Morgunblaðið - 05.06.1948, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 5. júní 1948.
jPá(( (jM&munclóóon, Cjifóárótell?:
Hvar eru jepparnir?
ÞAÐ MUN hafa verið seint á ár
inu 1945, sem auglýst var, að flytja
skyldi inn Jappabifreiðar, í allstórum
stíl tíl nota við landbúnaðinn.
Búnaðarfjelag Islands átti að sjá
um rjettláta dreifingu meðal bænd-
anna, og mjer hefur sagt bekktur
maður, að búnaðarmálastjómin hafi
haft þessa úthlutun með höndum. Nú
er meir en mál að krefjast þess, að
birt sje opinberlega hvar þessar land
búnaðarvjelar eru niðurkomnar. Við
erum sjálfsagt nokkuð margir, bænd-
urnir, sem höfum fengið neitun við
pöntun okkar, og fyrst virtist mjer
að sú neitun væri eðlileg, en síðan
íiefur komið í Ijós, að svo er ekki,
heldur hefur úthlutun þessara bif-
reiða farið i örgustu óreiðu og fjöldi
þeirra farið í brask í bæjunum, eink
um Reykjavik, en ekki komið þeirri
stjett að liði, sem til var ætlast.
1 sumum tilfellum er betta sök
einstakra bænda, sem hafa lagst svo
Iágt að vera aðeins leppar við út-
vegun jeppanna, en taka þá aldrei
til nota heima. Meirihluti misfell-
anna mun þó hafa átt sjer stað á
skrifstofum í Reykjavik.
I skýrslu Landsbankans 1946 seg
ir: „Á árinu munu hafa komið til
landsins um 600 jappabifreiðar, sem
Nýbýggingaráð veitti leyfi fyrir og
ætlaðir voru bændum og öðrum,
sem starfa í þágu landbúnaðarins.
Búnaðarfjelagið' sá um úthlutun á
350 af bifreiðum þessum".
Gáfulega, — eða hitt þó heldur,
hefur þetta byrjað. 5/12 hafa lekið
útúr, og var þessi sending þó ætluð
„bændum og öðrum sem starfa í
þágu landbúnaðarins".
Bjöm Ölafsson fyrv. ráðherra skrif
ar í sept. s.l.: „Miljónum króna var
varið til að kaupa bila, sem áttu að
fara til landbúnaðarframleiðslu, en
fylla nú allar götur hjer í Reykja-
vik“ Ef það hefur verið rjett álykt
un að jeppabifreiðamar væru hent
ugar við landbúnaðarframleiðsluna,
er Ijóst hvert skemdarstarf hefir ver
ið unnið, með því að láta það við-
gangast, að verulegur hluti þeirra
3rrðu lúxustæki allskonar — lítið
nauðsynlegra — skrifstofumanna i
Reykjavík. Hver, sem farið hefur um
götur Reykjavíkur og sjeð þar þess:
framleiðslutæki landbúnaðarins
hundraða tali, hlýtur að spyrja: Er
það landbúnaðarstjórnin, sem hefur
létið hnupla öllum þessum tækjum
frá búnaðarframleiðslunni? Er for-
svarsmönnum búnaðarmála í höfuð-
stað landsins, svona lítil alvara með
öllu gasprinu um aukna og ódýrari
framleiðslu í sveitunum og aukin
þægindi þar? Sýnist þeim meiri nauð
sjm fyrir Reykvíkinginn að fara hjól
andi til skrifstofunnar, heldur en að
bóndinn fái hraðskreitt farartæki til
sinna margvislegu starfa?
Hjer hefur óforsvaranlega verið:
haldið á málum bænda. Við krefj- j
tunst þess að birt verði í Frey j
skýrsla um skiftingu jappabifreið
anna, og að því upplýstu gerð heiðar
leg tilraim til leiðrjettingar á þvi,
sem aflaga hefur farið.
