Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1967, Blaðsíða 12

SMÁSAGA EFTIR STEINAR J. LÚÐVÍKSSON
ITJ. aðurinn_ við stýrið kveikti
sér í sígarettu. f daufu skininu frá ljós-
unum í mælaborðinu sá ég hann bagsa
við að ná eldspýtu úr stokknum, án
þess að sleppa höndunnum af stýrinu.
Síðan kom rauður blossi og lýsti upp
andlit mannsins, um leið og hann bar
eldspýtuna að sígarettunni. Frá gagn-
auga og aftuir undir eyrað var þrútið,
rautt ör. Ég minntist þess ,að maður
sem lét sér ekkert óviðkomandi, hafði
sagt mér endur fyrir löngu, að það
hefði hestur slegið bílstjórann þegar
hann var barn að aldri, og örið væri
ininjar þess.
Úti var kafaldsmugga og færðin var
slæm. Jafnfallinn snjór var yfir öllu,
og bílarnir höfðu troðið djúpa skorn-
ínga eftir veginum. Upp Hrútafjarðar-
hálsinn varð bílstjórinn að setja í
fyrsta gír, og maður fann bílinn titra
undan átökum vélarinnar. Eigi að síð-
ur var bílstjórinn í góðu skapi. Blá-
grár reykurinn kom í gusum út um
yit hans, og hann gerði að gamni sínu
við stúlkuna sem hafði komið í
skömmu áður en við lögðum á Háls-
inn, og varð að' sitja á vélinni hjá
honum. Ég heyrði hann segja frá því
að hann hefði farið frá Reykjavík eld-
snemma um morguninn og alla leið á
Blönduós, en þar hefði hann orðið að
snúa við þar sem Langidalurinn var
ófær.
— Kem til með að vaka hálfan ann-
an sólarhring undir stýrinu, sagði
hann. Og í kjölfar þessara ummæla
fylgdi aðdáunaræmt frá píunni á vél-
inni.
að var hvert sæti rútunnar
skipað, og á Hvammstanga hafði orðið
að setja niður baklausa stóla milli sæt-
anna svo að allir kæmust fyrir. Loft-
Tð var þungt og þefillt af blautum
fötum og tóbaksreyk. Við því var ekk-
ert að gera. Ég teygði fæturna betur
undir stólinn fyrir framan og lét hlýj-
an gustinn frá miðstöðinni leika um
þær.
Fólkið í rútunni var sitt úr hverju
sauðarhúsi, en átti það sameiginlegt,
að það hafði um jólin dvalið einhvers
Staðar fyrir norðan og var nú á leið-
inni suður. Það hafði verið ófært
nokkra fyrstu dagana eftir jólin, og
Vegagerðin hafði ekki séð neina
ástæðu til þess að láta moka heiðina,
Og því var hætt við að margir væru
orðnir of seinir til vinnu. Óþreyja var
í svip manna og flestir höfðu hægt um
sig. Bitu saman vörunum eins og í
þrjósku og létu sér leiðast — rétt eins
og flestir gera í rútuferðum.
Aftarlega sat ung kona með smábarn
sem orgaði hástöfum og hrækti út úr
sér túttunni. Gamli maðurinn í sætinu
fyrir aftan konuna sýndi af sér afa-
lega tilburði og talaði til barnsins í
gælutón. — Abba — abba, orðin þreytt,
angakrílið, sagði hann. Svo dróg hann
fram velktan brjóstsykurpoka og rétti
yfir stólbakið. Konan afþakkaði fyr-
ir barnsins hönd, og hélt áfram að
reyna að halda túttunni upp í því. Á
híaðinu á Brú í Hrútafirði sofnaði svo
krakkinn og lét ekki meira til sín heyra
á ferðinni eftir það.
Þegar við lögðum í þæfinginn á
Holtavörðuheiði hallaði ég mér aftur.í
sætinu og ætlaði að reyna að sofna.
Vissi sem var, að ég mundi þurfa að
fara til vinnu beint úr ferðalaginu. En
það var ekki auðvelt að sofna þegar til
kom.
I sætunum til hliðar við mig sat
ung stúlka og eldri maður og töluðu í
sífellu. Og jafnvel þótt ég reyndi að
loka eyrunum fyrir tali þeirra var það
óhugsandi. Öðru hverju ráku þau líka
upp skræka, en jafnframt eilítið hásar
hlátursrokur. Ég fór að veita þeim at-
hygli.
Maðurinn var kominn á miðjan ald-
ur. Árin höfðu rist rúnir í andlit hans
og fækkaði tönnunum, hvað sást berlega
þegar hann hló. Hárið stóð stíft upp af
höfðinu og úr annari nösinni rann
brúnn, óstöðvandi lækur, sem hvarf í
undirdjúpin undir efri vörinni. Á unga
aldri hafði hann verið embættismaður
fyrir norðan og haft það starf að hreinsa
hunda og baða sauðfé. Nú hafði frami
hans verið sá að í stað baðlyfs notaði
hann handsápu við böðunina og
skrúbbaði hrygginn á mönnum í stað
þess að drepa færilúsina í sauðféinu.
Hans upphefð var mikil.
Stúlkan var feit og rauðhærð. Vafa-
laust einnig freknótt, eins og svo margt
rauðhært fólk, þótt ekki væri hægt að
greina það í hálfdimmunni. Varirnar
voru máttleysislegar og þegar henni
var mikið niðri fyrir, lak munnvatnið
niður á hökuna og hún þurrkaði það
í ermina. Hún gerði heiðarlega tilraun
til þess að klæða á sig brjóst með því
að vera í þröngri peysu, en fitan gerði
tiiraunina vanmáttuga. Hún talaði í
sífellu og var annt um að koma lífs-
reynslu sinni og ævihlaupi inn á aðra.
