Morgunblaðið - 29.09.1983, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1983
JMtogtmirifafrtfeí
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fróttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 230 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 18 kr. eintakiö.
Mannréttindi - veruleiki
eða dauður bókstafur
Ræða sú sem Geir Hall-
grímsson, utanríkisráð-
herra, flutti á allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna sl. mánu-
dag, hefur vakið verðskuldaða
athygli. Hún fjallaði um flesta
meginþætti í starfi SÞ og þær
forsendur, sem aðild íslands
að samtökunum byggist á. Hér
verður lítillega vikið að þeim
orðum ráðherrans, sem helguð
vóru Mannréttindayfirlýsingu
SÞ, er samþykkt var fyrir
tæpum 35 árum. Um það efni
sagði hann m.a.:
„Trú okkar á grundvallar-
mannréttindi, mannhelgi og
manngildi er staðfest í Mann-
réttindayfirlýsingu SÞ. Þau
ákvæði mega ekki halda áfram
að vera dauður bóksafur eins
og raun ber nú vitni í stórum
hluta heimsins. Brúa verður
það hyldýpi sem skilur á milli
hátíðlegra skuldbindinga og
raunverulegra efnda. Það
verður best gert með því að
koma á og styrkja stjórn-
skipulag lýðræðis, þar sem
réttur einstaklingsins er virt-
ur og tryggður, þar sem ríkis-
valdið er þjónn fólksins en
ekki kúgari."
Utanríkisráðherra sagði að
síður en svo væri bjart um-
horfs — og langt frá að sæist
til lands í þeirri viðleitni, að
tryggja einstaklingum og
þjóðum frið með frelsi.
„Mannréttindi eru fótum
troðin í Austur-Evrópu og víð-
ar um heim. Stríð er háð í Líb-
anon, írak og íran. Sovétríkin
hafa ekki dregið innrásarher
sinn í Afganistan til baka, eins
og ályktanir SÞ segja fyrir
um, og Víetnamar láta heldur
ekki segjast í Kampútseu.
Suður-Afríka heldur til
streitu aðskilnaðarstefnu
sinni og hefur að engu ákvarð-
anir SÞ þar að lútandi. ófrið-
aröldur ógna Mið-Ameríku og
grimmdarlegt athæfi Sovét-
manna, þegar þeir skutu niður
kóreska farþegaflugvél, hefur
leitt í ljós, hvaða vinnubrögð-
um er beitt, sem má ekki líða
að endurtaki sig.“
Utanríkisráðherra lagði
áherslu á kröfuna um gagn-
kvæma alhliða afvopnun undir
tryggu alþjóðlegu eftirliti.
Mestu varði að ná verulegum
árangri í þeim samningavið-
ræðum, sem standa yfir milli
stórþjóða í Genf. Bandaríkin
hafi nú stigið nýtt skref sem
ætti að greiða fyrir árangri og
þess yrði að vænta að Sovét-
ríkin svari með jákvæðum
hætti.
Utanríkisráðherra sagði sí-
fellda stríðshættu valda því,
að íslendingar hafi séð sig
knúna til að tryggja öryggi |
sitt á grundvelli þess réttar til
sjálfsvarnar sem þjóðum er
áskilinn í 51. grein stofnskrár
Sameinuðu þjóðanna. Aðild
landsins að Atlantshafsbanda-
laginu væri reist á þeim
grunni. En samhliða vildi ís-
land á vettvangi SÞ leggja sitt
litla lóð á vogarskálar til að
skapa skilyrði fyrir frelsi með
friði öllum þjóðum til handa.
Hjartaskurð-
lækningar
egar þjóðarframleiðsla
hefur dregist saman um
10% á hvern vinnandi mann
— þegar erlendar skuldir eru
komnar í 60% af þjóðarfram-
leiðslu — og þegar stefnir í
hrikalegan tekju- og greiðslu-
halla ríkissjóðs, er naumast
tímabært að ýja að verkefni,
sem kann að hafa aukin út-
gjöld í för með sér.
Það skal þó gert hér og nú.
Enda tilefnið sérstætt og mik-
ilvægt.
Miklar framfarir hafa orðið
í íslenskum heilbrigðismálum,
svo sem víða má sjá, m.a. í
lengri meðalævi íslendinga og
lægra hlutfalli ungbarna-
dauða en víðast annars staðar
í veröldinni.
íslenskar heilbrigðisstéttir
ráða nú yfir þeirri þekkingu og
sérhæfðu þjálfun sem þarf til
þess að flytja hjartaskurð-
lækningar, sem við höfum sótt
utan, heim. Samkvæmt upp-
lýsingum ráðuneytisstjóra
heilbrigðismála kostar frá 400
til 900 þúsund krónur að senda
hvern hjartasjúkling í aðgerð
erlendis. Hann staðhæfir enn-
fremur, að það hafi ekki telj-
andi viðbótarkostnað í för með
sér að hefja þessar aðgerðir
hérlendis.
