Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1954, Page 11
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
623
Allskonar amboð (sjá næstu bls.)
um eða þvengjum fléttuðum á
kringlótta svigagrind, sem bundin
var undir fótinn.
Næst koma nokkur tæki til sil-
ungsveiða í vötnum; eru þar fyrst
„vakastafir" tveir, sem hafðir voru
til að höggva með vakir á vötn.
Annar þeirra er alllöng stöng með
löngum og sterkum broddi, hinn
er miklu styttri, og mætti ætla, að
hann sé líkur þeirri gerð, sem forn-
sögur nefna „k]ofakerlingu“. Hann
er smíðaður úr birkilurk, sem er
forkmyndaður í efra enda með
tveim greinum, og á þær er fellt
sterklegt handfang, í neðri endan-
um er langur og digur broddur.
Þetta áhald höfðu Borgfirðingar til
að vaka með á vötnum á Arnar-
vatnsheiði, er þeir dorguðu silung
upp um ís. Þá hangir á veggnum
silunganet og undir silungadorg,
svo kallaður ,,hoppungur“, með
einum öngli, og er færinu vafið upp
á dálítið laglega teglt skaft úr
hafurshorni. Hjá dorginni er lítið
maðkahorn og undir silungaskrína.
Öll eru þessi tæki úr Mývatnssveit.
Þar fyrir innan er silungadorg úr
Hvítársíðu með tveim krókum, sem
. fyrrum var notuð við veiðar á Arn-
arvatnsheiði, og loks einn „hopp-
ungur“ úr Þingvallasveit, stór með
þrem krókum, mjög ólíkur Mý-
vatns-„hoppungnum“.
Litlu ‘ innar á veggnum hangir
byssa, framhlaðningur frá síðustu
öld, með kvellhettukveikingu, og
hjá henni þrjú púðurhorn, tvö með
áföstu púðurmáli; er annað úr
horni, hitt úr bronzi. .
í sýnipúlti, sem stendur við vegg-
inn sjást hin frumstæðu slátrunar-
tæki, svæfingarjárn, skurðarhnífur
og blóðvöndur, sem hrært var í
blóði með. Þar eru líka nokkur
brennimörk, sauðaklukkur, lamba-
kefli o. fl. smávegis.
Inn með veggnum stendur tví-
sett röð af gömlum kvensöðlum-
eru þeir með drifnu látúnsverki
(hellusöðlar), sem er íslenzkt verk
að öllu leyti. Má segja, að þar sé
hver gripurinn öðrum betri og
skrautlegri. Sýna þeir svo að ekki
verður um villzt, að þessi iðnaður
hefur staðið mjög hátt hér á landi
á 17. og 18. öld — og raunar langt
fram eftir þeirri 19., því að ártölin,
sem á söðlunum eru, segja til um
aldurinn; sá elzti er frá 1678, sá
yngsti frá 1867. Reiðarnir, sem
hanga við suma þeirra, og þeir,
sem festir eru á vegginn hjá þeim,
eru þó ef til vill ennþá íburðar-
meiri og skrautlegri en sjálfir söðl-
arnir; hefur nokkuð verið sagt frá
reiðakúlum hér að ofan, en þær
eru aðeins einn lítill hlutur af
skrautinu; allir eru þeir þaktir
látúnsplötum með drifnu og á-
gröfnu verki, og til að gera þá enn
skrautlegri eru margir þeirra með
Smiðjan (sjá bls. 625)