Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1971, Blaðsíða 14

Bat-Yosef, öðru nafni María
Jósefsdóttir. I>að fyrra er
npprunalefft, það síðara
tilbúið og í samræmi við liin
hlægrilegrn íslenzku lög:, sem
meina erlendu fólki að haida
nöfnum sínum, ef það vill
gerast íslenzkir ríkisborgar-
ar. Bat-Yosef hefur þá
sérstöðu borið saman við
flesta sem þessa ákvörðun
taka, að iuin var orðin tals-
vert þekkt á Tslandi áður en
liiin steig: þetta skref. Hún
hefur samt ekki verið á
Islandi öðru vísi en g:estur;
hún Iiefnr komið og: farið
likt og farfugdarnir en
telur það samt ómetanleg;
réttindi að vera íslenzkur
ríkisborgari. Ég spurði
Bat-Yosef fyrst um þetta;
hvort ætlunin hefði verið að
setjast að á íslandi, en það
var ekki svo. Hún sagði:
„Ég lít á lífið sem ferðalag
og á ekki fremur heima á
einum stað en öðrum. Um
þessar mundir hef ég vinnu-
stofu í Jerúsalem; það er í
þeim hluta borgarinnar, sem
áður tilheyrði ísrael. Samt
hef ég ekki tillinningu fyrir
Jerúsalem sem neinskonar
heimaborg minni. Ég á ekki
meira heima þar en í París
eða á íslandi. Og: ég á ekki
rneira heima á Islandi en þar.
„Uegar þú komst liingað
fyrst varst þú kona
Guðmundar Guðmundssonar,
sem þá kallaði sig Ferró og
nú Erró og þá höfðuð þið
aðsetur í París. Það er orðið
nokkuð langt síðan?“
„Já, tíminn líður liratt. Kg
kom fyrst til íslands með
Guðmundi árið 1957. Raunar
hafði hann farið á undan
mér. Ég: kom með Gullfossi;
það var í febrúar og sn.jór
yfir öllu. Ég Jx-kkti ekki
snjó og var lengi að læra að
ganga á ís.“
„Og livað tók við hér?“
„Fyrst vann ég í hálft ár í
sælgætisgerðinni Freyju og
þar lærði ég málið með því
að tala við starfsfólkið.
í sjálfa vinnuna fór ég af
illri nauðsyn; við vorum
aiiralaus, en það var nóg
ÞEIR
SEM SIGRA
GLATA
SAMÚÐINNI
Rætt við listakonuna
Miriam Bat-Yosef
eftirvinna og áður en langt
um leið var ég búin að
vinna mér inn næga peninga
til þess að geta snúið mér að
því að vinna við það, sem
hugurinn stóð til. Við
Giiðmundur höfðum vinnu-
stofu saman í Iðnskólanum
og þessi íslandsdvöl mín Jiá,
sem stóð nærri í ár, endaði
með sýningu í sýningasal við
Hverfisgötuna. Hann hefur
víst verið lagður niður.
Þá var ég óþekkt á fslandi,
en það gekk alltsaman vel.“
„Hafði ísland álirif á þig og
myndir þinar?“
„Já, mikil áhrif, en til þess
að það verði skilið í réttu
samhengi, er bezt að ég segi
þér frá þvi, hvað ég var
búin að ganga í gegnuni.
I»að var árið 1952, að ég kom
til Parísar til náms. I»á var
New York að taka forystuna
í myndlistinni eða líklega
búin að taka hana. Það voru
ugglaust mistök að fara ekki
vestur. I.istaskólarnir í París
voru, og eru víst enn,
óbreyttir frá 18. öld.
f þessari mætu menntastofn-
un, Ecole Nationale Superi-
eure des Beaux Arts, var
impressionisniinn frá siðustu
öld ennjiá aðalmálið.
Kennararnir voru gamlir.
Skólinn stóð ekki í neinu
sanibandi við jiað, sem þá
var að gerast í myndlistar-
heiminuni; til dæmis var ekki
ein einasta abstraktmynd
máluð á vegnm skólans.
Prófið var fólgið í að kópíera
Botticelli og aðra gamla
meistara.
Kosturinn við skólann var
einkiim sá að lionuni fylgdu
ákveðin hlunnindi, til
dæmis vinnustofur, jiar sem
maður gat málað á kvöldin.
Ég held að ég hafi ekki haft
gagn af skólanum að öðru
leyti en ]>ví að fá aðstöðu
og ódýrar máltíðir. Gagnið
var fyrst og fremst fólgið í
að vera í París. f skólanum
málaði ég í anda impression-
istanna en þar á eftir tók
við lijá mér tveggja og liálfs
árs dvöl á Ítalíu. Ég varð
fyrir miklum áhrifum j>ar;
einkum af miðaldamálurtim.
Það er svo niikið af gamalli
myndlist á Ítalíu og heillandi
fögrum byggingum frá fyrri
öldum og ég málaði i þá daga
mikið af arkitektúr,
gamlar kirkjur, Feneyjar
eða Notre Dame, allt flatt og
án f jarvíddar.“
„Já, j>að er rétt. Fjarvídd
var ekki í tízku j>á, ef ég
man rétt, jafnvel bannorð.
Ég man eftir, að ungur
málari sem kom heim frá
námi um Jiessar mundir,
sagði mér mjög alvarlegur,
að f jarv ídd eða perspektif
í mynd mætti alls ekki eiga
sér stað.“
„Þetta komst i tízku með
abstraktstefnunni, minnir
mig. Reyndar er til mikið af
gamalli list, J>ar sem f jarvidd
kenuir ekki fyrir, en það er
annað mál. Ég var sem sagt
biíinn að mála i anda
impressionistanna í París
og síðan þessar gömlu
byggingar á ftalíu.
Og J>á kynntist ég fslandi.
Hve greinilega ég man það
enn. Það var eins og „sjokk“
að koma út fyrir Reykjavík,
og sjá þessa stóru náttúru
og maðurinn svona óendan-
lega lítill og einn. Hreyfingin
í formum landslagsins hafðl
mikil áhrif á mig, jafnvel
rokið. Áður liafði ég reynt
að mála hreyfingar í Jiessar
kyrrstöðumyndir ítalskra
húsa en nú blönduðust
ítiilsk og islenzk álirif saman.
Fyrst og fremst hafði fsland
og íslenzk náttúra þau áhrif
á mig, að ég byrjaði ftð mála
abstrakt. Mér fannst ég bezt
ná þessum áhrifum Jiannig.
Ég var J>ó merltilega
ókunnug Jæssari stefnu,
sem var búin að gerja svo
árum skipti úti í París, en á
þessum Parísarárum niínuin
liafði ég enga geómetriska
ahstraktlist séð, J>ótt ótrúlegt
megi virðast."
„Mig minnir að þær hafi
verið mjög ljóðrænar Jæssar
fyrstu myndir, sem J>ú áttir
á sýningum hér heima."
„Ég býst við J>vi. Það var
einmitt sú myndgerð, sem ég
liafði lialdið mig við, frá J>vi
ég kom fyrst til íslands og
fór að íhuga vindinn og
náttúruna. Iin svo varð
veruleg breyting á mínurn
liögum; ég varð ófrísk að
Á einni af sýningum lista-
konunnar. Hér er undar'eg
veröld í sterkum litum og
margbreytilegum formum,
eða eins og Bat Ýosef segir
sjálf: Eðli hlutanna hefur
breyzt.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
20. desember 1971