Lesbók Morgunblaðsins - 22.07.1973, Blaðsíða 13

Það varðar
migog
þig
og okkur
öll
MEÐAL beirra, sen.’ fyrstir
undirrituðu yfirl.ýsinguina, voru
Paul Henry Spaak, Belgíu
II Xhant, Rurma, tfyrrum aftalritari Sl*
Lester Pearson, Kanada
.lose FÍEures. forseti r.osta Rica
Makarios. erkihiskup. forsett Kýpur
Mareel MareeaU. franskur listamaður
f'onstinos noxiades. firikklanili
Sir Edmund HiUary, Nýja Sjálandi
Thor Heyerdahl, Noregi
Pablo Casals, fiðluleikari, Puerto Bico
Gunnar Myrdal, Sviþjóð
Arnold Toynbee, Bretiandi
Martin Niemöller, Þýzkalandi
Leopold Stokowski, Bandarikjunum
Arthur Miller, Bandarikjunum
Yehudi Menuhin, Bandaríkjunum.
Líf mannsins á plánetu vorri er í hættu.
Það er í hættu sökum styrjaldar, sem
gæti gjörbreytt lífsmöguleikum manns-
ins. Því stafar hætta af styrjaldarundir-
búningi, sem gæti eyðilagt eða hindrað
verulega möguleika mannsæmandi lífs.
Það er í hættu sökum synjunar um
mannréttindi.
Það er í hættu sökum þess að andrúms-
loftinu er spillt og eitrað yfir láði og legi.
Það er í hættu sökum stjórnlausrar
fjölgunar mannkynsins.
Ef bægja á þessum hættum frá og ef
tryggja á mannlega þróun, verðum vér
íbúar þessa hnattar að takast á herðar
skuldbíndingar hver við annan og ókomn-
ar kynslóðir.
Það er skylda vor að losa heiminn við
styrjaldir með því að skapa varanlegan
grundvöll að friði um allan heim.
Það er skylda vor að gæta hins við-
kvæma jafnvægis í náttúrunni og beita
gæðum heimsins til góðs fyrir mann-
kynið.
Það er skylda vor að láta hagsmuni
mannkynisins sitja í fyrirrúmi fyrir þjóð-
arhagsmunum, mannréttindi fyrir þjóðar-
réttindum.
Það er skylda vor að gera mannréttindi
að forgangsmáli þjóðfélagsins.
Það er skylda vor að skapa heimsskip-
an þar sem maður þarf hvorki að drepa
né vera drepinn.
Til þess að framfylgja þessum skuld-
bindingum lýsum vér íbúar þessa hnatt-
ar fyilstu hollustu hver við annan og
mannkynið í heild. Vér lýsum yfir hver
fyrir sig, að vér erum borgarar í þjóðfé-
lagi heimsins og lýsum stuðningi vorum
við Sameinaðar þjóðir, sem geta stjórn-
að hnetti vorum í þágu hagsmuna mann-
kynsins alls.
Þessi hnöttur tilheyrir fólkinu sem býr
á honum. Vér höfum því rétt til þess að
breyta honum, endurskapa og gæða
hann lífi.
Líf í geimnum er ótrúlega sjaldgæft.
Það verður að vernda það, virða það og
hlúa að því.
Vér heitum að beita öllu andlegu og
líkamlegu afli voru til þess að vernda
mannlífið og kappkosta að grípa hin
gullnu tækifæri, sem gefast til þess að
gera líf mannsins fegurra og betra vor-
um tímum.
TIL ÍHUGUNAR Á ÞJÓÐHÁTÍÐARDAGINN
Ávaxp það, sem hér birtist
í íslenzkri þýðingoi er skrifað á
ensku og undirrituðu jþað tfyrst
88 meridr menn frá 32 þjóð-
löndum; margjr þetrra heims-
frægir á sviðiun vísinda, lista
og stjómmála. I><úr hvetja niú
aHa góða menn itil jþess lað bæta
nöfnum sínum við undiirskritft
ir þeirra, pvo iþeir skipti hundr
uðum þúsunda eða jafnvel millj
ónum, sem með þessum hætti
lýsa althuga stuðningi við vel-
ferð mannkynsins ails og leita
leiða tU þess á hagkvæman og
áhrifamikinn (hátt.
