Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1955, Blaðsíða 2

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
f 158
éldrana gert Ólaf ríkan, því að talið
er að hann muni ekki hafa verið
nema eitt hundrað og svo nokkrir
góðir gripir, sem Gottrup hafði
gefið Sigríði á uppgangsárum sín-
um.
Þess er næst getið um Ólaf, að
árið 1755 fær hann uppreisn fyrir
barneign með Sigríði nokkurri
Einarsdóttur. Það barn var séra
Sigurður, er aðstoðarprestur var
í Miðdal. En Sigríður giftist síðar
Gissuri Pálssyni formanni í Riíi,
sem fórst með Eggert Ólafssyni
1768.
Skömmu eftir að Ólafur fær
uppreisnina, giftist hann Kristínu
Jónsdóttur löréttumanns á Jörfa í
Flysjuhverfi. Var Kristín einbimi,
en foreldrar efnaðir og fékk Ólaí-
ur með henni gott bú og jarðirnar
Jörva og Dönustaði.
Árið eftir varð Ólafur aðstoðar-
prestur föður síns. Hann sótti um
Reynivelli 1759 og gaf Gunnar
Pálsson prófastur honum þá með-
mæli, segir að hann sé „í mörgu
fínn maður og fólk hans, en er
einn af þeim, sem nokkurt ólán
hefir í veröldinni, allsæmilegur
kennimaður, greiður og léttvígur
til verkanna og drekkur ekki“.
Vildi séra Gunnar að hann kæm-
ist á burtu, því að þá var farið að
kastast í kekki milli séra Ólafs
og Magnúsar Ketilssonar sýslu-
manns. En ekki fékk séra Ólafur
Reynivelli. Þá fékk Jón sonur
Finns biskups. Var ekki trútt um
að séra Ólafur legði óþokka á bisk-
up fyrir þetta, sem hann taldi
hlutdrægni, og upp frá því tók
mjög að bera á vanstillingu í skaps-
munum hans.
Vorið 1763 setti séra Ólafur föð-
ur sínum tvo kosti, að hann fengi
öll prestverk í söfnuðinum, eða
færi burt ella. En svo var háttað,
að seinustu tvö árin hafði séra
Gísli messað í bænhúsinu í Fagra-
dal, vegna þess hvað þeim kom
illa saman Brynjólfi í Fagradal og
Ólafi. Séra Gísli lét ekki kúgast.
Hann sagði Ólafi að hann mætti
gjarna sleppa aðstoðarprests stöð-
unni og fara eitthvað annað. Þeir
höfðu þá verið í sambýli á Hvíta-
dal, en nú rauk Gísli þaðan og
fluttist að Hvoli. Ekkert varð úr
þessu hjá Ólafi þegar á átti að
herða og jafnaðist þessi deila þeirra
feðganna og fluttist séra Gísli aft-
ur .að Hvítadal um haustið. En
Ólafur sótti nú um vonarbréf fyrir
Saurbæarþingum og fékk til þess
beztu meðmæli sóknarmanna sinna
og annara.
HRINGSMÁLIÐ
Nú var það, að Brynjólfur í
Fagradal kærði séra Ólaf fyrir það,
að hann hefði stolið gamalli ket-
ilhöddu úr altarinu í Staðarhóls-
kirkju, og ennfremur forláta kop-
arhring, er hefði verið í hurð
kirkjunnar, en þessi hringur væri
nú í stofuhurð hjá séra Ólafi í
Hvítadal. Út af þessu brá Magnús
sýslumaður Ketilsson skjótt við og
hélt rannsókn í Hvítadal á heimili
séra Ólafs hinn 12. marz 1762. Þar
kom í ljós, að koparhringur var
í stofuhurð þar og gerði sýslumað-
ur sér lítið fyrir, náði hringnum
úr hurðinni og tók hann í sína
vörslu.
En nú átti mál þetta einnig að
koma fyrir prestarétt. Gunnar
prófastur Pálsson í Hjarðarholti
skrifaði þá biskupi og spurðist fyr-
ir um hvernig með þetta mál skyldi
fara. Ráðlagði biskup honum að
dæma séra Ólafi synjunareið, og
sé þá allt gott ef hann vinni eið-
inn, en annars sé hann fallinn á
málinu. Gunnar prófastur háði svo
prestastefnudóm um þetta á Stað-
arhóli 13. maí og var stefnt sem
vitnum séra Gísla föður Ólafs og
tengdaforeldrum hans, Jóni lög-
réttumanni Ólafssyni og Sigríði
Björnsdóttur, er þá voru komin að
Hvítadal. Varð það ályktun prest-
anna, að séra Ólafi skyldi vikið
frá prestþjónustu um sinn, en mál-
inu frestað að öðru leyti.
Magnús Ketilsson sýslumaður
þingaði svo í málinu á Staðarhóli
hinn 2. júní. Þar sóru þau hjónin
á Hvoli, Gísli Sigurðsson og Oddnv
Helgadóttir, að þau teldi kopar-
hringinn hinn sama og verið hefði
í Staðarhólskirkju, og að séra Ólaí-
ur mundi hafa brætt upp ketil-
hödduna og steypt úr henni beizl-
isstengur og gjarðahringjur. Með
þessu var þá loku fyrir, það skot-
ið, að séra Ólafur gæti fengið synj-
unareið. En séra Ólafur hélt því
fram, að þetta væri veraldlegt
mál, sem prófasti kæmi alls ekki
við og stefndi hann honum til
allsherjar prestastefnu næsta sum-
ar. Þeir Gísli á Hvoli (fyr á Stór-
holti) höfðu áður eldað grátt silf-
ur og mun séra Ólafur hafa talið
að Gísli hefði látið fornan fjand-
skap ráða framburði sínum og
stefndi honum því einnig.
Afsetningardómur séra Ólafs
kom fyrir amtmann, og taldi hann
afsetninguna ekki aðeins ástæðu-
lausa, heldur ólöglega og byggða
á eintómum ágizkunum. En mál
þetta jafnaðist allt og féll niður þá
um haustið hinn 10. sept. Þá var
fundur lagður að Staðarhóli og
sættust þeir þar Brynjólfur í
Fagradal og séra Ólafur. Voru all-
ar kærur teknar aftur og skyldi
allt málið falla niður, útlátalaust
á báða bóga. Hélt séra Ólafur svo
prestskapnum.
En er frá leið, þóttist hann hafa
verið ginntur til þessarar sættar
og var lengi að þjarka um það að
fá koparhringinn aftur, en sýslu-
maður vildi hann ekki lausan láta.
Versnaði svo vinskapur prests og
sýslumanns enn frá því sem áð-
ur var.