Morgunblaðið - 05.06.1948, Blaðsíða 9

Laugardagur 5. jjúní 1948.
MORGUNBLA&1&
9
Tjekkneska stjórnin gefur út
Efíir frjettaritara Reuters
í Pragr,
Sidney Brookes.
NÝLEGA hefur verið gefin út
hjer í Prag skýrsla kommún-
istastjórnarinnar um atburðina
í Tjekkóslóvakíu í febrúar og
mars.
„Febrúar atburðirnir“ hófust
með því, að ellefu ráðherrar og
einn vararáðherra sögðu af
sjer. Þessir ráðherrar voru full-
trúar andstöðuflokka kommún-
ista. Þeir sögðu af sjer bein-
línis vegna þess að innanríkis-
ráðherrann Vaclav Nosek hafði
ekki tekið til greina kröfu meiri
hluta ráðuneytisins, um að
hann skipaði ekki kommúnista
iögreglustjóra í hinum átta lög-
regluumdæmum Pragborgar.
Eduard Benes forseti, var í
fyrstu mótfallinn lausnarbeiðni
ráðherranna, en fjellst samt á
þær að lokum.
Vopnaðar sveitir kommúnista.
Og nú hófst ógnaröldin. Því
verklýðssambandið undir stjórn
kommúnistans Antonin Zapo-
tocky, kom því til leiðar, að
tryggir kommúnistar voru bún-
ir vopnum, og myndaður var
svokallaður „þjóðvarnarher“.
Auk þess var tjekkneska út-
varpið á valdi kommúnista og
notuðu þeir það óspart til áróð-
turs.
Báru kommúnistar fram kröf
tur um, að nú skyldi tekið fyrir
kverkarnar á „afturhaldinu“ í
landinu, eins og það var kallað,
og nú skyldi mynda þjóðfylk-
ingu undir stjórn kommúnista
forsætisráðherrans Klements
Gottwald. Lýstu verkalýðsfje-
lögin því yfir, að ef ekki yrði
gengið að kröfum þeirra, skyldi
hefjast mikil verkfallaalda um
allt landið. Slíkt var sterk ógn-
un, því að skiljanlegt var, að
slíkt gæti komið fjárhag lands-
ins í kaldakol.
Forsetinn var hræddur um
sundrung þjóðarinnar.
Þ. 27. febrúar veitti Benes
forseti nýja láðuneytinu mót-
töku í Hradskin-kastalanum.
Þegar hann hafði tekið eið af
ráðherrunum, mælti hann á
þessa leið: ,,Það var erfitt að
taka þessa ákvörðun“.
„En jeg komst að þeirri niður
stöðu, að jeg væri tilneyddur
til að taka tillögum yðar, því
að það var augljóst mál, að
stjórnarkreppan hefði annars
harðnað, og að lokum hefði það
getað valdið sundrungu, sem
hefði leitt út í algert öngþveiti.
„Þjer viljið taka upp nýja
stjórnarhætti með nýrri tegund
lýðræðis. Jeg vil óska yður og
þó sjerstaklega þjððinni, og rík-
inu, að það sje rjett leið“.
Meira sagði hann ekki, en
fór samdægurs á brott úr borg-
inni út á einkabúgarð sinn í
Sezimovo Usti.
En hin nýja þjóðfylkingar-
stjórn hóf starf sitt.
Kommúnistar með frjálsar
hendur.
Nú hófst „hreinsun“ mikil.
Aðrir flokkar voru bannaðir,
en meðlimir þeirra innlimaðir
í þjóðfylkinguna. Ný löggjöf um
þjóðnýtingu var nú gefin út og
eignir manna síðan gerðar upp-
tækar í stórum stíl. Meirihluti
verslunar og iðnaðar landsins
var þjóðnýttur.
Stjórnin forðaðist fjöldahand
tökur. Aðfinningarsamir þing-
æklingur, sem reynir að
gerðir kommúnisa með því að
snúa staðreyndunum við
Hjer sjest vel, hve lýðræðislegum aðferðum kommúnistar beittu í Tjekkóslóvakíu. — Myndirnar
skýra sig að mestu leyti sjálfar. l ær eru af vopnuðum kommúnistum á götum Pragborgar. T.v. er
flokkur ríkislögreglunnar, sem var tæki í iiöndum kommúnista. T.h. sjást selluflokkar safnast saman
undir vopnurn fyrir framan hhm tjekkneska ,,Miðgarð“.
menn votu samt sviftir frið-
helgi sinni.
