Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.1980, Blaðsíða 5

um einhverja guöfræðilega undiröldu sé
aö ræöa í Holtssjó. Gekk enda á ýmsu
um viðtalið og kostaði einar þrjár ferðir
yfir Gemlufallsheiði, stundum í tvísýnu.
Til að hrinda af stað eínhverri um-
ræöu byrja ég á að spyrja séra Lárus
hvernig hann mundi mæla eftir sig.
„Ég mundi. ekki mæla neitt eftir mig,
maður veit ekkert um sjálfan sig og
sperrir því eyrun eftir því hvað aðrir segja
um mann. Maður getur auðvitað skrifaö
einhverja logna minningarræðu, en við
erum flest ósköp óörugg um okkur sjálf.“
„Hn þú telur þig hafa átt eitthvert
erindi hingað vestur í Önundarfjörð?
Þetta er konkret spurning?"
„Jú, mikil ósköp, en ég hafði kannski
ekki réttar hugmyndir um hvernig presti
bar að haga sér samkvæmt hinni rót-
grónu íslensku prestsímynd, enda sýndi
það sig að ég snarhneykslaði marga,
þeyttist meðat annars á sjóskíðum um
allan fjörð og margir töldu að ég yrði ekki
vikunni eldri.“
„Nú komuð þið Sigurveig í Holt 1963,
hvernig var þangaðkoman eftir alla
Ijósadýröina í Reykjavík?"
„Ég hugsa, að margir teldu þaö
ævintýri og lygasögur. Þetta bar þannig
að, að ég vígðist 27. október 1963,
fyrstur presta í endurreistri Skálholts-
kirkju ásamt Hreini Hjartarsyni. Ætlunin
hjá okkur var aö vera aðeins stuttan tíma
svona eitt og hálft ár og halda þá til náms
og starfa í Bandaríkjunum, en það fór á
annan veg eins og þú sérð. Við fórum
ekki strax vestur, vorum aö bíða eftir að
rafmagn yrði lagt í húsið. Lögðum svo í
hann með skipaútgerðinni með allt okkar
hafurtask og Landróverinn og það var
náttúrlega allt á kafi í snjó þegar við
komum vestur. Komum við dótinu á
vörubíl á Flateyri og síðan fór jarðýta á
undan. í Holt komumst viö svo á
endanum. Okkur er það alltaf minnis-
stætt aö allir vatnslásar í húsinu voru
skraufþurrir og lyktin alveg voöaleg og ég
man að við keyptum heilan kassa af
lykteyðandi hjá Greipi Guðbjartssyni á
Flateyri.
Undirrituöum er Air Viek lyktareyðirinn
enn í barnsminni. (Ungum lesendum til
skýringar var þetta efni sem eyddi óþef úr
híbýlum manna og þótti ómissandi á
sjötta áratugnum og fram á þann
sjöunda).
Þá minnist ég þess þegar Elín heitin á
Þórustöðum hér fyrir utan kom gangandi
meö morgunskóna sína í hendinni eftir
mjaltir til að kenna Systu á eldavélina.
Þetta var gljákolavél, ekki koksvél, það
var kúnst að eiga við þessa vél og Elín
sýndi hvernig maður lætur lifa í slíkri vél,
hvernig bökuð varð jólakaka í henni,
flatkökur og svo frv. Eftir á að hyggja þá
var þetta mikill siðferðilegur styrkur og
hún kom blessunin eins og það væri
alveg augljóst mál og í samræmi viö allar
aðstæður.
Hér var allt ófært eins og ég sagði í
upphafi og við héldum aö við gætum
aldrei unað hér til lengdar í þessari
einangrun. Þá gekk ég í það að kaupa
bátinn, 16 feta sænskan hraðbát meö 40
hestafla Johnsonsvél. Hann rauf einangr-
unina og ég trúi því satt að segja að við
heföum ekki haldist hér við ef ekki hefði
veriö fyrir bátinn. Hér kom fólk kannski
ekki vikum saman og ég minnist þess að
hér kom maður eftir 6 vikna ófærð og
Özur sonur okkar inni í horni, lítill snáði,
horfir á manninn góða stund, brestur
síöan í grát sem leystist upp í öskur.
Barnið var orðið algjör mannafæla, gott
ef maöur var ekki orðinn það sjálfur."
„í stað þess að lesa glóaldin af trjám í
Ameríku ílengdust þið svo hérna?“
„Já við kunnum þessu lífi mjög vel
þegar tímar liðu. Ég hef alltaf kunnað vel
viö erfið ferðalög sem prestsskapnum
fylgja. Nú þjóna ég þremur prestaköllum
og sex sóknum. Fyrstu árin voru skíðin
aðalsamgöngutækin ásamt bátnum; þá
fékk ég vélsleöa þegar þeir komu og var
næstum búinn að drepa mig á honum.
Lenti í ræsi á Gemlufallsheiði og varð
fastur undir sleðanum og lá þannig lengi
meö bensínflauminn ofan á mig. Losnaöi
þó undan um síðir og skreiddist upp á
veg og kom þar að palli Önundar á
mjólkurbílnum frá Flateyri og varð mér til
lífs. Einnig komst maður í hann krappann
á hraöbátnum; var eitt sinn með Ragn-
heiði dóttur minni aö koma frá messu á
Ingjaldssandi. Það var ansi ljótt.“
„En þetta hefur hert þig í verunni
hórna?“
„Já, já, ég er líklega svona mikill
villimaður; þetta líf á vel við mig, það er
einhver indíáni í manni. Hér eru vorin
yndisleg en þá vökum við yfir varpinu.
Hér er að komast upp þó nokkuö
æðarvarp. Við höfum lítinn kofa niöur
undir sjó sem ég smíðaöi og liggjum þá
við. Vornæturnar eru stórkostlegar hér í
Önundarfirði. Okkur var ekkert vel við
þessa brúarbyggingu hérna, lífríkiö hér er
svo viðkvæmt og lítið þarf til að það
raskist.”
„Svo viö vendum okkar kvæöi í kross,
sóra Lárus, þessi sístæða spurning,
hvernig var prestlingur í stakk búinn aö
fara aö fást viö mannleg vandamál í
þorpi og sveit?“
„Ég haföi nú heilmikla reynslu í mann-
legum samskiptum; haföi til dæmis veriö
í pólitík í menntaskóla og eins í háskóla
auk annarra félagsmála. Einniq starfaöi
ég sem framkvæmdastjóri Alþýðuflokks-
ins um nokkurt skeið. Síðast en ekki síst
var ég á togurum á niðurlægingartíma
togaraútgeröar, — ég var kyndari á
ísborginni frá isafiröi og þetta var
rosalegt mannlíf. Það varö að „sjang-
hæja“ mannskapinn meira og minna, því
þá fengust menn illa á togara nema helst
botnfalliö; það er öldin önnur núna. Menn
voru sem sé bornir um borö dauöa-
drukknir og vöknuðu svo við það að þeir
voru komnir út á regin haf og eins gott
fyrir þá að taka til hendi. Þetta var
heilmikil reynsla; pilluátiö og brennivíns-
drykkjan var ofþoðsleg og rakaði ekki úr,
©
Séra Lárus í Holti á leiö til guösþjónustu, — Myndina, sem skýrir sig sjálf, — teiknaöi Kristján Víkingsson, sem þá var
héraðslæknir á Þingeyri og gaf klerki.
Séra Lárus kemst á áfanga-
stað fljúgandi, ef ekki öðru-
vísi. Hér er hann hjá farkostin-
um, sem er Cessna.