Morgunblaðið - 15.12.1977, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLABIÐ, FIMMTUDAGUR 15. DESEMBER 1977
Guðlaugur Bergmann:
minni meirihluti
meiri minnihluti.. ”
Sunnudaginn 11. des. s.l.
kvaddi sér „Heilsíðu" hljóðs hér i
Morgunblaðinu einn af mætum
ungum sjálfstæðismönnum,
Hannes Gissurarson. Aðalsmerki
Sjálfstæðisflokksins er, að þar
hafa menn leyfi og aðstöðu til að
hafa öndverðar skoðanir, grein
Hannesar undirstrikar þá stað-
reynd.
1. Er ástæða fyrir ráðamenn í lýð-
ræðisþjóðfélögum, að taka til-
lit til úrslita skoðanakannana?
2. Er sjálfstæði tslendinga í
hættu, ef við myndum óska
eftir breytingu a varnar-
samningnum samkvæmt
skoðunum mikils mgirihluta
sjálfstæðismanna í prófkjöri?
VEITMINNI-
HLUTINN BETUR?
Rök Hannesar minntu mig væg-
ast sagt á rökfærslu kommúnista,
eins og þau horfa við mér. Meiri-
hlutinn á ekkert að hafa að segja,
því minnihlutinn veit betur. Við
urðum nú áþreifanlega fyrir þess-
ari meinloku, þegar 60 menn-
ingarnir ákváðu að við myndum
tapa tungu og menningu ef við
horfðum lengur á sjónvarpið frá
Keflavíkurflugvelli.
Er það virkilegt, að þeir, sem
tilheyra „minnihluta" Sjálf-
stæðisflokksins hvað varðar
skoðanir um varnarmálin, haldi
að við í „meirihlutanum" höfum
enga skoðun á varnarmálunum
sem mark er takandi á? Það er
hættulegt að vanvirða skoðanir
„hins þögla meirihluta". Það hef-
ur oft orðið að gráu gamni og þótt
eytt hafi verið ótrúlega mörgum
dálksentimetrum hér í þessu
blaði til þess að breyta skoðunum
þess meirihluta, þá veit ég að þær
skoðanir breytast ekki nema að
síður sé. Slíkur ofsa áróður hefur
oftast öfug áhrif.
Eðlilega geta ráðamenn ekki
alltaf farið eftir kröfum fólksins
þótt skoðanakannanir gefi vís-
bendingu um gagnstæðan vilja
fólksins, en það er mjög áríðandi
fyrir einstaklinga að geta komið
skoðunum sínum á framfæri ein-
mitt í skoðanakönnunum. Ráða-
menn verða síðan að standa og
falla með sínum ákvörðunum við
kosningaborðið.
Ég stjórna fyrirtæki og hef oft
eins konar skoðanakannanir inn-
an þess, og tel þær mjög gagnleg-
ar fyrir mig, fólkið og ekki síst
fyrirtækið sjálft.
Við Hannes erum sammála um
að einstaklingurinn sé ekki tæki
(eins og hjá vinstri villingum)
heldur tilgangur. Við verðum að
vernda rétt einstaklinganna og
skoðanakannanir eru einn sá rétt-
ur. Ég vil ganga miklu lengra í að
vernda rétt einstaklingsins, en
um það mál ætla ég að rita seinna.
Lýðræði hefur galla, jafn marga
galla og fólkið sem býr við það.
Margir eru þeir menn sem trúa að
þeim væri betur borgið undir ein-
ræðisstjórn ,,góðra“ manna. Við
Hannes trúum því ekki og vil ég
leyfa mér að vitna í grein, sem
hann skrifaði í eitt ágætasta blað
sem gefið hefur verið út: Sam-
vinna Vesturlanda, Sókn til
Frelsis. Þar segir Hannes:
Lýðræðiskerfi er umfram allt
reist á sjálfsákvörðunarrétti
einstaklinganna. Kerfið; regl-
ur ríkisins, er einungis til þess
að tryggja frelsi þeirra án þess
að fórna friðnum. Ríkisvaldið
er takmarkað, það er réttar-
vald. En í alræðiskerfi er rétt-
ur einstaklinganna enginn,
valdhafarnir ráða öllu. Þeir
reyna ekki einungis að ráða
athöfnum manna, „ytra“ lífi
þeirra, heldur einnig hugsun
þeirra, „innra“ lífinu. Ríkis-
valdið er ótakmarkað, það er
geðþóttavald. Kalla má lýð-
ræðiskerfi „opið", frelsi er til
mannlegra samskipta,
skoðanaskipta og viðskipta, en
alræðiskerfi „lokað“.
