Morgunblaðið - 02.07.2000, Blaðsíða 13

MOR&UNBLiAÐlB
SUNNUDAGUR 2/JÚLÍ 2000 B 13
\
Við matarkistuna Kálfborgarárvatn sumarið 1974. F.v. Björn Þorsteinsson sagnfræðingur, Páll Steingrímsson,
Sóley Björnsdóttir, Páll Guðmundsson, Össur Björnsson og Lilja Haraldsdóttir.
frá Saltvík að Engidal og vegimir
ekki alltaf góðir. Það var stundum al-
veg undir hælinn lagt, hvort dráttar-
vélin hefði sig í gegnum mestu ófær-
umar á þjóðveginum. En allt hafðist
þetta nú. Jú,“ segir Bjöm, aðspurður,
„ætli þetta hafi ekki verið svona sólar-
hringsferð, miðað við að við rækjum
rétt inn í Engidalslandið en ekki alveg
heim að bæ. Þegar frá leið lagaðist
þetta og við komust lengra með vagn-
inn.“
Hafði faðir þinn byssuna með til að
veiða í soðið?
„Já, hann var mikil] veiðimaður og
refaskytta og hafði byssuna alltaf
með sér. Mér er minnisstætt að í
fyrstu ferðinni, 1952, tók faðir minn
aðeins einlembur og geldfé. Þetta var
fyrir hvítasunnu, sem þá var í byrjun
júní. Síðan gerði hörkuhvítasunnu-
hret og þá var drifið í næstu ferð. Ég
fékk að fara með, tæplega tíu ára
strákurinn og tvö systkini mín eldri.
Við ætluðum aldrei nema rétt inn fyr-
ir girðingu í Engidalslandi. En þegar
þangað var komið var aðkoman svo
ljót, lambshræ lágu við gamalt eyði-
býli sem þama er, að faðir minn ákvað
að reka féð áfram heim í Engidai, þar
sem var landbetra á vorin og féð
heimavant. Það var liðið langt fram á
nótt og ég verð að viðurkenna að ég
var nú orðinn dálítið klofstuttur, þeg-
ar þangað kom. En eitt var það, að við
höfðum skilið mest af nestinu eftir á
Stöng, enda höfðum við ætlað að vera
fljótari í förum en raun varð. Liðið var
auðvitað orðið nokkuð svangt. En
karlinn var alltaf með haglabyssuna á
handleggnum og um morguninn dreif
hann sig á fætur og skrapp út. Hann
kom aftur eftir skamma stund með
þrjá rjúpukarra. Þeir vom snarlega
soðnir og etnir. Það er einhver sú
besta máltíð sem ég minnist að hafa
fengið. Síðan þurfti að ganga til baka
að dráttarvélinni, eina fimmtán kíló-
metra, og svo var staðið á vagninum á
leiðinni heim, en sú ferð tók einar
fjórar klukkustundir, í það minnsta.
Eg man að stundum var faðir minn
orðinn nokkuð syfjaður á heimleiðinni
og farinn að fai’a dálítið út í kanta.
Hann var ekki mikill söngmaður, en
þama var hann farinn að kyija, til að
halda sér vakandi.“
Þið vomð öllu nær mannabyggðum
í Saltvík en í Engidal.
„Já, við vorum það töluvert. Það
vom ekki nema þrír kílómetrar til
næsta bæjar. Við systkinin höfðum
það í gamanmálum, að karli fóður
okkar, sem var Bjartur í sínum Sum-
arhúsum, þætti óþarflega þröngt um
sig þama.“
En hvemig þóttu þér umskiptin?
„Ja, staðreyndin er sú, að tengslin
við heiðarbýlið, þar sem ég man fyrst
eftir mér, em alltaf sterkust. Þessi ör-
æfi em geysilega sterk. Þarna hlustar
maður á kyrrðina. Ein af mínum
bemskuminningum frá Engidalsár-
unum er að ég var hálfvolandi heilan
dag, vegna þess að það hafði komið
jeppi á leið úr Bárðardal og í
Mývatnssveitina svo snemma morg-
uns að ég missti af honum. Mér þótti
súrt í broti að missa af þeirri skemmt-
un, að sjá þennan jeppa tilsýndar.
Fyrsta skemmtun okkar strákanna,
eftir að við fluttum í Saltvík, var að
telja alla bflana, sem fóra fram hjá
bænum. Við vorum mjög hissa, að
þeir skyldu ekki allir koma heim að
bæ. En við kunnum ágætlega við okk-
ur í Saltvík og áttum góða nágranna.
Þetta var að mörgu leyti skemmtileg-
ur staður. Og þama stundaði pabbi
fljótlega veiðiskap. Hann fékk sér
góða skektu, fjórróna. Þá var hrogn-
kelsaveiði á vorin og handfæraveiði á
sumrin, ekld síst ýsuveiði út af Salt-
vfldnni, svokallaðri."