Og hún var komin úr vellingi í sveit-
inni í kraftsúpur á veitingahúsi.
U nga fólkið í sætinu fyrir fram-
an mig bölvaði skötuhjúunum fyrir háv-
aðann og reyni að sofa.
— Þekkirðu Sigurð, sagði stúlkan og
án þess að bíða eftir svari frá mann-
inum hélt hún áfram. — Það er meira
skollans ódóið. Hann lét aldrei sjá sig
í Þórskaffé um kvöldið.
Maðurinn hugsar sig um, en kannast
ekki við Sigurð og telur að hann hafi
aldrei komið í böðin til sín. Stúlkan
varð að lýsa Sigurði, og þegar því var
lokið var maðurinn ekki frá því að
hann kannaðist við gripinn.
— Já, hann er ægilegt ódó hann Sig-
urður, sagði hún. Hann býður mér í
Þórskaffé og lætur svo ekki sjá sig.
Mér varð bara rétt hugsað til hans.
Hann mátti þá eiga sig. Ekki fór ég
að elta ’ann niðrí togara. En ódóið,
hann átti alltaf bjór og amerískt tigg-
jó. Hann byrgði mig upp. Það var líka
það eina sem hann gerði.
Og stúlkan hlær og maðurinn hlær.
Hann réttir andlitið upp og hlær ó-
stöðvandi. Brúni lækurinn á vörinni
verður að árfarvegi sem kvíslast eft-
ir sendinni strönd. Mér verður hugs-
að til þess hvort ekki sé vont að borða
harðfisk þegar svo margar tennur
vantar.
Stúlkan heldur áfram:
— Þeir halda að þeir séu eitthvað
þessi togaragerpi. Þeir eru ekki neitt.
Þeir halda að maður sé skömmtunar-
seðull. Og ekki alveg. Skyr og rjómi.
— Karlinn á kassanum.
Æðisgenginn hlátur. Maðurinn fær
tár í augun. Annað eins segist hann
ekki hafa Iheyirt. Svo þurrkar hann sér
um augun með handarbakinu og sækir
í vasa sinn dós, bætir í uppsprettu
brúna lækjarins.
S ælulhúsið á heiðinni kemur út
úr muggunni. Ég hugsa um hvernig það
munni vera að gista einn 1 slíku húsi
yfir vetrarnótt. Ekki eitt andartak
dreg ég í efa að húsið sé fullt af vof-
um. Bílstjórinn stanzar, fer út og lag-
ar keðjuhlekk sem slegizt hefur í sí-
fellu upp í brettið,
Stúlkan þegir á meðan, en maðurinn
reynir að tæpa á bröndurum.
Það er minni snjór sunnanverðu í
Heiðiinni, og bílstjórinn býst við góðri
færð þegar komið er niður í Borgar-
fjörðinn. Hann rykkir bílnum í gír-
unnum og notar mótorbremsuna í brött
ustu brekkunum. Stúlkan er tekin til
á ný og færist í aukana við hverja hlát-
ursgusu mannsins. Annar hver maður
er ódó.
— Hann hefur oft komið inn á bar-
innn til mín, segir hún. — Og hann
rífur í sig eins og hundnur. Pantar allt-
af heila vöflu og hún er horfin eins og
skot. Hún sveiflar höndunum til áherzlu
og maðurinn hlær.
— Svo heldur hann að ’ann geti eitt-
hvað. Ég er viss um að hann hugsar
ekki um annað en að éta. Tæta í sig.
Karlinn á kassanum.
Enn hefur maður ekki komizt yfir
hvað þessi orð eru fyndin,
L jósin í Fornahvammi koma út
úr myrkrinu. Þar á að drekka kaffi.
Ljósamótorinn sendir frá sér vinalegt
hljóð og hundurinn tekur á móti mér
þegar ég kem út úr rútunni og þefar að
mér. Stúlkan kemur út. Kiprar augun
þegar hún horfir á útiljósið, og vafrar
síðan heim að húsiinu kviðsíð og minn-
ir á troðjúra belju eftir heitan sumar-
dag. Maðurinn gengur um úti á hlað-
inu og talar við farþega. Sá ætlar að
verða hér eftir. Maðurinn segist einu
sinni hafa verið hér, og sinnt sauðfé.
Hann telur baðkerið í húsunum vera
með afbrigðum gott, og hér hafi aldrei
þrifizt færilús. Svo gengur hann út
fyrir vegg.
Unga fólkið í sætinu fyrir framan
eru sessunautar mínir við borðið. Það
er klígja í svipnum á konunni, en mað-
urinn líkir kaffinu við vatnið í Norð-
urá. Rauðhærða stúlkan stendur frammi
í dyrum, étur gotterí og drekkur öl.
Síðar heyri ég hana segja manninum að
hún hafi ekki fengið sér kaffi af því
að það sé fitandi. Og maðurinn hló
auðvitað.
Þegar við erum komin aftur af stað
ber vel í veiði fyrir bílstjórann. Það
eru aðrir bílar á ferð og þeir eru líka
með talstöð. Það er talað og talað og
áhyggjufullar raddir bílstjóranan berg-
mála í rútunni. — Það er nefnilega það.
— Hvernig gengur hjá þér? Vel. Það
er nefnilega það. Stúlkan hermir eftir
þeim og maðurinn hlær og hlær.
Á sumum bæjunnum í Borgarfirð-
inum er útiljós, og þeir minna á stjörn-
ur úti í myrkrinu. Ég hugsa um að inn-

24. desember 1967
44 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS