Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1982, Blaðsíða 9

Varna er fögur borg yfir að iíta og þegar vel er að gáð sést, að arkitektúrinn þarna — og reyndar í mörgum austantjaldslöndum — á sér ýmsar
hliðstæður á íslandi.
sig. Hún sagði okkur smásögu þessu til
staðfestu: „Farir þú til að mynda í verslun
veröur þú aö hegöa þér eftir kúnstarinnar
reglum, segjum t.d. að þú sjáir dúk, sem
þig langar aö skoða og jafnvel kaupa, er
viöbúiö aö þú sért látinn bíöa langtímum
saman þar til stúlkunni þóknast aö snúa
sér að þér og ef þú í ógáti styggir stúlku-
kindina, auövitaö alveg óvart, því aö þú
veist ekki til aö þú hafir gert eöa sagt neitt
móögandi, er viöbúiö aö hún þrífi dúkinn,
hendi honum úti horn og komi sér þar fyrir
sjálf, allt fer þetta fram með látþragði því í
flestum tilfellum er mjög erfitt að eiga
oröaskipti viö þetta fólk.“ Þú reynir samt
aö halda andlitinu eftir bestu getu, minnug
heilræöa fararstjórans.
Viö héldum nú aftur til Vitosha/New Otani
og i fyrsta sinn i feröinni boröuöum viö
góöan mat á 19. hæö hótelsins, „Panor-
ama“, meö glæsilgu útsýni í allar áttir,
þjónustan stórfín og prísarnir uppí skýjun-
um enda hótelið í luxus-flokki, og eins og
áöur segir, byggt af Búlgörum og Japönum
í sameiningu en þó aö því er virtist meö
fleiri þjóöareinkennum Japana en Búlgara.
Vitosha
En næsta dag skal haldiö til Vitosha og
liggur leiöin til suö-vesturs og skal nú
snætt i Vitosha-fjöllum. Er óneitanlega
spennandi aö vita hvernig maturinn þeirra
bragöast, viö pöntuðum rauövín, auövitaö
framleiöslu innfæddra, þaö var hræðilega
vont á bragöið en fór prýöilega í maga og
hjálpaöi mikiö til viö aö koma niöur skósól-
unum, sem virtist aöalrétturinn. Áöur haföi
veriö boriö á borð einhver hræöileg súpa,
fitumenguö og í fitunni flutu grjón og örlitl-
ar kjötbollur, þeir sem féllu í þá hungur-
freistni aö éta súpuna fengu flestir í mag-
ann.
Stratisslava, þetta umrædda hótel,
stendur í 1800 m hæö og reyndist því
skrapatólinu honum Skjóna okkar erfitt aö
hristast nötrandi og másandi upp hlykkj-
ótta hliöina í áttina aö hótelinu, sem er
reyndar skíöahótel á veturna.
í hlíðum Vitosha-fjalla er Hollywood
Búlgara, þar taka þeir sínar kvikmyndir
enda mikil fegurö þarna. Þarna byggja þeir
sumar- og hvíldarhús og minna þessi ný-
byggöu hús helst á byggingastílinn í Júgó-
slavíu og Austurríki. Viö ökum nú sem leið
liggur milli Vitosha- og Lyuli-fjalla meö þau
fyrrnefndu á vinstri hönd. I þessum fjöllum
er mikiiö um ölkeldu- og minerallindir, sem
eru taldar hafa mikinn lækningamátt, sér-
staklega fyrir sjúklinga meö vöðva- og
taugasjúkdóma.
Miklar andstæður birtast í byggingum gamla tímans, sem sumar eru undurfagrar og þess
sem byggt hefur verið upp á síðkastið. Hér er á efri myndinni kaupmannshúsið fagra í
Sofia, en að neðan er klaustur, sem er einn af þjóðarhelgidómum Búlgara.
Miövikudaginn 27. 8. yfirgáfum viö hótel
Vitosha/New Otani og lögðum af staö til
Rila-klaustursins, sem er þjóöarhelgidómur
Búlgara. Við höldum í suöurátt frá Sofia og
nú er langur áfangi framundan. Það hefur
rofað til og í dag sjáum viö Vitosha-fjöllin
mun betur en í gær, mikil gróöursæld er
hérna og fjöllin skógivaxin upp á efstu
brún.
