Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1982, Blaðsíða 15

Myllan gamla í öllu sínu veldi.
Baldur vid Gest gamla. Þann bát lét séra Sigurður afi hans smíða 1907 og var báturinn í notkun
fyrir tveimur árum. Viktoríuhús í baksýn.
Baldur við Sjóarahúsið í Vigur.
þar enn þann dag í dag í eskimóabyggöun-
um í Kanada og á Grænlandi. Þetta er nú
alveg sérstakur fugl og sérstæöur atvinnu-
vegur þessi æöarrækt, þetta byggist ekki á
drápi og því aö eyða lífi, heldur hinu aö
hiröa þaö sem fuglinum er oröið gagns-
laust."
Rafvæðingin ekki
náð til Vigurs
bað kemur í Ijós í viötali viö Baldur í
Vigur, að rafmagn, undirstaöa nútímaþaeg-
inda, hefur ekki veriö lagt út í Eyjuna. „Viö
framleiðum okkar rafmagn sjálfir, frá dísil-
rafstöövum, þaö kom hér rafstöð 1951, nú
erum viö meö tvær vélar og báöar orðnar
úr sér gengnar og eru alveg á síöasta snún-
ingi. Við erum að hinkra meö aö endurnýja
þessar vélar, meðan við bíöum eftir því
hvaö gerist í okkar rafmagnsmálum, satt
aö segja erum viö oröin langeyg eftir því,
aö okkur veröi sinnt. Þaö eru tveir bæir
hérna í Ögurhreppi sem vantar rafmagn,
þaö eru Vigur og Hvítanes, og svo er einn í
Seyðisfiröinum. Þaö stendur alveg eins á
hjá bóndanum á Hvítanesi, hann er meö úr
sér gengna rafstöö, sem er á síðasta snún-
ingi. Okkur er nú sagt, að þaö sé eitthvað í
deiglunni meö að ákvaröa um rafmagn á
þessa bæi, og þetta er lengi búiö aö standa
til að taka þessa bæi inn á áætlun. Ég hef
nú heyrt, aö búiö sé aö skipa nefnd um
þessi mál og hún hafi skilaö áliti og skv.
henni sóu þessir bæir aö komast á fram-
kvæmdaáætlun. Orkusjóður hefur nefni-
lega veriö í svelti undanfarin ár og hann á
að framkvæma sveitarafvæðinguna. Ég hef
ekki trú á, aö samfélagið ætlist til þess, aö
þessir bæir verði endalaust afskiptir með
rafmagn.“
Gengið um hlöðin í Vigur
í lognværunni 18. ágúst röltum við Bald-
ur í Vigur um hlööin, athyglin beinist aö
miklum kálgörðum girtum steinhleðslum.
„Þessir garöar eru frá tíö Séra Sigurðar,
en þaö var einhvern tímann, aö hér kom
ráðunautur og við sögöum honum, aö við
hefðum kartöflurækt, hann taldi okkur hafa
tiltölulega lítið landrými og ekki geta skipt
oft um. Nei, ég sagði honum, aö viö værum
ekki alltaf aö skipta um, það heföi verið
sett ofan í þennan garð síðan 1883 eöa
1884 og aldrei brugöist uppskera, þetta
væri nú ekki alveg eftir þeirra kenningu,
þegar helst þyrfti aö skipta um garölönd á
hverju ári. Enda væri þaö ekki gott hjá
okkur sem heföum svona lítiö land.“
Viö göngum niður aö Sjóarhúsinu í Vigur
og skyggnumst þar inn, þetta er gamalt
hús, frá tíö séra Sigurðar Stefánssonar og
þakið torfi. Það er svalt í húsinu og Baldur
hefur orðið:
„Þetta er allsherjar geymsluhús, hér
geymum viö lunda dálítið, þaö helst svalt í
þessu húsi, þaö gerir torfið, þaö einangrar
bæði frá kuldanum og hitanum. Hér eru
hengdir skarfar, ef menn drepa skarfa,
okkur þykir gott aö geyma hér fugl, hér
kemst flugan síst af öllu inn og þarna sérðu
hlera í gólfinu, þetta eru kartöflukjallarar.“
Við göngum út og Baldur sýnir mér inn í
saltkróna, sem þeir bræður hafa veriö að
gera upp, síðan göngum viö að hjalli all
gömlum, en Baldur segir hann ekki mjög
gamlan: „Þessi hjallur er byggöur 1910 eöa
þar um bil, afi gamli byggöi þetta, í þessum
hjalli er loft og þaö þóttu afskaplega góöar
geymslur svona hjallloft, rakalausar
geymslur og loftgóöar." Við reikum niöur í
fjöruna og Baldur bendir mér á sjáldgæft
fyrirbæri nú til dags, það er flotbryggja.
