Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1997, Blaðsíða 6

FORVARSLA, BARATTAN
VIÐ TÖNN TÍMANS
EFTIR ÖNNU MARGRÉTI SIGURÐARDÓTTUR
Tíminn gengur ó alla hluti og margt, sem vió
vildum varóveitg, liggur undir skemmdum. Vió erum
í stöóugu stríói vió tímann; stríói upp ó líf og dauóa,
því þaó sem eyóist er okkur horfió aó eilífu.
VIÐ veltum því kannski ekki
mikið fyrir okkur þegar við
förum á söfn og sýningar
og skoðum gamla muni,
bækur eða listaverk, hversu
mikil vinna liggur í að varð-
veita þessa hluti og koma
þeim í þannig horf að við
getum notið þeirra. Þetta gildir ekki síst
um staði eins og Þjóðminjasafnið og
byggðasöfn víða um land, en einnig um
söfn sem hafa að geyma nýrri hluti, því
tímans tönn er oft snör í snúningum og
getur eytt hlutum og skemmt á skammri
stund. Nú nýlega hefur verið umræða í fjöl-
miðlum um Þjóðarbókhlöðuna þar sem
óbætanleg menningarverðmæti liggja undir
skemmdum vegna þess að ekki er til ijár-
magn til að nýta frábæra viðgerðaraðstöðu
sem þar var sett upp í upphafi. Þjóðminja-
safnið hefur alla tíð búið við það að munir
hafa verið í hættu vegna þess að ekki er
til fjármagn til þess að veija þá skemmd-
um. Það er ekki nóg að setja hluti á safn.
Þeim þarf að sinna, gera við skemmdir og
ekki síst veija þá þannig að sífellt nag
tímans vinni ekki á þeim. Þetta er hægt
og við höfum þegar við höndina hóp fólks
sem hefur sérhæft sig á þessu sviði, hóp
sem fer sífellt stækkandi. Þetta eru forverð-
ir, ein ósýnilegasta stétt samfélagsins, svo
ósýnileg að margir vita ekki einu sinni
hvað orðið þýðir.
Hvaó gera ferveröir?
Það var Kristján Eldjárn sem fyrstur fór
að nota orðið forvörslu sem heiti á því sér-
staka starfi að veija hluti eyðingu tímans.
Með því setti hann í notkun nýja merkingu
gamals orðs, í fullu samræmi við eldri merk-
ingar, því samkvæmt þeim þýðir orðið út-
vörður í hernaði eða vemdari og að forvara
þýðir að geyma. í Orðabók Menningarsjóðs
frá 1963 er aðeins að finna eldri merkingam-
ar en í nýrri útgáfu er nýja merkingin kom-
in inn. A erlendum tungum er starfsheiti
forvarða conservator (enska) eða konservat-
or (danska).
Samkvæmt skilgreiningu Alþjóðasafnr-
áðsins (The International Council of Muse-
ums, ICOM) felst starf forvarða í að rann-
saka, forveija og gera við hvers kyns muni
DINAH Eastop við myndir af hlutum sem unnir hafa verið í textílforvörslu hjá TCC (The
Textile Conservation Centre).
Háskóli íslands
Endurmenntunarstofnun
Heimspekideild
Háskóli íslands býður ykkur velkomin á kvöldnámskeið í febrúar - maí
sem hafa menningargildi. Rannsóknarvinn-
an felst í að forvörðurinn þarf að gera sér
grein fyrir heimildargildi hluta, uppruna-
legri gerð þeirra og efni, þeim breytingum
sem hafa orðið á þeim og hvað hefur glat-
ast. Forvarslan sjálf felst í að tefja eða koma
í veg fyrir eyðingu menningarminja eða
skemmdir á þeim með því að geyma þær
við sem hentugust skilyrði og veita þeim
meðferð til að þær megi haldast í uppruna-
legu ástandi eða eins nálægt því og unnt
er. Viðgerðarvinnan felur
svo í sér að koma illa
förnum og skemmdum
munum í sem best horf
án þess að rýra fagur-
fræðilegt og sögulegt
gildi þeirra svo nokkru
nemi.