Þetta eru vel skrifuð orð og nú
er að þora að standa við þau þótt
vilji meirihlutans stangist á við
skoðanir Hannesar. Spurningar
þær sem lagðar voru fram fyrir
kjósendur í prófkjörinu voru
ákveðnar af kjörnefnd Sjálf-
stæðisflokksins sem við Hannes
berum vonandi fullt traust til.
Ekkert er komið fram um það að
spurningar þessar hafi verið vill-
andi eða óljóst orðaðar. Meirihlut-
inn samanstendur af frjálsum
einstaklingum með ekki síður
ákveðnar skoðanir á sínu máli en
minnihlutinn. í lýðræðiskerfi er
ekki hægt að mínum dómi að fara
eftir öðru en höfðatölu nema óbil-
gjarn minnihluti taki réttinn af
einstaklingnum. Hvor hópurinn
hefur svo rétt fyrir sér. Það fer
eftir úr hvaða hópi spurt er.
ER SJÁLFSTÆÐI
ÍSLENDINGA
I HÆTTU?
Þá komum við að hinu atriðínu
sam oftast er tuðað á af hinum
Guðlaugur Bergmann
háværa ,,minnihluta“. Ég er mik-
ill þjóóernissinni, svo mikill að
mér blöskrar stundum sjálfum,
en þetta kjaftæði um landsleigu
og landssölu er komið út í hreina
móðursýki. Við hvað eru menn
svona hræddir? Island og Banda-
rikin eru frjálsar og fullvalda
þjóðir. Ég sé ekki eina einustu
ástæðu til að hræðast tap á sjálf-
stæði okkar og þjóðarstolti þótt
við gerðum „góðan“ varnar-
samning við Bandaríkin. Það sær-
ir áftur á móti þjóðarstolt mitt að
hafa Bandaríkjamenn sem eins
konar herraþjóð þarna úti á Mið-
nesheiði og að vita til þess að við
séum svo miklir „bjálfar" að við
getum ekki gert almennilega
samninga við aðrar þjóðir, án þess
að fá eins konar móðursýkiskast
af misskildum þjóðarrembing.
Lítum nánar á málið. Við höf-
um gert gagnkvæman varnar-
samning við Bandarikin. Sam-
kvæmt honum hafa þau tekið að
sér að verja landið og þá auðvitað
fyrst og fremst fólkið í landinu.
Ég er ekki sérfræðingur í varnar-
málum, en tel samt fullvíst að
erfitt muni reynast að verjaþetta
fólk sem vel fari án fullkomnara
samgöngukerfis. Island er stórt
land og strjálbýlt, það yrði mjög
dýrt fyrir okkur að fjármagna við-
hlítandi samgöngukerfi. Við
semjum við Bandaríkin um að
þau hjálpi okkur við þessar fram-
kvæmdir svo þeir geti staðið við
sinn hluta upphaflega samnings-
ins að því marki sem telja verður
þeim skylt að gera.
Er þetta leiga, leigugjald eða
landssala, og er hætta á því að við
töpum sjálfstæði okkar við slíkan
samning?
Við höldum áfram að semja.
Varnarliðið noti sama gjaldmiðil
og við, borgi sömu skatta og skyld-
ur og við, fái ekki að flytja inn
aðrar neysluvörur en Islendingar
sjálfir, annað yrðu þeir eðlilega
að kaupa á Islandi o.s.frv.
Er þetta leiga, leigugjald eða
landssala, og er hætta á því að við
töpum sjáifstæði okkar við slíkan
samning?
Mér er ómögulegt að skilja
þetta tal um leigu, leigugjald eða
landssölu. Gæti verið að þessi orð
hafi hvergi sést á prenti nema í
Morgunblaðinu og þá komið frá
þessum háværa ,,minnihluta“?
Sömuleiðis er þetta tal um að
setja verðmiða á landið út í hött.
