Lesbók Morgunblaðsins - 09.06.1968, Blaðsíða 12

Úlfur Ragnarsson:
I dómsalnum
Að deila við þig dómari
mér dettur sízt í hug
en margoft þrýtur þolið mitt að bíða.
Mér gengur stundum ver en vel
að vísa því á bug
sem vill á sinnið stríða.
Samt veiztu hvað ég hugsa
og hvernig ég finn til.
Við hvílu mína vakir þú um nætur.
Já þú ert hvíta ljósið
sem leggur hjörtum yl
og laugar heimsins göngumóðu fætur.
— En sjálfur el ég orm við hjartarætur.
Og þó er aðeins eitt
sem ég veit þó að ég vil:
Ég vildi mega hugga þig
Guð minn er þú grætur.
Óli segir sjálfur trá
Framhald af bls. 8
á kvöldin og stundum lengur. Ég var
þarna í hálft annað ár. Sumir unnu
allan sólahringinn, komust jafnvel upp
í 25—26 tíma. Jú, það var hægt, ef mat-
málstímanum var sleppt. Það voru aðal-
lega járniðnaðarmenn. Ég man eftir ein-
um, sem var keyptur út af letigarðinum.
Honum hafði orðið á einhver yfirsjón.
Hann var stundum sólarhringum saman.
Hann var rafsuðumaður, ágætis dreng-
ur. Hann var víst að vinna af sér ein-
hverjar sektir. Sjálfur fékk hann dag-
vinnuna og eftirvinnuna, en næturvinnu
kaupið hvarf víst í gamla synd. Þetta
var gott ævintýri, bara að síldin hefði
veiðzt á þeim slóðum sem gáfu verk-
smiðjunni hráefni.
— Svo gerðistu lögregluþjónn?
— Já, ætli það hafi ekki verið 1948,
ég var það svo í 7 ár. Ég var einn
allan þann tíma, nema þegar stórar
samkomur voru, þá fékk ég hjálpar-
menn.
— Lentirðu þá ekki oft í ryskingum?
:— Nei, ég slapp alveg við það. Það
þarf að fara rólega að mönnum, þá
er oftast hægt að jafna sakirnar, en
stundum þurfti þó að taka menn úr
umferð.
— Hvernig var með gamlárskvöld,
var þá ekki óróasamt?
— Ekki svo mikið. Nú eru margir
lögregluþjónar úti þegar krakkarnir
fara að ólmast. Ég var vanalega einn.
En þá var líka skátafélagið starfandi,
og það var góð samvinna á milli. Skát-
arnir voru að ólmast með hinum krökk-
unum, en sáu um að ekkert var skemmt.
Ég held, þegar allt er fullt af lög-
regluþjónum, þá sé mesta sportið hjá
krökkunum að reyna að hleypa þeim
upp. Mér hefur alltaf fallið vel við
krakka og samið við þau. En það er
ábyggilega betra að hafa þau með sér
en ekki móti.
— Hverjar eru fjölmennustu samkom-
urnar, þar sem þú varst við löggæzlu?
— Hólahátíðin, þegar turninn var
vígður. Þar voru um 6 þúsund manns,
og þegar minnisvarði Stephans G. var
vígður á Arnarstapa. Þar voru um 3000,
en vín sást ekki á neinum — á hvor-
ugum staðnum.
— En hversvegna hættir þú í lög-
gæzlunni?
— Það var of lítið borgað, og þá
var enginn bíll og enginn samastaður.
Ef ég þurfti að taka skýrslu af manni
varð ég helzt að fara með hann heim.
— Er þér þá ekkert minnisstætt í
sambandi við lögreglustarfið?
— Nei, það væri þá helzt, þegar ég
var í þjálfun, áður en ég tók við. Það
var slagurinn við Alþingishúsið 30.
marz. Ég var í „útlendingahersveitinni“
sem svo var kölluð, þar voru lika 5
lögreglumenn úr Keflavík, og Lárus
Salómonsson stjórnaði okkur.
Lögreglan sló hring um Alþingishús-
ið. Við vorum Dómkirkjumegin. Við vor
um með hjálma og grímur. Það gekk á
með grjót- og eggjakasti og flestar
rúður í húsinu brotnar. Ég var í bún-
ingi af Lárusi og með hans númeri,
því ég var ekki búinn að fá minn. Man
að það óðu að mér þrír strákar og
sögðu: „Þarna er hann“, en er þeir
komu rétt að mér gall einn upp: „Það
er ekki þessi Lárus!“ Svo ég slapp
við öll skakkaföll, en svo var beitt
táragasi. Það meiddust einhverjir.