Þeir hafa komið á fót stofn-
un í Ottavva í Kanada, sem
ber nafnið PJanetary Oitizen
Registry, heimilisíang: 63
Sporks Street, Ottava Canada,
KIP 5A6, og getfur út heims-
borgarabréf fyrir jþá, sem vilja
bera þau.
Petta er eins konar alheims-
vegabréf, hugsað til bráða-
birgða, 'þangað tii Sameinuðu
þjóðimar eða einhver önnur al
þjóðasamtök getfa út slíkt vega
bréf. Nú þegar er hatfin bar-
átta fyrir opinberri viðurkenn
ingu á slikum bréfum hjá ríkis
stjómmn hinna ýmsu landa.
Maður getur notað slí kt vega
bréf tU þess að sanna hver
hann er og eru menn hvattir
tU þess að sýna það, þegar ferð
azt er miUi iriikja og fá það við-
urkennt og stimplað atf réttum
aðUum.
Þetta nýstáriega vegabréf er
byggt á 12. grein alþjóðasam-
þykktarinnar um iborgaraleg
ttg stjómmálaleg réttindi
mannsins. en jþar stendur:
„Hver maður skal vera frjáls
að því að hverfa úr hvaða
landi sem er, að ættlandi sínu
meðtöldu, og snúa atftur tii
heimaiainds síns, þegar honu:n
þóknast."
Með hverjum degi finnur
hver hugsandi maður á þessum
hnetti skýrar tU þeirrar hrýnu
nauðsynjar, að hver hnattbúi
geri sér Ijósa gTein fyrir ein-
leik mannkynsins. Það er
blekking aðgreiningarinnar,
sem viUir okkur sýn: mismun-
andi trúarbrögð, litarháttur,
þjóðerni.
Sökum aukumar útbreiðslu
fjölmiðla og slvaxandi hraða
farartækja þjappast þjóðlr
heimsins saman og verða jafn-
tframt háðari hver annari. Þjóð
félagsleg og menningarieg ein-
angmn er óðum að hvertfa. Út-
rýming einangrunar og sam-
dráttur heimsbyggðarinnar hef
ur það í för með sór, tað það er
ekki lengur einkamál ein-
stakra þjóða hvað þær aðhatf-
ast í heiminum. Aiit kemur öU-
um við, því áhrif þess sem ger-
ist á elnum stað berast óðfluga
tU aUra annarra þjóða, sökum
hinnar miklu fjöimiðlunar-
tækni nútimans.
Draumur allra góðra manna
hlýtur því að vera: samstUltur
heimur.
Þessi draumur verður að ræt
ast.
Margvísleg samtök manna um
heim allan vinna nú markvisst
að bessu.
Framangreint ávarp itíl mairn
kynsins er tilraim í þessa átt.
Hér er verið að aJa á einingar-
tilfinningu manna með þvi að
stofna tU heimsborgararéttar.
Hann er að visu ennþá að
nokkru táknræns eðlis, þar eð
harni hef ur enn ekki hlotið við
urkenningu einstakra þjóða
eða Sameinuðu þjóðauna. Hins
vegar er þessi tilraun gerð til
þess að flýta fyrir því að svo
megi verða. Þessi sarntök hvetja
menn til þess að fylgjast vel
með alþjóðamálum og kapp-
kosta að hafa áhrif á þau
frá sjónarmiði velferðar og
þarfa alls mannkynsins. Þann-
ig vilja þau styrkja Sameinuðu
þjóðirnar til þess að geta haft
áhrif á heimsmálin og þá ekki
sízt þau, er snerta lifSmögu-
leika mannsins: frið, fátækt,
mamifjölgun og mengun.
Ævar R. Kvaran.