Landamæravörðurinn var
mikið aukinn. En þrátt fyrir
það tókst mörgum að komast
undan út úr landinu.
Rithöfundar óþægilegir stjórn-
inni og blaðamenn voru reknir
úr fjelögum sínum, en rann-
sóknarnefndum var falin rit-
stjórn þeirra blaða, sem ekki
voru nógu lipur í þjónustu við
kommúnista.
Hvílíkar kosningar(!)
Loks var svo hafist handa um
undirbúning kosninganna, sem
fram skyldu fara 30. maí.
Zaptotocky, yfirmaður verka
lýðssambandsins stóð fyrir því,
að einn listi aðeins skyldi leyfð-
ur við þær kosningar og Fier-
linger, sá sósíaldemókrati, sem
gerst hafði leppur kommún-
ista, fjellst þegar á það. Síðan
var hinum tilvonandi þingsæt-
um fyrirfram skipað niður
meðal þeirra flokka, sem þátt
áttu í þjóðfylkingunni, þrjátíu
dögum áður en kosningarnar
fóru fram. Skiftingin var þann-
ig, að kommúnistaflokkurinn
skyldi hljóta % allra þingsæt-
annna.
PlaggiS, sem kommúnistar hafa
sjer til rjettlætingar.
Hin nýútgeina skýrsla kom-
múnistastjórnarinnar heitir: —
„Hvað gerðist í Tjekkóslóvak-
íu?‘
þramma um götur Prag, og'
undir þeim standa klausur eins
og þessi: Verkamenn í Prag
sýna, að þeir eru reiðubúnir að
verja lýðræðið gegn afturhald-
inu.
Enginn stjórnmálaflokkur var
bældur niður, segir ennfremur,
en forusta þeirra var falin
mönnum, sem tryggir voru
„lýðræðinu“.
Menn, sem kommúnistar
hötnðu.
Miklu rúmi í skýrslunni er
eytt í að ófrægja fyrrverandi
ráðherra. Sjerstaklega er ráðist
harkalega að dr. Drtina, fyrrum
dómsmálaáðherra, sem er sakað
ur um samsæri gegn þjóðinni.
Þá er birt yfirlýsing um fyr-
verandi varaforsætisráðherra
Slóvakíu, Jan Ursiny, sem fyrir
rjetti í Bratislava var dæmdur
sekur um landráð (Hann var
dæmdur í 7 ára hegningar-
vinnu). I yfirlýsingunna segir:-
Ursiny kom upp um leyndar-
mál ríkisins Gögn hafa fund-
ist, sem sanna sekt hans.
Leyndarskjal sósíaldemókrata?
Kommúnistar segjast hafa
fundið leyndarskjal, sem sýni,
að sósíaldemókratar hafi ætlað
sjer að taka öll völd í landinu
í sínar hendur strax eftir af-
sögn ráðherranna. Að þeir hafi
ætlað að koma á fót öryggis-
lögreglu, hertaka útvarpsstöð-
ina og opinberar býggingar. —•
Hvergi hafa aðrir en kommún-
istar talað um fyrirætlanir só-
síaldemókrata svo að upplýs-
ingar þessar verða vægast sagt
að teljast mjög vafasamar.
Fleira vafasamt er hægt að
telja upp, svo sem þegar sagt
er frá því, að Jan Masaryk hafi
lýst því yfir, að hin nýja stjórn
kommúnista hefði verið mynd-
uð á lýðræðislegan hátt og
myndi starfa áfram lýðræðis-
lega.
Platts Mills lagði blessun sína
yfir valdatökuna.
Heilum þremur síðum er eytt
um breska þingmannslns Plntts
Mills, en hann var síðar rekinn
úr verkamannaflokknnm
breska fyrir að falsa nöfn með-
ílokksmanna sinna undir skey t-
ið til Nennis, lepps kommún-
ista á Italíu.
Mills á að hafa sagt: „Hvert
það land, þar sem róttækri
stjórn er komið á svo hægt og
hljóðalaust, má teljast ham-
ingjusamt“.
Kommúnistar segjast hnfa vax-
andi fylgi.
í innganginum'að sbýrsluivni,
sem samin er af kommúnist-
anum Bedrich Rohan, segir, að
ráðherrarnir, sem sögðu af sjer,
hafi gert það vegna þess, að þeir
hafi skilið hve fylgi kernmún-
istaflokkksins í landinu hafi
aukist (!) og óttast, að kosn-
ingarnar, sem í hönd fóru, yfðu
glæsilegur sigur þeirra.