Það sem hjer að framan er ritað
var sent búnaðarblaðinu Frey til
birtingar. Það heiðraða blað sá ekki
ástæðu til að birta greinarkomið,
vegna þess að búnaðarmálastjóri
liefði nú birt greinargerð um afskifti
Búnaðarfjelags Islands af úthlutun
jeppabila. Þessir „þættir“ búnaðar-
málastjórans birtust í nóvemberblaði
Freys nr. 22, 1947. Sú greinargerð
sannar m. a. þetta;
I. Að Nýbyggingarráð fær inn-
flutning jeppanna samþykktan af
landbúnaðarráðherra og ríkisstjóm,
með því loforði, að úthlutun fari
Björgunarafrek
a
eingöngu fram fyrir milligöngu
Búnaðarfjelags Islands.
II. Að Steingrímur Steinþórsson
hefur fyrir hönd B. í. átt að sjá um
dreifingu jeppanna meðal bænda.
III. Að þetta verkefni lekur svo
greinilega úr höndum búnaðarmála-
stjórans, að hann virðist hvorki hafa
hreyft tungu nje penna til andmæla,
þó hann viti strax í maí 1946. að
Nýbyggingarráð er að taka af hon
>im völdin í þessu máli.
Vera má að Steingr. Steinþórsson
hefði ekki getað hindrað yfirgang Ný
byggingarráðs, þó hann hefði reynt
en hann var skyldur til að gera til-
raun til þess.
Hjer, sem víðar, kemur átakanlega
í Ijós hvernig haldið er á málum
bænda af skrifstofusetuliðinu í
Reykjavík. Hlutverk jeppabilanna í
sveitum landsins er tviþætt. 1 fyrsta
lagi eru þeir mjög hentugir við fram
leiðsluna, og til minniháttar flutn-
inga. Og i öðru lagi eru þeir þægi-
legt farartæki fyrir bændur og fjöl-
skyldur þeirra i fcrðalög til upplyft
ingar og hressingar frá hinum dag
legu önnum, En i strálbýli, er það
höfuðnauðsyn að hafa handhægt far
artæki, til að rjúfa einangrunina,
hvenær sem færi gefst, og hitta vini
og kunningja fjær eða nær, eftir þvi
sem ástæður leyfa.
Nýbyggingarráð og Búnaðarfjelag
íslands hafa í þessu nytjamáli hjálp
ast að við skemmdarstarf, sein hafa
mun í för með sjer enn nýja bölvun
fyrir islenskan landbúnað.
Verulegur hluti jeppanna eru
lúxustæki bæjarbúa sem þeir geta
„lónað“ á um sveitir landsins á mesta
annatíma sveitafólksins.
Hvernig mundi samanburðurinn
verka á hugi. æskunnar í sveitinni,
sem enn er neydd til að strita án
þess að njóta vjelaorkunnar?
Það er vandalaust að skilja.
Máltækið segir: Enginn veit hvað
átt hefur fyr en misst liefur". Stjórn
endur og forráðamenn islensku þjóð-
arinnar munu einn slæman veðurdag
vakna af draumi, og sjá að þeir eru
búnir að þröngva svo kosti og kjör
sveitafóiksins, að þar sjer enginn
æskumaður eða meyja hilla undir
1 framtíðarheimili. Vjelainnflutningur
til landbúnaðarstarfa hefur verið svo
takmarkaður að ekki nálgast að eftir
spurn sje fullnægt. ÞaS er því þjóð
fjelagslegur glæpur, að ræna land
búnaðinn þeim tækjum, sem honum
henta, en bæjarbúar hafa ekkert við
að gera. En einmitt þetta hefur gerst
og er nauðsynlegt að vekja á því at-
hygli. Ef stjórnsemi og festa í fram
kvæmdum væri hjer ráðandi, er> hægt
að leiðrjetta það sem aflaga fór, við
úthlutun landbúnaðarjeppanna.
En, verður það gert?
