Lesbók Morgunblaðsins - 21.11.1987, Blaðsíða 11

Samtal við DAVID
ARNASON,
vestur-íslenzkan
rithöfund og prófessor
við Manitoba-háskóla
Eftir
NORMAN SIGURDSON
avid Arnason er maður hávaxinn og stórskor-
inn með mikilúðlegt dökkt skegg. Grásprengt
hár hans er nokkuð sítt, sem mun ekki lengur
í móð. Til að sjá fellur hann að þeirri ímynd
sem menn hafa stundum gert sér af íslend-
ingnum — hinum karlmannlega víkingi.
Heilsurækt hefur hann stundað upp á síð-
kastið (snarað lóðum í klukkutíma á dag
og drifið þannig af sér 30 pund) og er að
burðum slíkur að vel gæti hann átt heima
í stafni langskips með brugðið sverð. En
þegar komið er nær sjáum við aðra íslenska
ímynd — hinn prúða læriföður. Honum er
létt um hlátur og augu hans blika af eld-
móði er hann ræðir um Ijóðaskýringar og
er þá engu líkara en hér fari prófessor í
enskum bókmenntum, og það er nú einmitt
það sem hann er.
David Amason, sem starfar við Man-
itoba-háskóla er 46 ára og siglir hraðbyri
í þá átt að verða einn af þekktustu rithöfund-
um Kanada. Hann er löngu orðinn vel
metinn sem rithöfundur í Winnipeg þar sem
þijú leikrit eftir hann hafa verið færð upp
á jafnmörgum árum. Tvær ljóðabækur heftir
hann einnig gefið út og tvö smásagnasöfn.
David Arnason - Ég dvaldist mikið & bæ afa míns og þar var töluð íslenzka.-
Glettinn húmor hans og fimlega framborin
þjóðfélagsádeila hafa nú dregið að honum
verðskuldaða athygli. Ég fékk áheym hjá
honum fyrr á þessu ári, rétt í þann mund
sem annasamar vikur fóru í hönd hjá þessu
margræða skáldi.
Þess má geta í upphafi að fyrir dyrum
stóð frumsýning á nýjasta leikriti hans, sem
hann nefnir Dewline, og nokkrum dögum
síðar var væntanlegt á markaðinn nýtt ljóða-
safn, Skrag. Skömmu síðar sýndi CBS-sjón-
varpsstöðin hálfrar stundar kvikmynd sem
byggð er á smásögu hans Þvottavélinni.
En David missti því miður af frumsýningu
myndarinnar þar sem hann var á leið til
Frakklands til ijögurra mánaða dvalar og
gagnaöflunar fyrir sína fyrstu skáldsögu.
Eg spurði hann fyrst hvers vegna ritstörfin
væru honum svo kær.
„Ja, líf okkar er svo bundið skáldskapn-
um. A þvi er enginn vafi. Listamenn skapa
sögur fyrir sitt þjóðfélag og mér finnst mik-
ilsvert fyrir okkur í Kanada að segja okkar
eigin sögur en ekki bandarískar sögur.
Vandamál okkar er að ná til lesendanna.
Svo stór hluti af hetjufyrirmyndum okkar
og goðsögum er fenginn frá Bandaríkjunum
að við ætlum alveg að kafna, en við verðum
að reyna að segja okkar sögur. Þess vegna
skrifa ég.“
„Þú ert fyrst og fremst þekktur fyrir að
skrifa íléttum dúr, jafnvelþegar boðskap-
urinn er alvarlegur. Hvers vegna velur
þú þetta form?“
„Þegar höfundur skrifar verður hann
fyrst og fremst að reyna að laða lesandann
til að lesa næstu blaðsíðu eða þá að fá áhorf-
endur til að sitja áfram í sætunum en ijúka
ekki í burtu. Þú kemur ekki boðskap á fram-
færi við þann sem hefur lokað bókinni eða
alls ekki komið í leikhúsið. Ég trúi því að
höfundinum beri skylda til að vera ekki leið-
inlegur eða móðga áhorfendur. Hann má
ekki predika yfir þeim. Hver svo sem boð-
skapurinn er þá verður hann að falla
átakalaust að textanum. Honum má ekki
þröngva inn í hann.“
„Eg hef átt tal við rithöfunda sem vinna
eftir settum tímareglum. Fara til dæmis
á fætur klukkan fimm á hverjum morgni
og skrifa í tvo til þijá tíma áður en þeir
fara til vinnu sinnar. Hefur þú sett þér
einhveijar slíkar reglur?“
„Jafnvel þó ég telji sjálfan mig vera kvöld-
glaðan þá finnst mér ég vinna best snemma
morguns. Heilinn starfar einhvem veginn
betur að morgni svo að ég skrifa mest á
morgnana. Ég er ekki strangagaður rithöf-
undur sem sest niður í svo og svo marga
klukkutíma á dag. Ég vildi gjaman vera
þannig, en það vill bara svo til að ég er
ekki þannig.
Mér hættir til að ryðjast áfram við vinn-
una af ógurlegum ákafa. Þá vinn ég í marga
tíma á hveijum degi í nokkra daga og tek
mér svo frí í nokkra daga og geri eitthvað
allt annað. Ég skrifa mest á sumrin í sumar-
bústaðnum mínum á Gimli. Ég fer þá á
fætur á morgnana og geng eftir strönd
inni, sest niður við vinnuna í Qóra klukku
tíma og læt það svo gott heita þann daginn
(hlær). Ég fær frí það sem eftir er dagsins.
Það er allt erfíðara hér á vetuma þar sem
Höfundur þessarar smásögu,
Vestur-íslendingurinn David
Arnason, er talinn einn
meðal fremstu rithöfunda í
Kanada í dag. Smásaga sú
sem hér birtist í íslenskri
þýðingu kom út í
smásagnasafninu „Fifty
Stories and a Piece of
Advice“ fyrir nokkrum
árum. Síðastliðið ár var gerð
kvikmynd byggð á þessari
smásögu í samvinnu við
kanadísku sjónvarpsstöðina
CBC og var hún frumsýnd
sl. vor. Myndirnar þrjár eru
úr kvikmyndinni.
vinnutíminn er sífellt slitinn í sundur,
kennsla, fundasetur og þar fram eftir götun-
um.“
„Fyrst þú fylgir ekki tímaplani í skrifum
þínum heldur þú þá dagbók eða minnis-
bók á hveijum degi til þess að þoma
ekki upp á milli?“
„Ég geri það eiginlega helst á ferðalög-
um, eða þegar eitthvað sérstakt er að gerast
sem ég vil fylgjast með. En það þarf líka
ákveðna ögun til þess. Það kostar líkamlegt
erfíði og mér hefur alltaf fundist að fyrst
ég hef svona lítinn tíma þá sé betra að vinna
að einhveiju tilteknu verki. Ég vil frekar
skrifa smásögu en halda minnisbók eðajafn-
vel fremur en að skrifa bréf til vina. Eg er
hræðilegur bréfritari. Mér fínnst að orkan,
sem fer í að skrifa bréf, megi eins fara í'
að skrifa smásögu. Ef ég skrifa bréf þá er
það bara fimm setningar — „Halló, hvemig
hafa konan og krakkamir það?“ svona
kemst ég að erindinu og svo „Bestu kveðj-
ur, vonast til að heyra frá þér sem fyrst,“
Að laða lesandann
yfir á næstu blaðsíðu
- það er vandinn
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 21 .NÓVEMBER 1987 1.1