Hér áöur fyrr voru Búlgarir fátæk land-
búnaðarþjóð, en 9. sept 1944 var gerö
bylting í landinu, samyrkjubú stofnuö,
landiö vélvætt og viö þetta breyttust hlut-
föllin, þar sem bændur höfðu verið í meiri-
hluta áöur, hækkuöu nú hlutföllin í iönaöi,
framleiöslu og þjónustú. Konur vinna aö
mestum hluta landbúnaðarstörfin, en karl-
mennirnir við þungaiönaöinn, vélavinnu, 'h
hluti ræktaðs lands er vínviður og um 'h
hluti landsins þakinn skógi. Búlgarir rækta
mikiö af hveiti og maís en þeir rækta ýmis-
legt fleira, t.d. víniö, sem þeir nota til eigin
framleiöslu. Sú ræktun er þó seinleg þar
sem ekki er hægt að hafa full not af vín-
viðnum fyrr en um sjö ára aldur, og þeir
rækta tóbak í nokkrum mæli, epli, perur,
plómur og ýmsar aörar nytjajurtir.
Þótt sólin skíni i heiði er hálfgert mistur
yfir öllu, hér og þar eru smábyggöakjarnar
og viröast öll húsin eins steypt eöa hlaöin
úr rauðum múrsteini og viröast í fljótu
bragöi öll af sömu hæö, lágreist og sýnast
kúra hlið viö hlið.
Rila-fjöll eru nú á hægri hönd og fer því
aö styttast í aö viö komum til klausturisins.
Viö keyrum nú í gegnum skóg svo þéttan,
aö hann sýnist meö öllu ófær gangandi
fólki.
Þaö sem vakti athygli okkar ferðalang-
anna þegar út á landsbyggöina var komiö
var, hve áberandi fátt fólk var á ferli, meira
aö segja viö samyrkjubúin, sem mörg hver
líktust ræfilslegum hænsnakofum.
Því meira sem viö nálgumst Rila-
klaustriö verður landslagiö tignarlegra og
fjölbreyttara, hálfþornaöur og stórgrýttur
árfarvegur á hægri hönd, en há og tignar-
leg fjöll á hina, en þegar betur er að gáö og
hærra litið en á grýttan árfarveginn sjást
háspennulínur sem benda til aö einhver
virkjun sé nærri. Og þaö reyndist rétt til
getið, fljótlega keyrðum viö fram á uppi-
stööulón og virkjunarstöð sást langt niöri i
dalnum. Ég er hrædd um aö okkur Islend-
ingum heföi þótt lítiö til koma samanboriö
viö okkar rafstöövar.
Trén virðast víöa hafa veriö grisjuö til
heyöflunar og náöu stórir grasteigar langar
leiðir uppí fjallshlíöarnar.
Trén hér á leiöinni eru víöast geysilega
há og þar sem viö ökum núna byrgja trén
alla útsýn og víöa lokast laufkrónurnar yfir
höföum okkar.
Viö erum nú komin til Rila-klaustursins
en höfum ákveöiö vegna tafar fyrr um
morguninn, aö boröa fyrst hádegisverð og
skoöa síðan klaustriö í næöi.
Á Rila-hótelinu fengum viö þjóöarrétt
Búlgara, mússaka, sem reyndist bragögóö-
ur og geröu menn matnum góð skil. Þegar
aö máltíö lokinni greiddum viö þjónunum
fyrir öl og gos, sem viö höföum fengiö meö
matnum, en þá hófust hvíslingar og
merkjamál. í fyrstu vorum viö ekki alveg
meö á nótunum en áttuðum okkur fIjótlega
hvers kyns var, dollarakaup — 1 dollar 2
leva þetta voru nokkuö góð kaup, þó var
okkur sagt aö hægt væri að fá enn meira
fyrir dollarann, 1 leva jafngildir 6 ísl. kr.
Þegar út úr hótelinu kom haföi aö minnsta
kosti einn þjónanna komi sér vel fyrir á lítið
áberandi staö og gómaöi nú hvern ferða-
langinn á fætur öörum og upphófust nú hin
líflegustu viöskipti þó á laumulegan máta,
t.d. horföi dollarakaupandinn aldrei á doll-
araeigandann heldur eitthvaö allt annaö
sakleysiö uppmálaö, enda munu einhverjar
refsingar vera viö þessum viöskiptum, en
mannskapurinn lét þaö lönd og leið. Meira
að segja fullorönar konur tóku þátt í viö-
skiptunum af lífi og sál, ekki endilega í
gróðaskyni, þetta var örlitið ævintýri sem
hægt var aö segja frá þegar heim kæmi.
Og nú voru allir tilbúnir aö fara til klaust-
ursins en þá kom babb í bátinn. Skjóni,
gamli fararskjótinn okkar, neitaöi aö hreyfa
9