Gjafafé er til staðar fyrir
stærstum hluta tækjakostar
sem til þarf, mestpart komið
frá Ásbirni Ólafssyni og
Seðlabanka. „Að vísu þarf að
ráða 7 nýja hjúkrunarfræð-
inga,“ segir Grétar Ólafsson,
yfirlæknir, „en þeir munu nýt-
ast öðrum deildum sjúkrahús-
anna að auki.“
Yfirlæknirinn segir að „þrír
sérfræðingar í skurðlækning-
um standi tilbúnir" til um-
ræddra starfa „og sá fjórði er í
Uppsölum í Svíþjóð og bíður
eftir að komast heim og hefj-
ast handa“.
Ef það tækifæri sem nú er
tiltækt til að hefja hjartskurð-
lækningar er ekki nýtt, kann
það dragast um nokkurt árabil
að slík þekking og þjálfun
verði til staðar á ný. Jafnvel í
efnahagslegum þrengingum
höfum við ekki efni á að hafna
tækifæri, sem færir íslenska
heilbrigðisþjónustu enn eitt
stórskrefið til aukins öryggis
og framfara.
Hundahald á Stór-Reykjavíkursvæðinu:
Breytilegar reglur frá einu
sveitarfélagi til annars
REGLUR um hundahald í Stór-
Reykjavíkursvæðinu eru nokkuð
breytilegar frá einu sveitarfélagi til
annars. í Reykjavík og Hafnarfirði er
lagt blátt bann við hundahaldi al-
mennings, en í Garðabæ, Mosfells-
sveit og á Seltjarnarnesi á almenning-
ur þess kost að halda hund sé ákveðn-
„REGLUGERÐ um hundahald hefur
nú verið í gildi í Seltjarnarneskaup-
stað um 7 ára skeið og margsannað
ágæti sitt,“ sagði Magnús Erlendsson
forseti bæjarstjórnar er Morgunblaðið
leitaði álits hans á hundahaldi í þétt-
býli.
„Áður en reglugerðin var sett var
þetta mikið vandamál bæði fyrir
bæjaryfirvöld og lögreglu ekkert
síður en í Reykjavík. Eftir að reglu-
gerðin var sett fækkaði hundum
stórlega, þeir einir héldu hunda sem
vildu leggja á sig fjárútlát og um-
hyggju fyrir dýrunum. Þegar upp er
staðið hagnast allir hlutaðeigandi,
bæjarfélagið fær tekjur af hverjum
hundi, hvert dýr er skráð og fær sitt
númer, og framvísa verður á hverju
ári vottorði frá dýralækni um
hreinsun á hundunum. Bæjarfélagið
um skilyrðum fullnægt. f Kópavogi er
hundahald bannaö, en í bráðabirgða-
ákvæðum nýrrar samþykktar er gert
ráð fyrir því að þeir sem nú halda
hund í lögsagnarumdæmi Kópavogs
fái að halda hundi sínum áfram að
gefnum vissum skilyrðum, en ný leyfi
til hundahalds almennings verði ekki
réð einn af lögreglumönnum bæjar-
ins til að annast eftirlit með að
reglugerðin væri haldin, og vinnur
hann þessi störf á frívöktum frá
lögreglustörfum. Óhætt er að full-
yrða að reglugerðin hafi reynst ein-
staklega vel, vart berast fleiri en 1
til 2 kærur á ári til lögreglunnar.
Það er furðuleg skammsýni að neita
að horfast í augu við þá staðreynd
að hundum og öðrum húsdýrum
verður aldrei útrýmt. Þess vegna tel
ég nauðsyn fyrir bæja- og borgar-
yfirvöld að stinga ekki höfðinu í
sandinn heldur setja reglur um
þennan málaflokk. Það hefur sýnt
sig óhrekjanlega í Seltjarnarnes-
kaupstað undanfarin ár að hægt er
að leysa þetta vandamál algjör-
lega,“ sagði Magnús Erlendsson að
lokum.
veitt.
Þar sem hundahald er bannað er
heimilt að veita undanþágur frá
banninu ef um sérstök tilvik er að
ræða, svo sem ef sótt er um leyfi
fyrir hund vegna búreksturs, fyrir
lögreglu- og hjálparsveitir vegna
gæslu- og björgunarstarfa, fyrir
blinda menn þeim til leiðsagnar eða
fyrir einstaklinga af læknisfræði-
legum forsendum.
Ef Garðabær er tekinn sem dæmi
stendur í fyrstu grein reglugerðar
um hundahald að það sé bannað í
Garðabæ. Þessi grein er þó heldur
máttlítil því í næstu grein er kveðið
á um það að heimilt sé að veita und-
anþágur frá banninu gegn því að
hundaeigandinn fullnægi ákveðnum
skilyrðum. Skilyrðin eru m.a. þau að
eigandinn sjái til þess að hundurinn
gangi ekki laus og ónáði ekki bæj-
arbúa. Eins má ekki fara með hann
inn á opinbera staði. Þá þarf að
greiða leyfisgjald fyrir hundinn,
sem var eitt þúsund krónur fyrir sl.