21. jan. 1948.
Páll Guðnmndsson.
Aðaifundcr Byggingarsaifivinnu-
fjeiags Reykjavtkur.
Atburður, sem skeði á ísa-
firði í lok síðasta mánaðar, er
drengur fjell þar í sjóinn, sýnir
glöggt hve mikils virði kunnátta
í sundi og lífgun getur verið. —
Eftirfarandi grein birtist nýlega
í blaði á ísafirði og er endur-
prentuð hjer eftir beiðni full-
trúa Slysavarnafjelags Islands.
ÞAKKAÐ FYRIR BJÖRGUN
Fyrir nokkru var 6 ára sonur
minn, Sævar, ásamt 7 ára bróð-
ur sínum, Jónatan, að leika sjer
á bryggjunni, er gengur fram af
plani Ágústs Pjeturssonar við
Dokkuna. Bryggjan er víða án
dekks og þarf því lítið út af að
bera til þess, að börn, sem þarna
sækjast eftir að leika sjer, falli
í sjóinn. Þennan umrædda dag
var jeg ásamt fleiri mönnum
við fiskaðgerð nærri bryggjunni,
og hjeldu drengirnir sig þarna
hjá mjer, þar sem mamma
þeirra var einnig í vinnu utan
; heimilisins. Alt í einu verðum
við þess varir, að yngri dreng-
urinn, Sævar, fellur í sjóinn nið-
ur á milli bitanna í bryggjunni.
Enginn okkar, sem vorum viö
fiskaögeröina, var syndur. Jeg
reyndi að vaða fram til drengs-
ins, en varð frá að hverfa, því
að þarna var dýpi hátt á þriðja
metra. Hinir mennirnir reyndu
að setja bát á ílot, en það dróst
nokkuð í tímann. En alt í einu
snarar ungur piltur sjer fram
bryggjuna og stingur sjer eftir
drengnum, nœr honum og kem-
ur honum upp í bátinn, sem þá
var búið að setia á flot. Tel jeg
að snarræði piltsfns hafi eitt
ráðið því, að svo fljótt tókst þó
að ná drengnum, en þegar í land
lcom var drengurinn oröinn stíf
ur og rœnulaus. Þá hóf Sigurður
Helgason sjómaöur, Aöalstrœti
26 A, lífgunartdraunir á drengn
um og tókst aö koma honum til
meövitundar. En pilturinn, sem
náði drengnum, er Steindór Ara
son, sonur Ara Hólmbergssonar,
og varð hann 18 ára 1. þ. m.
En hann og Sigurður voru að
stokka lóðir í námunda við
bryggjuna.
Jeg vil með þessum línum
færa þeim Steindóri og Sigurði
hjartans þakkir okkar hjóna
fyrir snarræði og dugnað við að
bjarga litla drengnum okkar. —
Vonum við, að sá, sem alt sjer,
launi þeim að maklegu, þótt við
sjeum þess ekki um komin að
veita þeim laun, er við óskuð-
um.
ísafirði, 3 maí 1948.
Einar Jóelsson
AÐALFUNDUR Byggingar-
samvinnufjelags Reykjavíkur
var haldinn 31. maí í Land-
smiðjusalnum, Fundarstjóri var
Ólafur Jóhannesson, próf.
Formaður fjelagsins, Guðl.
Rósinkranz gerði grein fyrir
störfum þess á s.l. ári. Lokið
var við byggingu 38 íbúða við
Barmahlíð og flutt í síðustu í-
búðirnar rjett fyrir síðustu ára-
mót. íbúðir þessar eru 110 ferm
tvö hús sambygð og er sín í-
búðin á hverri hæð, en hverri
íbúð fylgir hálfur kjallari. A
hæðinni eru 4—5 herbergi, eld-
hús og bað, mjög mikið af inn-
bygðum skápum bæði í svefn-
herbergjum og á göngum. Sorp-
rennur eru í húsunum og er lúa
í hverju eldhúsi og eru að því;
mikil þægindi. í kjallara eru
geymslur og nokkur herbergi ^
Sjeð yfir bafjarðardjúp
I
BERGUR JONSSON
Málflutningsskrifstofa
Laugaveg 65. Sími 5833.