En dvöl ykkar í Saltvík varð ekki
löng.
„Ja, löng og löng, við bjuggum
þama í níu ár. Þetta var þokkalegur
búskapur, um tólf, þrettán kýr og
þetta eitthvað áttatíu ær. Nú og
þama var maður náttúmlega í bama-
skóla og gekk til prestsins eins og
gengur. Eg var í bamaskólanum í
Reykjahverfi, sem var farskóli. Sami
kennari kenndi í Reykjahverfi og á
Tjömesi, einn mánuð í senn, alls þrjá
mánuði á vetri á hvorum stað. Ég var
aldrei nema sjö mánuði í þessum
bamaskóla. Ég ákvað að reyna að ná
fullnaðarprófi árið sem ég varð þrett-
án ára og það tókst. Síðasta veturinn
okkar í Saltvík, en þá var ég sautján
ára, fór ég í gagnfræðaskólann á
Húsavík. Þar kláraði ég íyrsta og
annan bekk miðskólans á einum vetri.
En svo kom að því, vorið 1960, að við
fluttum."
Haldið íMiðQörð
Hvað tók við að Saltvfloiráranum
liðnum?
„Þá tók faðir minn þá ákvörðun að
flytja austur á Eiðar. Þar var rekið bú
til að sjá skólanum fyrir mjólk. Það
sýnir vel áræði föður míns, að áður en
við fórum að Eiðum vildi hann skoða
aðstæður þar. Það var því síðla vetrar
árið Í960 að hann dreif sig inn í
Rússajeppa, sem hann hafði átt síðan
haustið 1956. Bróðir minn, ári eldri en
ég, fór með honum. Þeir héldu í
Mývatnssveitina, austur Hólsfjöll og
á bflnum komust þeir rétt austur fyrir
Möðmdal á Fjöllum. Þá var bara
gripið til fótanna og gengið yfir
Möðmdalsfjallgarðinn og Jökuldals-
heiðina yfir á Jökuldal. Þetta mun
vera tæplega fjöratíu kílómetra leið.
En úr Jökuldalnum vom þeir bflflutt-
ir að Eiðum. Daginn eftir fóra þeir til
baka og gengu þá sömu leiðina aftur.
Auðvitað hafði hvomgur þeirra farið
þessa leið áður. En allt gekk þetta
slysalaust."
Þannig að það hefur ef til vill ekki
verið svo langt frá föður þínum yfir í
Bjart í Sumarhúsum?
„Hann var gæddur sumum eðlis-
þáttum Bjarts. En að því leytinu
skildi á milli þeirra, að faðir minn
hafði einstakt lag á því að hafa
hámarksafurðir út úr skepnum og
nýta landið vel. Honum búnaðist því
alltaf vel, þrátt fyrir alla flutningana.
Þetta held ég nú að verði ekki sagt um
Bjart. En sem sagt, að Eiðum fluttum
við, en þó aðeins til skammrar dvalar.
Þama var alltof stutt á milii bæja fyr-
ir föður minn og ekld nægilegt oln-
bogarými. Fyrri veturinn þama tók
ég landspróf og var svo í byggingar-
vinnu á Eiðum um sumarið. Um
haustið fór ég svo í Menntaskólann á
Akureyri. Vorið 1962 tóku foreldrar
mínir sig upp aftur og fluttu að Syðri-
Völlum í Miðfirði, þar sem faðir minn
hafði byrjað sinn einyrkjabúskap
rúmum þremur áratugum fyrr.“
Draugabann í Mennta-
skólanum á Akureyri
Þú hefur verið nokkuð eldri en
skólafélagar þínir, er ekki svo?
„Jú, ég var hundgamall. Ég var
þremur ámm á eftir jafnöldrum mín-
um. Þetta þótti dálítið afbrigðilegt þá.
En það kom ekki að sök, því ég var
ákaflega seinþroska. Það bjargaði
mér. Hitt er annað, að það var ekkert
létt fyrir feiminn sveitastrák að koma
í fjölmennan skóla, eins og t.d. gagn-
fi'æðaskólann á Húsavík. Ég sá þess
dæmi, að feimnum sveitakrökkum
varð hált á svellinu. Það er nefnilega
stundum þannig, að þegar menn
hafna á nýjum slóðum opna þeir oft
faðminn á móti þeim, sem síst skyldi.
Auðvitað langaði mann til að þurrka
af sér sveitamennskuna og því þá ekki
að grípa til sígarettunnar eða flösk-
unnar? En við yngri systkinin höfðum
traustan bakhjarl í eldri systkinum
okkar, sem vom mjög traust. Ég vil
meina að það hafi styrkt okkur, t.d. í
afstöðunni til tóbaks, því ekkert af
okkur, þessum tólf systkinum, hefur
nokkm sinni reykt.“
Er það rétt munað hjá mér, að þú
hafir verið í Menntaskólanum á Akur-
eyri á þeim ámm, sem þar var bannað
aðsjádrauga?