„Hún var sett á flot þegar bátar komu
aö, hún var mikið notuð, þegar maöur sótti
mó og hey og svoleiðis, bátnum þá lagt
upp aö þessu.“ Þá erum viö komnir að
merkum grip í fjörunni í Vigur, áttæringn-
um gamla og Baldur segir okkur frá sögu
hans svo langt sem hann veit.
Eini áttæringurinn
í notkun
„Þetta er eini áttæringurinn á landinu,
sem enn þá er í notkun, og æfa gamall.
Þetta er Breiður, eöa Vigur-Breiður einsog
hann er stundum kailaöur, hét upphaflega
bara Breiöur. Þetta skip er líklega ættaö
noröan af Ströndum og sannleikurinn er
sá, aö hann er búinn að vera hér í Vigur
alveg óratíma. Þaö eru frásagnir af honum,
aö hann hafi farið í viöarflutninga noröur á
Strandir um 1840. Þá fór hann héöan á
vegum Vigurbóndans og lenti í miklum
hrakriesum, þaö var mikill floti bundinn aft-
an í hann og þeir uröu aö hleypa vestur yfir
Djúp og náttúrlega fullt skipiö. Geröi norö-
austan hvassviðri á það. Síöast uröu þeir
aö hleypa upp í Skálavík ytri og þá búnir aö
ryöja skipið og leysa aftan úr því. Þá
rengdist hann mikið og var smíöaöur upp
og gert viö hann. Síöan hefur hann veriö
hér og guö má vita hvenær hann hefur
komið, um 1800 eöa svo. En þaö kostar
mikið orðið að halda þessu viö. Þaö er búiö
aö gera mikið viö hann á síðustu áratugum.
Okkar notkun á honum núna er sú, að við
flytjum á honum fé, annars var hann miklu
meira notaöur áöur en viö fengum bryggj-
una, en þaö var 1976, þá var hann notaður
í alla þungavöruflutninga bæöi viö af-
greiðslu á Djúpbátnum og svo fór maður
oft til Isafjaröar á honum meö timbur, sem-
ent og áburð og svoleiðis. Viö höföum
hann þá aftan í trillubátnum, Gesti gamla.
Enn þá lengra er síöan hann var notaður til
móflutninga noröur yfir Djúpiö, háfermi af
mó á honum."
Annar gamall bátur dormar í sólskininu
við hliö Vigur-Breiðs, þaö er Gestur gamli,
skip þeirra Vigurfeöga í þrjá ættliði, eigin-
lega í fjóra, því ekki er langt síöan þaö var
í notkun.
„Þessum báti var róið hér í Djúpið á
vertíöum og út fyrir Bolungarvík var honum
róiö, þessum bát. Pabbi minn var svo mikill
sjómaöur, aö hann fór iðulega í skamm-
deginu út í Eldingar á þessu. Hann var
hneigður fyrir sjómennsku, heföi átt aö
vera skipstjóri sagöi hann, ef atvikin heföu
ekki hagaö því þannig, aö hann varö bóndi
í Vigur. Þessi bátur er smíöaöur 1907 og
smíðaður í Súöavík, hann hét Guðmundur
smellir sem smíöaöi hann. Þetta er mikill
happabátur og marga feröina búinn aö fara
hérna á milli. Á þessum báti fór afi gamli á
kirkjurnar. Upp aö Eyri, upp í Ögur og
norður í Unaðsdal. Og þá var pabbi oftast
nær með honum, formaöurinn á bátnum
og organisti oftast nær með svo þaö stóö
vel af sér. Þaö kom mótor í hann mjög
fljótt, þaö var þriggja hesta Alfa-vél sem
var sett í hann, síöan hafa verið settar í
hann tvær Sleipnisvélar og önnur er í hon-
um enn þá. Það er bara hætt aö framleiða
þær og varahlutir fást ekki, það er vanda-
mál.“
í þessum svifum kemur einn sonurinn og
spyr, hvort ekki eigi aö fara aö hirða og þá
er lokiö göngu okkar Baldurs um Vigurhlöð
í dýrlegasta veöri sumarsins. Tíminn viröist
ekki líöa jafnhratt í Vigur og á öörum stöö-
um, alténd viröist hann fara mýkri höndum
um muni og menn, því ber þetta viðtal vitni.
15