Heimasimi 9234.
AUGLfSING
ER GULLS IGILDI
voru niðurstöðutölur efnahags-
reiknings fjelagsins krónur
8,320,356,70.
Að lokinni skýrslu stjórnar-
innar kvaddi Þorsteinn Sigurðs
son sjer hljóðs og þakkaði for-
manni fyrir mikið og farsælt
starf fyrir fjelagið og benti
sjerstaklega á þann hagnað, er
fjelagsmenn hefðu notið vegna
mikilla og hagkvæmra lána, er
honum hafði tekist að fá fje-
lagið, þrátt fyrir ótrúlega örð-
ugleika á lánsfjárútvegun.
Úr stjórn fjelagsins áttu að
ganga Ólafur Jóhannesson préif.
og Guðm. St. Gíslason múrara-
meistari, báðust þeir báðir und
an endurkosningu en í stað
þeirra voru kosnir Jóhannes El-
íasson lögfræðingur og Ingim.
Hjörleifsson verkstjóri og Frið-
geir Sveinsson kennari. Endur-
til íbúðar. Þessar íbúðir kosta ! skoðandi var endurkosinn Helgi
kr. 187 þúsund, eða kr. 374 kú- i Lárusson forstjóri. Formaður
bíkmeterinn. Fjelagið hefir lán þakkaði að lokum fráfarandi
að út á hverja íbúð 130 þúsund
kr. Eru um það bil 92 þús. kr.
með 4% ársvöxtum, en hitt með
5%, og til 25 ára. Lánin eru
affallalaus. Mánaðargreiðslur
af þessum íbúðum til fjelagsins,
sem eru vextir, afborganir og
rekstrargjald nema kr. 750.00.
Þá hefur fjelagið haft í smið-
um 23 sænsk timburhús og er
byggingu þeiira því sem næst
lokið, nema eftir er að múr-
húða þau að utan. Hús þessi eru
frá 72,5 ferm. upp í 114,5 ferm.,
ein hæð og kjallari, 3—5 her-
bergi, eldhús og bað. Út á þessi
hús hefur fjelagið útvegað lán
samtals 2,5 milj. kr. eða um
108 þús. kr. að meðaltali á hús,
en uppgjör á byggingu húsanna
er ekki lokið, og þess vegna
ekki búið að jafna lánunum nið
ur á húsin, en það verður mis-
munandi mikið, eftir stærð og
dýrleika húsanna.
Flestir húseigandanna, sem
fá sænsku húsin, hafa sjálfir
unnið mikið við húsin, og á
þann hátt unnið fyrir allmiklu
af framlaginú, og orðið þeim
auðveldara en ella.
stjórnarmeðlimum
starf.
gott sam-
■á'wflSli'i
HÆSTIRJETTUR hefir kveð-
ið upp dóm í málinu Rjettvísin
gegn Jóhanni Eyþórssyni, til
heimilis að Ytri Lönguhlíð I
Húnavatnssýslu.
Hæstirjettui staðfesti dóm
undirrjettar þvínær algjörlega,
er dæmdi Jóhann í 18 mánaða
fangelsi. Gerði honum að greiða
um 40 þús. kr með 5—6% árs-
vöxtum. Þá var hann dæmdur
til að greiða allan kostnað sak-
arinnar bæði í hjeraði og fyrir
Hæstarjetti,
Málavextir eru í stuttu máli
þeir er nú skal greina:
Jóhanni Eyþórssyni hafði tek
ist að falsa víxla tvo að upp-
jhæð 30 þús. kr. samtals. Þessa
(víxla seldi hann báða í útibúi
Þrjár íbúðii af eldri íbúðum i Búnaðarbankans á Akureyri.