„Já,“ segir Bjöm og dregur seim-
inn, enda þörf nokkurrar umhugsun-
ar. „Það vom búin að vera þama
nokkur læti, veturinn áður. Um þetta
hefur raunar verið nokkuð skrifað í
blöðin í seinni tíð. En hvað um það;
þama höfðu nokkrir kennarar tekið
sig saman um að leika draug hjá sam-
kennara sínum. Sumir þeirra vom
látnir víkja, þannig að ég kynntist
þeim aldrei sem kennumm. Hinsveg-
ar kenndi fómarlamb þessara íþrótta
þama áfrarn, en mér kenndi hann
aldrei. En þessi saga um að það væri
brottrekstrarsök að sjá draug er
miklu eldri. Hún gerðist á dögum Sig-
urðar Guðmundssonar skólameist-
ara. Mig minnir að aðdragandinn hafi
verið á þá leið, að það hafi verið brot-
ist inn í skólann um svipað leyti og
einhver nemandi taldi sig hafa orðið
varan við draug og sagt frá því í al-
gjöm sakleysi. Skólameistari taldi að
þama væri verið að hylma yfir inn-
brotið. Hann kallaði því nemendur á
sal og gaf út þá yfirlýsingu, að þaðan í
frá væri það brottrekstrarsök í
Menntaskólanum á Akureyri að sjá
draug. Svo var það, að þegar ég var í
menntaskólanum lenti ég dálítið í fé-
lagsmálum og var m.a. kosinn for-
maðui- nemendafélagsins, sem Hug-
inn heitir. Ég var því sendur í
nemendaskipti suður til Reykjavíkur
og á Laugarvatn. Á Laugarvatni var
þá skólameistari Jóhann Hannesson,
Siglfirðingur að ætt og uppruna.
Hann sagði einmitt frá því, þegar við
dvöldum þama á Laugarvatni, að það
væri brottrekstrarsök í Menntaskól-
anum á Akureyri að sjá draug og vissi
hann ekki til, að slíkar reglur giltu í
öðrum skólum. Þegar norður kom átti
ég náttúmlega að halda tölu á sal og
lýsa ferðalaginu og sagði ég þá frá
þessum orðum Jóhanns. Að athöfn
lokinni dró Þórarinn Bjömsson skóla-
meistari mig afsíðis. Hann hafði
áhyggjur af því að þama yrði gömlum
og nýjum „draugagangi" í mennta-
skólanum mglað saman og bað mig
Við breytum uppáhaldsljósmyndinni
þinni ífallega krosssaumsmynd
❖ Handunnið ❖ Verð 75.000 kr.
❖ Stærðir um 20 x 20 sm ❖ Afhendingartími um 4 mán.
Ef þú hefur áhuga sendu þá Ijósmyndina þína til:
❖ APARTADO DE CORREOS NO. 323 ❖
08080 Barcelona, Spánn.
Mundu að skrifa nafn þitt og heimilisfang svo við getum sent þér myndina
þegar hún er tilbúin.
MMtPiCntd
VtsA ist ANtt
Flogið er til Benidorm alla miðvikudaga í sumar
VIKUFERÐ TIL BENIDORM
34.900
Brottför 5.júlí.
Vikuferð 12. júlí, verð 39.900 kr.
Verð fyrir aukaviku: 5. júli - 11.000 kr. og 12. júlí - 12.000 kr.
Ofangreind verfl miðast við pr. mann, 2-4 f fbúð á Los Gemelos II eða Portofino II.
Innifalið: flug, gisting, ferðir til og frá flugvelli erlendis og fslensk fararstjórn.
Ekki innifalið: Flugvallaskattar; fullorðnir 2.540 kr. og bðrn (2-11 ára) 1.910 kr.
uÞess vegna valdi ég ferð með
Ferðaskrifstofu Reykjavíkur til
BENIDORM
því þar fæ ég bestu kjörin! ”
Þrjár einfaldar ástæður fyrir því að ég vel ferð
með Ferðaskrifstofu Reykjavíkur til Benidorm:
* Allar gistingar Ferðaskrifstofu Reykjavíkur eru frábærlega
vel staðsettar f hjarta Benidorm, nálægt ströndinni og
gamla bænum.
* Eingðngu er boðið upp á rúmgóðar fbúðir með svðlum,
sem snúa út að sjó.
* Þú getur valið gistingu strax við bókun, þrátt fyrir að um
tilboðsferð sé að ræða.
Pantaðu í síma 552-3200
FEROASKMFSTOF/C
REYKJA ViKUfí
Aðalstræti 9 • 101 RVK • Slmi 552 3200
ferd@ferd.is • www.ferd.is
«