Dagur í
bókabíl
Framh. af bls. 5
segist siðan ætla að itaka þesisa,
ef húin sé spennajndi. Höfum
við ékki friegnað annað en
systurinni haf' veil liikað af-
bragðs lesniing af þessum Jam-
es Eomd fortiðarinnar.
Annars les fólikið ekiki ein-
göngiu ástar- og leynilöigregliu-
sögur, ,þó að méir haf j orðið tið-
rætt um iþær. Isiendingar Eesa.
sa.tt að segja altt <siem að kjafti
kemur. iÞjóðjegur fróðM'k-
ur, ævisögur, heitnisipekii, sagn-
ifræði, Jjóð og vísindarit, allt
rennur þetta út. Má igeta þess,
að ábarandi1 er áhuigi hjá ungu
fóliki á l'jóðum. Bezt sýinir það
notiagildi bílanina, Iþegar hús-
mæður með fjölda barnia í eft-
i'rdragi og trúH'ur I Ihár nu, ilm-
andi aí bökunar- og isteiik-
arlykt, skreppa út í bókiabiil
og fara svo heim í eldhús aneð
ættfrœðiri-t, nýjustu is'lenzku
ská’ldsöguna, sean aiflfir tala um,
eð-a ferðiasöigur frá Suðurhafs-
eyjum. Þessar 'kon-ur og marg-
ir -aðrir mundu ekki 'gera sér
ferð I -bókasöín í öðrum borg-
arhiutium.
Atta hundruð
BÆKUR Á DAG
Kaffi og matarhlé fyrir
starfsfóikið er-u á mdl-li við-
komustað-a ibilanna. Br þá sl'eg-
ið u-pp borðhaldi í bílnum, en
-með ibverjum bíl eir tas'ka með
kaffii, sykri, 'hinifapörum og
öðrum nauðsynjum, sem út-bú-
ið hefur verið að morgninum,
áður en bi-lliin.n I-a-gði' af stað.
Er þá oft 'giatt á hjalla og mik-
ið rætt -um lajndsins igagn og
na-uðsiynjar. Ekki duigir annað
en að færa bíiinn lain-gt firá við
komustað, þegar tooirðað er,
e’.la er st-ainziaiu-st barið að
dyrum. Oft er ekkj nóg að
tfæra toildnn úr stað, fþví að þá
-heldu-r fólkið, að tekinn haf-i
verið upp nýrr viðkom-u'st-aður,
ei-ns og eiitt kvölid í veitur, er
við stöðvuðum bíliinn á
óhyggðu svæði -skammit frá
Vatmsend-a í stórhiríð og kol-
niðamyrkri o-g ein húsmóðirin
kom ihla'up-a-ndi út úr mynkr-
-inu, og ibankaði upp á til að
sk'la bókum.
Dagur i bókabíl endar
klu'kkain ní-u að kvöldi. Þá er
lokað á síðasta viðikomus'tað,
ekið í Bústaðaútibú og sk-ilað
þa-r inn -gögnum, sem vinna á
úr morguninn efti-r. Ai-gengt
er að úr stærri bílin'um hafi
verið lánaðar átta húndr-
uð bækur eða meira, en flmm
hund-ruð -ú-r þe-im m-inni-. Starfs
-fólk ihefu-r -nú 1-okið virun-udegi
sín-um, n-ema bílstjórarnir, sem
'þurfa að ak-a Mlunum i næt-
urstað, þvo þá og ganga f-rá
þeim.. Starf í toók-abíi er um-
fanigsmikið, en það gefur Mka
miikið i aðra -hönd. Hvergi verð
ur samhaind ibókavairða-r o-g við
skiptaviinar nánara oig vl-nsæld
Ir bíteins standa og faila með
áhu-ga og dugnaði stanfsfóiks-
ins. Bókabíl-um á eflaust efitir
að fjöliga hér í fr-amtíðinni og
vonandi fesfca iþeir -rætur úti á
landstoyggðinni, iþar sem einn-
jg má nota þá tii að -fly-tja list
um landið í alils konar formi.
En það er önnur saga,
sem sögð verður i framtíðiinni.