Stærstur er sá verðmiði sem
hangir um háls hvers einasta
mannsbarns á Islandi vegna
lélegrar fjármálastjórnar sem
hefur komið okkur i óheyrilegt
skuldafen. Ef til vill eru þessir
verðmiðar svo háir vegna þess að
þeir pienn sem sjá um samnings-
gerð fyrir þjóðarskútuna eru alls
ekki starfi sínu vaxnir.
Að lokum skora ég á alla þá
sjálfstæðismenn sem tilheyra
meirihlutanum að Iáta „minni-
hlutann" aidrei kúga sig í þessu
máli né neinu öðru máli.
Þjóðleikhúsið:
Valdalaust fólk
og Salka Valka
Danshöfundur:
Marjo
Kuusela
Tónlist:
Kari
Rydman
Ballett: Valdalaust fólk og
Salka Valka.
Danshöfundur: Marjo Kuusela.
Tónlist: Kari Rydman.
ÞAÐ mátti lesa það i dagblöð-
um_ borgarinnar að von væri á
góðum gestum til Þjóðleikhúss-
ins. Þessir góðu, kærkomnu
gestir voru Raatikko-
dansflokkurinn frá Finnlandi.
Eins og segir í leikskrá var
flokkurinn stofnaður fyrir 5 ár-
um og er það undravert hvað
hann hefur náð góðum árangri
á svo stuttum tíma. Dansararn-
ir eru allir frábærir listamenn.
Sýndir voru tveir ballettar,
Valdalaust fólk, gerður eftir
sögu Váinö Linna, (Undir Pól-
stjörnunni) og Salka Valka eft-
ir Halldór K. Laxness. Marjo
Kuusela samdi báða ballettana
við tónlist eftir Kari Rydman.
Kuusela sem einnig er dansari í
flokknum sýndi með samningu
ballettanna hve mikilhæf lista-
kona hún er. Leikdansarnir eru
samdir í nútimastíl sem við hér
á norðurhjara sjáum ekki of
mikið af. Verður undirrituð að
viðurkenna að ekki er alltaf
auðvelt að vera með á nótunum
þegar um nútímaballett er að
ræða, en í þetta sinn var það
ekki. Efnið komst allt til skila.
Óþarfi er að rekja efnið hér því
það er öllum kunnugt.
Fyrra kvöldið dansaði flokk-
urinn Valdalaust fólk. Þar
mátti sjá fjöruga dansa, alvar-
lega dansa, þjóðdansa og fólk
við vinnu og skemmtan. Maria
Wolska og Tommi Kitti döns-
uðu þar aðalhlutverkin. Þau
sýndu frábæra danstækni, allt í
senn, mýkt, styrkleika, fallegar
linur og góðan látbragðsleik.
Hápunktur ballettsins var þó
tvímælalaust síðasta atriðið.
Nefnist það, „í fangabúðunum“
sem sýnir konur bíða eftir að
dauðadómi yfir þéim sé fram-
fylgt. I þessu atriði sýndu
(kven-) dansararnir frábæran
leik og fullkomið vald yfir
hreyfingunum.
Síðara kvöldið var svo Salka
Valka á dagskrá. Einnig var
þetta mjög vel saminn leikdans
en var ívið langdreginn seinni
hlutinn. Maria Wolska var aft-
ur í aðalhlutverki. Hún er frek-
ar lágvaxin kona en maður hef-
ur alltafímyndað sér Sölku af
stóru gerðinni. Þrátt fyrir
þessa annmarka dansaði
Wolska hlutverkið framúrskar-
andi vel. Oili Aaltonen túlkaði
hlutverk sitt sem Sigurlina af
mikilli innlifun. Reija Tuomi
var mjög góður sem Steinþór.
Tommi Kitti var í þrem hlut-
verkum, sem Guðmundur, Jó-
hann Bogesen og Kviajukki og
enn sýndi hann hve fjölhæfur
dansari hann er. Aarne Máylá
sem Arnaldur, leysti hlutverk
sitt mjög vel af hendi. Hann er
enn mjög ungur en er nú þegar
afar góður dansari.
Tónlistin átti vel við söguna
og var mjög áheyrileg.
Listafólkinu var mjög vel
fagnað í lokin og hafi þeir inni-
lega þökk fyrir komuna.
Irmy Toft.