Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1968, Blaðsíða 15

Úr þjóðsögum Jóns Árnasonar
Seinast hóstaði ég upp lungunum.
Sá ég þá sálina mína synda þar í einu lóni.
Hringur Jóhannesson myndskreytti
Tóan. Einu sinni fór ég að
elta tóu. Ég átti tík ólma að
hlaupa. Lengi elti tíkin rebbu,
en seinast varð hún uppgefin.
Þá herti ég mig, en varð erfitt
að halda í við tóuna því ég var
brjóstveikur og hafði mikinn
hósta. Hóstinn óx eftir sem ég
mæddist og seinast hóstaði ég
upp lungunum. Ég kastaði þeim
á þúfu og léttist þá mikið. Tók
ég nú að draga á tóuna því
hún fór að mæðast. Rann þá
út úr henni sleía mikil alla
leið, og seinast sprakk hún. Nú
sneri ég heimleiðis og fann
lungun, þá var tíkin lögzt á
þau. Ég greip þau og gleypti og
hef aldrei kennt brjóstveiki
síðan. Þess gætti ég að slefan
úr tóunni var ólseig og sá ég
að mátti nota til einhvers. Ég
vatt hana upp og tætti úr reipi
á tólf hesta.
Sálin í lóninu. Þegar ég var
í Gnúpverjahrepp hjá móður
minni réri ég eitt sinn suðrí
Garði. Einn dag gerði á foraðs-
veður og sigldum við heimleið-
is. f lendingunni hvolfdi og
drukknuðum við allir. Yið höfð
um seilað út fiskinn. Ráku upp
líkin og seilarnar. Mig rak þar
upp á malarrif. Þegar ég hafði
legið þar nokkra stund leiddist
mér sú lega og hljóp á fætur,
sá ég þá sálina mína synda þar
í einu lóni. Ég óð út í og
gleypti hana. Þá sá ég að seil-
arnar voru reknar og lá ein ár
á fjörunni. Ég tók árina og eina
seil sem á voru nítján og tutt-
ugu fiskar. Kippaði ég þá seil-
ina upp á árina og lagði á öxl
mér. Drífa var á hin mesta. Ég
stefndi norðaustur til Hengla-
fjalla, en alltaf dreif í ákafa.
Þegar ég kom upp undir Heng-
ilinn var snjórinn orðinn svo
djúpur að árin náði ekki upp
úr, þó hélt ég áfram, en vissi
valla hvort ég stefndi. Þegar
ég hafði lengi gengið niðrí
snjónum hrapaði ég niður mik-
ið hrap og fann að ég var í
húsi. Ég þreifaði fyrir mér og
þekkti ég var í eldhúsi móður
minnar austrí Hrepp, og þótti
mér hafa betur tekizt ferðin en
ég vænti.
Brá ég bandi um háls tryppinu.
Steinninn á melnum. Eitt
sinn var ég fyrirvinna hjá
ekkju í Borgarfirði. Það var
einn vetur að mikill svellgadd-
ur var á jörðu. Þá gerði dimm-
viðri svo mikið að engum
manni var ratandi. Hestar
voru úti og var hjá þeim eitt
trippi sem ég óttaðist að mundi
drepast. Ég réðst út í veðrið og
farin hestana. Brá ég bandi um
háls trippinu og hélt heimleiðis
með það, en vissi ekki hvað ég
fór. Eitt sinn kom ég á svell-
bumbu og ætlaði þar mundi þó
vera undir melur. Mér kom til
hugar ef ég næði til melsins
mundi ég þekkja hann, lagðist
ég þá niður og tók að grafa
svellið með hendinni. Ég herti
mig og klóraði svellið þangað
til ég kom handleggnum niður
upp að öxl, þá fann ég þar
hnefastein, tók hann upp og
þekkti á hvaða mel hann átti
að liggja. Fyrir þetta náði ég
heim og varð það mér til lífs
og trippinu.
