steinprent á
tuttugu árum. Framleiðir þú bara það
sem þér fínnst nauðsynlegt?
— Já, og svo langar mig til þess að taka
fram í, breyta verkinu á öllum framleiðslu-
stigum þess, vinna með sýruna og alla hina
mismunandi prentunarmöguleika. Ég gæti
gert ætingu út frá fyrirfram ákveðinni hug-
mynd, valið litina og sent hana síðan frá
mér í prentsmiðjuna. Það tæki miklu minni
tíma. Ég hef bara ekki áhuga á því. Þá
fyndist mér ég bara vera að endurprénta,
túlka eitthvað sem er þegar til, eða sem ég
er með tilbúið í kollinum, sem kemur út á
eitt.
— Ég er dálítið hissa á þeim stærð-
fræðiáhrifum sem þú veitir ætingunum,
miðað við hvað stærð pappírsins er tak-
mörkuð.
— Já, þetta er nokkuð sem ég ræð eigin-
lega ekki við, ég geri mér alls ekki grein
fyrir því. Ég get ekki sagt að það komi af
sjálfu sér; þetta bara verður svona, stórt
eins og þú segir. Ég geri mér ekki grein
fyrir þessu á meðan ég er að vinna. — Þú
tekur eftir því að ég tala oft,um val og
ákvörðun. Ég vil í rauninni frekar nota
orðið ákvörðun, því að val gefur til kynna
að hægt sé að velja úr mörgum möguleik-
um. Það sem ég geri er að taka ákvörðun
um að gera eitthvað á einhvem hátt. Ég
veit ekki hvers vegna og kasri mig ekki um
að vita það. Mér fínnst bara svo augljóst
að svona eigi þetta að vera, ég reyni ekki
að útskýra það. Ég segi augljóst, eins og
til þess að réttlæta þá ákvþrðun sem ég tek
á meðan ég er að vinna. Ég ætti heldur að
segja nauðsynlegt, ómissandi, þetta er ná-
kvæmlega það sem ég á að gera. Útkoman
getur virst vera augljós, en á meðan á verk-
inu stendur er um nauðsyn að ræða. Ég
get ekki útskýrt ástæðuna. Ég reyni það
ekki einu sinni, langar ekki til þess.
— Það er ekki hægt að útskýra ástríðu.
- Hárrétt.
— Hvenær fórstu að reyna fyrir þér með
steinprentun? Fyrstu steinprentanirnar
eru frá árunum 1956-1957. Var sú
reynsla mjög ólík ætingungunum tækni-
lega séð? Er hún kannski skyldari mál-
verkinu?
— Já, miklu skyldari. Steinprentun er
miklu ósjálfráðari. Akvarðanir og ónákvæmt
val kom miklu fyrr í steinprentun fínnst
mér. Þessi aðferð er miklu skyldari mál-
verkinu. í byijun að minnsta kosti. Tíminn
sem fer í steinprentun er mjög ólíkur þeim
sem fer í ætingu. Steinprentuð mynd er
allt öðruvísi fyrir þann sem horfir á hana.
— Grunnurinn hefur mikið að segja fyr-
ir þig. Þú ert mjög hrifínn af pappír,
fallegum handunnum pappír. Pappírinn
skiptir þig næstum jafn miklu máli og
verkið sem þú vinnur á hann.
— Það skiptir allt máli þegar þú ert að
vinna ætingu, grunnurinn og það sem er
prentað á hann. Ég er mjög næmur fyrir
efninu. Pappír er stórkostlegt efni . . . Það
er einskonar lff í sambandinu milli pappírs
og bleks og það er ekki það sama í stein-
prentun og ætingu.
— Ert þú sammála þeirri útbreiddu hug-
mynd að æting sé aðferð listamannsins
til þess að ná til sem flestra, að vera
viðstaddur hjá sem flestum?
— Nú ertu næstum farinn að tala um
viðskiptavandamál. Nei, mér hefur aldrei
fundist það. Ég geri ætingar vegna þess
að ég næ fram ýmsum áhrifum með þeim,
sem ég næ ekki í málverkum. Það er satt
að með þessu móti er hægt að fjölfalda
verkin og fleiri geta eignast þau. Ég get
ekki annað en glaðst yfir því.
— Ætingamar, málverkin og stein-
prentanimar mynda eina heild, þína
vinnu — það er enginn stig- eða gæða-
munur á þeim. Þetta er allt sama ástríð-
an, sema aðferðin við að kanna hlutina.
— Já, og ég get ekki sagt að ég taki
málverkið fram yfir ætingarnar. Það er
engin stéttaskipting þar á milli. Steinprent-
anir, málverk og ætingar hafa sína séreigin-
leika, en það sem skiptir mig máli er það
sem er hægt að framkalla í verkinu, ekki
tæknin sem er notuð við það, þó svo að hún
hafi hjálpað til.
— Er samspil þama á milli? Hefur það,
sem þú uppgötvar í ætingum, áhrif á
málverkin þín?
— Já, það hefúr það örugglega. Fyrst
hélt ég að þetta væri allt aðskilið út af hin-
um mismunandi tækniaðferðum. Það er
satt að vissu marki. En allt er mikilvægt
fyrir manninn: heimurinn sem hann hrærist
í, samfélagið sem hann vinnur í, fjölskyld-
an, hugmyndir samtímans. Þetta vinnur allt
saman og orkar jafn sterkt innbyrðis og
málverkið, ætingamar og steinprentanimar. •
— Finnst þér stundum að þú sért kom-
inn á það stig að þú hafir ekki frá neinu
meiru að segja, að þú eigir að hætta?
— Þegar ég fæ það á tilfinninguna að
ég geti ekki haldið áfram án þess að breyta
um stefnu, þá hætti ég.
— Og þá ertu kominn langt frá þinni
upprunalegu hugmynd?
— Já, vissulega. Stundum hætti ég þegar
ég er enn mjög nálægt upprunalegri hug-
mynd. Stundum hefur hún gjörbreyst. Það
getur líka verið miklu frjórra að hætta við
hugmynd en að halda henni til streitu og
reyna að þróa hana.
Regína Harðardóttir þýddi úr frönsku.
12