Lesbók Morgunblaðsins - 15.10.1961, Blaðsíða 4

456
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
henni (1934) er ranglega kölluð
fjórða prentun, sökum þess að önn-
ur vesturheims-útgáfan var þá ókunn
hér. Draugsríma Sigurðar Breið-
fjörðs er vitanlega hin skemtileg-
asta í þessu safni Finns, enda ekk-
ert til samanburðar, nema máske
beztu glefsurnar í Alþingisrímunum.
Fjósarímu Þórðar á Strjúgi munu
flestir kannast vfö og jafnvel kimna
stök erindi úr henni, en nauðafáir
hafa þekt hana. Sama er að segja
um Griökurímu þeirra mývetnsku
skáldanna, Hluga Einarssonar og
Gamalíels Halldórssonar. Hana telur
útgefandinn orta um 1800. Tvö fyrstu
erindi mansöngsins kunna margir,
en þau eru þannig:
Gandólfs skal hér skútu mynd
skunda láta Týs á sund,
landa beltis loga strind
lundhlýr hlýði mér um stund.
Yggjar sjó ég út á legg,
uggandi um Dvalins kugg,
hyggju dugur dvínar segg
duggan þegar fer á rugg.
öll er ríman 74 (75) erindi, lista-
vel kveðin. Henni lýkur þannig:
Eyðist kvæða iðið smíð,
Óðins gróði bjóðist þjóð
fáðu gæða friðinn blíð
flóða glóða rjóðust slóð.
Bætist vit, en notin nýt
njóta spjóta þrjóti’ ei hót,
mæta fitin moturs hvít
mótgangs fljóta hljóti bót.
Enginn þarf lengi að glugga í Ekkju
rxmu Bjama Jónssonar Borgfirðinga-
skálds til þess að sjá að þar er
meir en meðalmaður á bak við.
Mundi og Hallgrímur Pétursson ekki
hafa lagt sig niður við að ljúka
rímum þeim er Bjarni dó frá hálf-
kveðnum ef honum hefði þótt lítið
til höfundarins koma. Það er rauna-
legt hve lítið hefir geymst eftir
Bjama, því mikið hlýtur hann að
hafa ort. Ekkjuríma er 131 erindi,
eða þó öllu heldur 134, því líklegt
má telja að upprunaleg séu þrjú
erindi sem Finnur prentar aðeins í
athugasemdunum. Niðurlagserindi
textans er þannig:
Mitt hér styttist mála brjál og magnið
sagnar,
gæfu hæfi gagnið magnar,
greina seinlegt stag nú þagnar.
Sá háttur rímnaskáldanna að
kveða niðurlagserindi hverrar rímu
dýrt, á sér hliðstæðu hjá Shake-
speare, er hann rímar tvær síðustu
línur hvers þáttar í leikritum sín-
um.
Skemtilegt er það, að þessum
aldagamla sið hafa rímnaskáld nú-
tíðarinnar ekki með öllu varpað
fyrir borð. Ég skal nefna aðeins tvö
dæmi. 1 Alþingisrímunum (3. rímu)
segir Guðmundur Guðmundsson:
Mundar fanna grundin granna, góða’
og rjóða,
un í leyni ljóðin viður;
léttur dettur óður niður.
Og Flugurímu lýkur Sveinbjörn
Beinteinsson þannig:
Dug og glím við hreðu-her,
hugar skímu gleðin ver;
bugast gríma freðin fer;
Fluguríma kveðin er.
Þetta er að varðveita þjóðararf-
inn af trúmensku.
Auk rímnasafnsins gefur félagið
út smáritaflokk, er nefnist aukarit.
Hann er mjög hentugur til þess að
vista í honum ýmislegt það sem
æskilegt, eða jafnvel nauðsynlegt, er
að félagið láti koma á prent, en
ekki á heima í sjálfu rímnasafninu.
Komin eru í honum þrjú rit: (1)
Nokkrar athugasemdir um rímur,
eftir Sir William Craigie; (2) Sir
William Craigie og íslenzkar rímur,
eftir Björn Þórólfsson; og (3) Rím-
ur og lausavísur, eftir Sigurð Nor-
dal. Það er skaði hve lítið útgáfu
þessara smárita hefir verið sint hing-
að til, og þyrfti að verða breyting
á. Þannig er það illa farið að ekki
hafa verið birt í flokknum tvö ör-
stutt útvarpserindi (ávörp), er þeir
Jörundur Brynjólfsson og Pétur
Ottesen fluttu hvor um sig er þeir
voru forsetar Rímnafélagsins; en
Jörundur var fyrsti forseti þess.
Eftir að hafa getið að nokkru
þessara tveggja bókaflokka Rímna-
félagsins, er rétt að minnast þeirrar
bókar, sem í hvorugum þeirra á
heima, en hefir þó að svo komnu
orðið miklu vinsælust allra bóka
þess, en það eru Ljóömœli Símonar
Dalaskálds, sem sira Þorvaldur Jak-
obsson gaf út af mikilli prýði. Þau
eru stór bók, 540 síður að meðtöld-
um myndum höfundarins. Vitaskuld
eru þar teknir upp lengri og skemmri
kaflar úr rímum Símonar, þeirra er
þá höfðu verið prentaðar (síðar gaf
Isafoldarprentsmiðja út Tvennar rím-
ur eftir hann, áður óprentaðar), og
þar er Aronsríma hans í fyrsta sinni
heil.
Hér á það við að minnast Olgeirs
rímna Guðmundar Bergþórssonar,
sem voru að ráðstöfun Alþingis gefn-
ar út á áttræðisafmæli Craigie’s, áð-
ur en Rímnafélagið varð til. Var
kallað að þær kæmu út á vegum
Landsbókasafnsins og Isafoldar-
prentsmiðju, en grunur minn er að
prentsmiðjan hafi fengið að bera
kostnaðinn, nema það sem ríkis-
styrkurinn hrökk, og fyrir Vist er
upplagið í eigu hennar. Skemtilegt
væri að Rímnafélagið gæti eignast
það, og nú er margur maðurinn
svo efnaður að ef hann vildi sýna
rausn, þá gæti hann keypt það og
gefið félaginu. En sú kvöð ætti þá
að fylgja gjöfinni að félagið lyki
útgáfunni. Bókin varð að koma út
innan tiltekins dags, og vanst ekki
tími til að semja skýringar og nafna-
skrá. En þær gætu komið út í smá-
ritasafni félagsins.

i