Síðan heldur áfram: — Þcir
neituðu öllu samkomulagi um
kosningarnar og stofnuðu til
samsæris til að hindra kosn-
ingar.
Öll skýrslan er með þessum
blæ. Þó ratast þeim einu sinni
satt á munn, þar sem þeir segja,
að kommúnistaflokkurinn hafi
verið vel á vegi með að ná þeim
51% þingmanna, sem hann
hafði sett sjer að takmarki. —
Þetta er rjett, því að undir kosn
ingarnar 30. maí var ákveðið
fyrir fram, að hann "skyldi
hljóta um 70%.
Samkepnisörðugleikarnlr
leystir.
Rohan segir í inngangi bók-
arinnar, að hinir flokkarnir h; fi
verið tregir á að leggjb út' -i
samkeppni á heiðarlegan og
lýðræðislegan hátt(!)
Nú hefur Þjóðfylkingin leyst
þetta samkeppnisatriði. — Það
í að skýra frá ummæl- verður engin samkepni.
er frá upphafi til enda
sama eðlis. Hún snýr staðreynd-
unum algerlega við.
Til dæmis hefst hún með
skipun lögréglustjóranna, þar
segir: að andkommúnisíaráð-
herrarnir hafi ællað sjer að ná
völdum yfir lögreglunni, til
þess að hefja afturhaldsbyltingu
og gera þjóðina að þrælum ....
í skýrslunni viðurk. komm-
únistar, að þeir hafi verið
í minnihluta um þetta mál
í ráðuneytinu En þeir bæta við.
að vilji meirihlutans hafi verið
gagnstæður stjórnskipunarlög-
um landsins. Síðan heldur
skýrslan áfram: En kommúnist—
arnir voru fastir fyrir og neit-
uðu að hlýða hinum órjettmætu
fyrirskipunum stjórnarinnar.
Skýrslunni fylgja myndir af
vopnuðum konunúnistum, sem
KR — Víkingur 1:
eftir sögu!egan le
ÞAÐ var engin nýjung fyrir|og Ólafur Hannesson skorar
leikmenn KR og Víkings, að með föstu og fallegu skoti, 1:0
Prokop Drtina, fyrverandi dóms-
málaráðherra. Hann er sonur eins
nánasta samstarfsmanns Thomas
Masaryks og á stríðsárnnum var
hann foringi mótspyrnuhreyfing-
arinnar í Prag gegn Þjóðverjum.
— Kommúnistar kalla hann nú
svikara.
leiða saman hesta sína á vellin-
um í gærkvöldi, þar sem þessi
fjelög ljeku saman síðastliðinn
þriðjudag.
KR mætti til leiks með sama
lið og þá, en lið Víkings var
mjög breytt, og miklu sterkara,
enda munu flestir hafa búist við
sæmilegum leik, að minnsta
kosti betri leik en þeim síðasta
þessara fjelaga.
Framan af leiknum skiptust
fjelögin á að vera í sókn og
virtust nokkuð jöfn.
Víkingur notaði stuttan leik,
sem ekki var þá virkur, þar
sem hann var of þver og enginn
virtist geta skotið á mark.
KR notaði lægri spyrnur og
fastari leik, og sjerstaklega var
það áberandi, að KR-ingar
bjuggu yfir meiri flýti en Vík-
ingar.
Þegar 40 mínútur voru af
Ieik gerir KR, snöpgt upphlaup
fyrir KR.
Og endaði fyrri hálfleikur
þannig.
Þegar hjer var komið sögil
var ekki hægt að segja að KTl
og Víkingur hefðu sýrvt sæic>
legan leik. Auk þess sem leik-
menn, þó einkum KR-ingar,
höfðu sýnt af sjer fruntalegar
hrindingar, sem dómarinn (Gu?í
mundur Sigurðsson) jafnvel sú
ekki. Hefði manni getað dotti‘3
í hug að hann hefði gleyml
flautunni heima.
Síðari hálfleikur
Síðari hálfleikur hóst meíf
sókn af Víkings hálfu, sem stóð
þó ekki lengi. KR-ingar hófúí
brátt gagnsókn og sýndu nú
betri leik en þeir hafa gert áður,
en Víkingar veittu harða mót-
spyrnu.
Á 61. mínútu fær KR dæmda
Framh. á bls, 12*