— En hvað segirðu svo um yfirskil-
vitlega hluti, eru ekki draugar í Noregi?
— Það er ekki mikið, minna en hér.
En þar var kannske meiri vættatrú,
huldufólk var talið algengt og líka
tröll. Þetta er nú víst bara vitleysa.
En það er margt, sem maður skilur
ekki, og lífið væri sára tilgangslaust
ef því væri lokið um leið og mokað er
ofan á mann.
— Orðið var við nokkuð sjálfur?
— Einu sinni. Var að koma austan
Sævarstiginn um nótt og enginn á ferli.
Þá var nýfallinn snjór, tunglskinsglæta
og sæmilega bjart. Þá sá ég mann koma
frá kjallaratröppunum austan^ á húsinu,
þar sem nú er verzlunin Ás, og ég
tók mjög greinilega eftir búnaði manns-
ins, í köflóttri skyrtu, en að öðru leyti
móklæddur — með stóra úrfesti, sem
glampaði á. Hann gskk frá húsinu og
hvarf mér bak við skúr. Ég var lög-
regluþjónn þá og mér þótti þetta grun-
samlegt, svo ég fór inn fyrir girðing-
una og ætlaði að kanna þetta nánar.
En þá voru engin spor sjáanleg í ný-
fallinni mjöllinni, og ég varð einskis
vísari frekar. Og mér varð hálf ónota-
lega við. Næsta morgun fór ég og sagði
Eysteini Bjarnasyni, sem bjó í húsinu,
frá þessu, og lýsti manninum. „Nú,
frændi hefur þá verið að snúast þarna“
sagði Eysteir.n, og kannaðist við, um
hvern var að ræða. Annað var það nú
ekki, en ég'trúi á annað líf. Mér finnst
það tilheyra heilbrigðri skynsemi.
— Og hvað aðhefstu nú?
— Ekkert eins og er. Það er lítið
um atvinnu. Ég vann lengi í fiski —
í frystihúsinu, en þú veizt hvernig það
er núna. Atvinnan er undirstaða þess
að hægt sé að lifa og komast af hjálp-
arlaust, en iðjuleysið er böl.
— Svo hefurðu búið?
— Það getur ekki heitið, ég hefi
löngum haft nokkrar kindur — núna
eru þær tæpar 30, og ég á tún uppi
á Móum. Maður þarf að reyna að skapa
sér smástarf á þeim tíma, þegar enga
vinnu er að fá, og það er gott fyrir
krakkana að umgangast skepnur.
Og nú hætti ég rabbinu við þennan
innflytjanda, sem dvalið hefur hér í
þrjátíu ár. Hann telur að samskiptin
við umhverfið hafi verið góð, þó eigi
hann engum meira að þakka en Reynis-
staðafólki, þar hafi aldrei neinn skuggi
fallið á.
— Reynisstaður hefur alltaf verið
mér eins og annað heimili, og krakk-
arnir mínir hafa verið þar langdvölum.
Og ég kveð Óla Aadnegard, þrekinn
mann og fastan fyrir, sem geymir í
minnum frjósaman Hallingdalinn og
skógi vaxnar hlíðarnar, en á nú inni
sitt við botn Skagafjarðar undir gróður-
litlum Nöfum.
Enn um Dalvísur
Framhald af bls. 7
„Ég veit það eitt, að enginn átti
aðra eins móður“
Hér gæti ég raunar látið máli mínu
lokið. I mínum augum ber Dalvísa það
með sér að hún (þær) er ort um heima-
haga skáldsins. Auk þess er staðhæf-
ing Rannveigar bein sönnun fyrir því.