Þó störf forvarða hafi
„Ef tilfinningin þyrfti ekki að hlusta á rök
hefði hún engan að tala við“. Bandaríska
leikritaskáldið Tennessee Williams og Köttur
á heitu blikkþaki
• Haldið í samstarfi við Þjóðleikhúsið.
• Hávar Sigurjónsson leiklistarráðunautur
Þjóðleikhússins, Melkorka Telda Ólafsdóttir
leikhúsfræðingur og Hallmar Sigurðsson leik-
stjóri verksins.
Lærðu að njóta góðrar tóniistar
Meistarar barokksins í ítalskri og þýskri tónlist
• Ingólfur Guðbrandsson, tónlistarmaður og
forstjóri.
Þjóðernisvitund fslendinga
• Umsjón: Þorvarður Árnason sérfræðingur á
Siðfræðistofnun HÍ.
Fyrirlesarar verða m.a. fengnir úr röðum sagn-
fræðinga, heimspekinga, bókmenntafræðinga,
lögfræðinga, listfræðinga, stjórnmálafræðinga og
mannfræðinga.
Niflungahringur Wagners og íslenskur
menningararfúr
• Aðalíyrirlesari verður Jóhannes Jónsson sem
hefur á undanförnum árum fjallað mikið um
óperur ekki síst verk Richards Wagner, auk
hans Árni Björnsson þjóðháttafræðingur.
Listasaga:
Feneyjar - frá býsans til upplýsingar
• Ólafur Gíslason, blaðamaður og gagnrýnandi.
Kínversk frásagnarlist
- skáldsögur frá seinni öldum
• Hjörleifur Sveinbjörnsson, nam við
Pekingháskóla '76-'81.
Tvær ættadeilusögur
- Heiðarvtga saga og Vatnsdæla saga
• Jón Böðvarsson cand.mag.
Að lesa Bíblíuna og kynnast henni;
- saga - tilurð - áreiðanleiki - áhrif
• Sigurður Pálsson, framkvæmdastjóri Hins
íslenska Biblíufélags.
Listin að yrkja
• Þórður Helgason bókmenntafr. og rithöfundur,
lektor í KHÍ.
Ritlist - að skrifa skáldskap
Byrjenda- og framhaldsnámskcið
• Rúnar Helgi Vignisson rithöfundur og
bókmenntafræðingur.
Að skrifa bók - firá hugmynd að bók
• Halldór Guðmundsson mag. art. útgstj., MM.
Skráning og nánari upplýsingar um efni, tíma og verð:
Símar 525 4923, -24, -25. Bréfasími: 525 4080
verið stunduð í einhveijum mæli alla tíð síð-
an menn fóru að safna hlutum og geyma,
er stutt síðan þau störf voru unnin af safn-
vörðum og handverksfólki sem fengið var
til að sinna viðgerðum. Svo er reyndar víða
enn og margt gott handverksfólk hefur unn-
ið ómetanlegt starf á þessum vettvangi,
lært af þeim sem fyrir voru og eigin reynslu.
En fyrir 20 til 30 árum fóru að spretta upp
skólar þar sem fólk gat menntað sig á þessu
sviði og sérmenntað sig innan þess. Síðan
hefur greinin verið í örum vexti og nú
streymir ungt og áhugasamt fólk inn í þess-
ar menntastofnanir og út úr þeim aftur til
að dreifast á söfn um allan heim. Hér heima
er þetta orðinn talsverður hópur fólks sem
starfar á mismunandi sviðum, ýmist á söfn-
um eða sjálfstætt. Þau hafa með sér félag
sem telur 16 fullgilda meðlimi og 7 aukafé-
laga, og er deild í Félagi norrænna for-
GUNNFÁNI úr silki, fyrir og eftir forvörslu.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 25. JANÚAR 1997