fjelagsins voiu seldar á árinu. ! Einnig falsaði hann 4 ávísanir
íbúðir þessar eru 92 ferm. hver j og fjekk þær greiddar í Kaup-
og hálfur kjallari fylgir, eða ( fjeiagi Húnvetninga. Þetta gerð
samtals 385 ferm. hver og hálf- ist sumarið 1946. Þá um haust-
ur kjallari fylgir, eða samtals ^ jg falsaði hann þriðja víxilinn
385 rúmmetrar. Voru þessar og seidi hann Sparisjóði Húna-
íbúðir metnar af yfirmatsnefnd vatnssýslu, en víxill þessi var *
á 180 þús. kr . sem svarar 463 ag Upphæð 6000 kr. Þetta sama
kr. m3 eða 94 kr. dýrari hver. haust gerir Jóhann Eyþórsson
rúmmetri en kostnaðarverð tilraun til þess að svíkja fölsuð-
hinna nýju íbúða fjelagsins, sem um víxh ag upphæð 10. þús. kr.
að öllu leyti eru þó fullkomnari jnn j Landsbanka útibúið á Ak-
og vandaðri.
sjcst norður yfir Isafjarðardjúp. Firðirnir, sem skerast skerast suður
Á mynciinni sem er tekin úr Heklu á flugi yfir Vestfjarðahálendinu
úr Djúpinu og sjást á myndinni eru Skötufjörður, Hestfjörður og
Seyðisfjörður. (Ljósm. Hannes Pálsson).
Mjög miklir örðugleikar hafa
verið á því, að fá lán upp á síð-
kastið, en öll lán, sem fjelagið
hefur tekið, eru þó affallalaus.
Framtíðarhorfur um bygg-
ingar sagði formaður að væru
mjög slæmar. Fjelagið sótti um
fjárfestingarleyfi en var neit-
að um það á þeim grundvelli,
að það hefði ekkert fyrirheit
um lán. Þrátt fyrir ríkisábyrgð
er ómögulegt að fá lán til bygg
inga eins og stendur. Það virð-
ast aðeins vera þau byggingar-
fjelög, sem stofnuð eru um ein-
hverja sjóði. sem geta fengið
lán til bygginga. Væntanlega
verður úr því bætt siðar, svo
byggingarstarfsemin falli ekki
alveg niður. í ár getur fjelagið
ekki byrjað á neinum bvgg-
ingum, hvað sem verður á
næsta ári.
Þá las gjaldkeri fjelagsins j
ureyn.
Fjárhæðir þær er Jóhanni
tókst að svíkja út á víxlana og
ávísanirnar eyddi hann á ýms-
an hátt. Hann keypti bíl í fjelagi
við annan mann og var hlutur
hans 5000 kr. Þá keypti hann
bækur fyrir 3200 kr., af manni
nokkrum á Akureyri. Þá fóru
600 kr. í afborgun á víxli á
Blönduósi; Þá greiddi hann 1450
kr. fyrir bifreiðalán, kr. 2300
fyrir kol. Þá keypti hann tvo
hesta, reiðhest fyrir 1500 kr. og
afsláttarhest fyrir 650 kr. Loks
greiddi hann með barni sem
hann á 2300 kr. Að öðru ieyti,
virðist hann hafa eytt fjenu í
eigin þarfir t d. í vín og hótel-
kostnað o. fl.
Ungverskur sendisveitarfulhrúi
landflótta
VARSJÁ — Paul Forstner, fu'Itrúi
við ungversku sendisveitina hje-, • i
meira en tvö ár, hefur nú flúið land
Pjetur Jónsson upp reikninga j og setst að í Svíþjóð. Ástæðan var
fjelagsins áritaða af endurskoð- 1 sú, að það étti að senda hann aftur
endum athugasemdalaust, og til Bukarest.