Ég verð þó enn að minnast á átthaga
ástina, sem hann telur hafi komið
Rannveigu til að fullyrða það sem hún
vissi ekkért um. Skyldi Jónas_ ekki hafa
fundið til átthagaástar líka? í því sam-
badi minnist hann á Þorstein Erlings-
son og kvæði hans: „Vara þig Fljóts-
hláð“. Þar segir: „Þú veizt að hann Hval
fjörður áleitinn er, þó ást okkar geti
’ann ei slitið“. Svo sér hann Skorradal-
inn og þykir hann enn fegurri. Ætli
hann hafi þó fremur getað slitið ást
Þorsteins á Fljótshlíðinni heldur en
Öxnadalur, en ætli hún hafi getað slit-
ið ástum Jónasar við heimahaga hans
fremur en Hvalfjörður ástum Þorsteins
og Fljótshlíðar? Davíð Stefánsson hafði
farið víðar um heiminn heldur en Jónas
Hallgrímsson og séð margt fagurt, þeg-
ar hann svo siglir inn Eyjfjörð og sér
heimahaga sína, kallar hann þá „helga
jörð“. Svo um Fagraskóg: „Á þessum
bóndabæ, bíða mín opnar dyr.“ Ætli
Jónasi hafi ekki jafnan beðið opnar dyr
á Steinsstöðum? Jú áreiðanlega. Menn
þurfa ekki endilega að elska það heit-
ast, sem þeir sjá fegurst. Já, átthaga-
ástin er sterk, eins og Árni Óla segir,
bæði hjá skáldum og öðrum. Ég hygg
að flestir aðrir en Ámi Óla trúi því,
að svo hafi einnig verið um Jónas Hall-
grímsson.
Það er rétt, að orðalagið ,,í dalnum
frammi“ hlaut Norðlendingur að hafa
við haft. Ekki er þetta þó nein sönnun
þess, og ekki einu sinni líkur, að Jónas
hafi viðhaft þau um Markarfljótsdal-
inn. Hann var í Danmörku þegar hann
kvað Dalvísu og þar gat hann vel sagt
fram að Steinsstöðum, samkvæmt okkar
málvenju, jafnvel þó hann hefði verið
staddur neðar í Öxnadal. Kirkjustað-
urinn Bakki í Öxnadal er gengt Steins-
stöðum, vestar ár. Eitt sinn fóru mörg
sóknarbörn séra Jóns Þorlákssonar að
Bakkakirkju, en hann þjónaði þá aðeins
Bægisársókn, en séra Hallgrímur faðir
Jónasar Bakkasókn. Um þessa messu-
ferð orti séra Jón skopvísu, er hófst
svona:
„Þelamerkur þjóðin frakka
þeysti gjörvöll fram að Bakka.“
Orðin „í dalnum frammi“ gátu því vel
átt við Steinsstaðaland. Bakki og Steins
staðir eru alveg jafnt frammi í Öxna-
dalnum. Það má vel vera að Bleiksá í
Fljótshlíð sé bakkafögur, en það munu
margar fleiri ár á íslandi líka vera,
einnig Öxnadalsá, a.m.k. á köflum. Það
mun öðru skáldi, Hannesi Hafstein hafa
þótt. Hann segir í kvæði sínu um Hraun
í Öxnadal:
„Geislar sumarsólar
silungsána gylla
þar sem háir hólar
hálfan dalinn fylla“
Ég læt nú máli mínu lokið og mun
tæplega anza oftar þeim fjarstæðum,
sem Árni Óla hefur á borð borið í þessu
máli, þó þær kunni að skjóta upp koll-
inum aftur. Lakast hefur mér þótt hjá
'honum og stappar það nærri svívirðu,
að væna aðra eins ágætiskonu og Rann
veigu Hallgrímsdóttur á Steinsstöðum
um ósannindi vegna óskhyggju einnar
Ég endurtek, að hún staðhæfði aldrei
annað en það sem hún vissi. Ég hef
haft það miklar spurnir af henni, að
ég veit þetta.
Berli. Stefánsson
Allar leturbreytingar mínar B. St.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráS Jónsson.
Hitstj. fltr.: Gísli Sigurðsson.
Auglýsingar: Árnf Garðar Kristinsson.
Hitstjórn: Aðalstrœti S. Simi 22480.
Útgefandi: H.f, Árvakur, Reykjavík
—----------—
Einar Olafsson:
Blóm
Eins og stundum vill verða
grét lítil stúlka í gær
út af blóminu sínu
sem dó í fjörunni.
Það féll eitt tár í sandinn,
sökk niðrí hann
salt eins og sjórinn.
Og svo á morgun
hefur sjórinn fært blómið
þanginu.
Einar Ólafsson,
Bústaðavegi 51.
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
9. júní 1968