Áraförin. Eitt sinn rerum við
í blíðalogni af Suðurnesjum, en
þegar degi hallaði gerði á land-
synning svo mikinn að hús tók
upp á landi. Öll skip rak til
hafs og náði ekkert lendingu
nema við; við börðum þangað
til við komumst í vör. Daginn
eftir var logn, þá rérum við
aftur sömu leið. Þá brá svo
undarlega við að áraför okkar,
þau kvöldinu fyrir, sáust enn á
sjónum og mátti rekja út á
Svið. Það er ólygin saga.
Kútmagarnir. Eitt sinn reri
ég undan Eyjafjöllum og var á
Raufarfelli. Einn sunnudags-
morgun suðum við kútmaga og
voru yfrið góðir. Ég - issi að
konu minni þóttu heit r kút-
magar mesta sælgæti. Þá datt
mér í hug að færa henni nokkra
upp úr suðunni. Ég tók Rauð
minn, setti logandi kútmaga í
mal minn og reið af stað. Rauð-
ur var ólúinn og fór geyst yfir.
Þegar ég kom heim á hlaðið
hjá mér í Eystrihrepp greip ég
malinn og hljóp inn. Þá heyrði
ég að enn kurraði suðan í kút-
mögunum og höfðu ekki kólnað
meira en svo á leiðinni og er
þó vegurinn yfir hálfa aðra
þingmannaleið. Góður var sá
rauði!
BIBLÍAif
Framhald af bls. 35
kannað af kappi, en þó ekki nóg til
þeso að átta sig að fullu á listgildi
hennar.
Eftir fall austurríska-ungverska keis-
aradæmisins 1918 gerðu ítalir tilraun
til að endurheimta biblíuna og tvö
minni handrit, en þeirra er getið í
23. des. 1968
Saint-Germain samningnum meðal þeirra
dýrgripa, sem skila beri ítölsku stjórn-
inni. Austurríkismenn sáu sér ekki
fært að skila þeim sökum þess, að Karl,
fyrrverandi keisari, hafði við brottför-
ina frá Vínarborg tekið þau með sér til
Sviss eins og hverja aðra erfðagripi.
Eftir að fyrrverandi keisari hafði selt
Gilbert Romeuf í Paris handritin, lét
fornbókasalinn Tammaro De Marinis ít-
ölsku stjórnina undir eins vita, hvar
biblian var niður komin. Fyrir at-
beina forystumanna stjórnarinnar voru
fest á henni kaup 1. maí 1923 í París,
og ollu þau tíðindi sannri þjóðargleði.
Var ekki seinna vænna, því að minnstu
munaði, að biblían væri komin til Am-
eríku. Sá sem lagði féð af mörkum var
í rauninni Giovanni Treccani, virðuleg-
ur iðjuhöldur á Langbarða'landi, sem
var auk þess djarfur frumkvöðull
ítölsku alfræðiorðabókarinnar og ítalskra
æviskráa. Biblían kostaði hann næst-
um 5 milljónir líra. Eftir að hafa af-
þakkað ýmsar velgjörðir, sem honum
buðust þegar í stað, fékk hann ríkinu
biblíuna til eignar með ákveðnum fyrir-
mælum. Þar er þess eindregið óskað, að
þetta stórkostlega handrit verði ljós-
prentað, og við þeirri ósk gefandans
hefur nú verið orðið og það fyrir at-
beina hans.
Biblíunni var ski'lað aftur til Estense-
bókasafnsins í Modena, sem er hreykið
af því að eiga dýrgrip, er faðir ítalskr-
ar sagnfræði hefur leitt sjónum. Mod-
ena og Ferrara gerðu Treccani að heið-
ursborgara í þakklætisskyni fyrir ör-
læti hans. Mönnum er fullljóst, að með
því að endurheimta listaverk frá út-
löndum endurheimta þeir um leið hluta
af föðurlandinu.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 47