ár, en inni í því er falinn kostnaður
við hreinsun hundsins og trygg-
ingariðgjald.
Jóna Bjarkan, hundaeftirlitsmað-
ur í Garðabæ, sagði í samtali við
blm. Mbl. að gerðist hundaeigandi
brotlegur við einhver ákvæði reglu-
gerðarinnar mætti svipta hann leyfi
til hundahalds. Það væri þó ekki
gert fyrr en um ítrekað brot væri að
ræða. f Garðabæ eru 220 hundar á
skrá.
Svipuð reglugerð er í gildi á Sel-
tjarnarnesi, en þar eru á skrá um 80
dýr. Leyfisgjaldið þar er nú 1500
krónur á ári.
Hundahald á Seltjamarnesi:
„Reglugerðin reynist
einstaklega vel"
— segir Magnús Erlendsson, forseti bæjarstjórnar
Ráðstöfunarfé aldraðra:
Tryggingaráð undir forsa
Jónssonar samþykkti sk<
Það var Tryggingaráð undir forsæti
Stefáns Jónssonar, fyrrv. þingmanns
Alþýðubandalagsins, sem gerði sam-
þykkt um skertar greiðslur á lág-
marksráðstöfunarfé vistmanna á dval-
arstofnunum aldraðra, frá því sem
fyrir var mælt í reglugerð og skýring-
um tryggingaráðuneytis. Strax og
ráðuneytið fékk vitneskju um þennan
misskilning var tekin ákvörðun um
fulla leiðréttingu.
Viðbót á ráðstöfunar-
fé í áföngum
Þegar lög nr. 91/1982 vóru sam-
þykkt var á síðustu stundu sett í
þau bráðabirgðaákvæði, sem m.a.
mæla fyrir um að ákvæði 26. grein-
ar laganna (sem fjalla um lág-
marksráðstöfunarfé vistmanna á
dvalarstofnunum aldraðra) skuli
framkvæmd í áföngum. I þessari
grein, sem framkvæma átti í áföng-
um, segir efnislega, að vistmaður á
dvalarstofnun sem falli undir 17. gr.
2. tl. (dvalarheimili aldraðra) skuli
halda eftir til eigin þarfa 25% tekna
sinna og aldrei lægri fjárhæð en kr.
1.950 á mánuði, en vistmaður á
stofnun er falli undir 3. tl. (sjúkra-
stofnun elliheimilis eða hliðstæð
stofnun) kr. 1.330 á mánuði.
Endanleg reglugerð, sem Svavar
Gestsson, fyrrverandi trygginga-
ráðherra, setti um framkvæmd
þessara laga, var dagsett 14. april
sl. Sú reglugerð átti sinn aðdrag-
anda. Áður höfðu verið samin drög
að reglugerð ráðuneytis Svavars,
sem komin vóru það langt á veg að
vera send Tryggingastofnun ríkis-
ins til kynningar. í þeim drögum
var slegið föstum dagsetningum
sem tímasettu áfangagreiðslur
viðbótar á ráðstöfunarfé vistmanna.
Svavar Gestsson
Ráðherra dró þessi reglugerðardrög
til baka á siðustu stundu og setur
nýja reglu gerð, sem dagsett var
sem fyrr segir 14. apríl sl. í endan-
legri útgáfu er aðeins fyrsti áfang-
inn á greiðsluferlinum ákveðinn,
sem koma átti til framkvæmda á
fyrsta útborgunardegi Trygginga-
stofnunar. Ráðherra var þá þeirrar
skoðunar að síðari áfanga bæri að
ákveða af þeirri rikisstjórn, sem við
tæki eftir kosningar sem þá vóru á
næsta leiti.
Ákvörðun Tryggingaráðs undir
forsæti Stefáns Jónssonar
Sem fyrr segir var endanleg út-
Stefán Jónsson
gáfa viðkomandi reglugerðar dag-
sett 14. apríl. Af þeim sökum gat
fyrsta viðbót ráðstöfunarfjárins
komið til greiðslu 10. maí sl. Af hag-
kvæmnisástæðum fór Trygginga-
stofnunin fram á að fresta þeirri
greiðslu til 10. júní, svo sameina
mætti hana öðrum útborgunarþátt-
um í tölvukeyrslu. Fyrrverandi ráð-
herra féllst á þá seinkun.
Tryggingafræðingur, sem starfar
hjá Tryggingastofnun ríkisins,
sendir nú fyrirspurn til viðkomandi
ráðuneytis um efnis- og fram-
kvæmdaatriði málsins. Hann fær
skriflegt svar frá Jóni Ingimars-
syni, skrifstofustjóra ráðuneytisins,