Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1954, Blaðsíða 4

r
616
^ LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
P
vík. í byggingarnefnd voru kosnir
þeir Árni Thorsteinsson, Bergur
Thorberg, Grímur Thomsen,
Tryggvi Gunnarsson og Þórarinn
Böðvarsson. Fyrir hönd nefndar-
innar sneri landshöfðingi sér til
danska húsameistara, forstióra
IflRháskólans í Kaupmannahöfn,
Meldahls, um að gera upndrátt íð
hinu væntanlega albí,'"'"húsi.
Þessi nefnd vr>ldi h ’-inu stað við
Bakarabrekku (B">’'>kastræti). —
Þennan vetur var þegar bvrjað á
því að liöggva grjót og vfirsmiður
ráðinn, F. Bald, sem hafði með sér
marga stein- og múrsmiði. Bald var
mjög óánægður með þennan stað
fyrir húsið, en fékk þó engu um
þokað fyrr en Meldahl sjálfur af-
tók með öllu að húsið vrði reist í
þessari brekku. Varð það úr að
húsið yrði reist við Austurvöll, í
hjarta bæarins, sem átti sína sögu.
Þegar dómkirkjan hafði verið
endurreist árið 1848, var svo mikið
byggingarefni afgangs, að nægði í
lítið einlyft hús. Þetta hús kevpti
faðir minn, Halldór Friðriksson
nokkrum árum seinna og bjó þar
til æfiloka. Þetta er húsið Kirkju-
stræti 12. Húsinu fylgdi þá tölu-
verð lóð austur og suður að tjörn,
þar sem móðir mín hafði garða og
ræktaði grænmeti og blóm. Eins og
þá tíðkaðist í Reykjavík voru
hlaðnir grjótveggir um garða, en
ég held að ég fari rétt með það, að
faðir minn var hinn fyrsti, sem lét
múra steinvegg mót norðri. Ribs og
blóm þrifust vel undir þessum vegg
og minnist ég því þess hve sárt
okkur tók er þessi reitur okkar var
rifinn undir grunn hins nýa alþing-
ishúss. Faðir minn ákvað, að ef
húsið yrði selt eftir sinn dag, skyldi
alþingishúsið hafa forkaupsrétt að
því, enda er það nú í eign ríkis-
sjóðs.
— ★ —
Svo ég víki nú aftur að byggingu
alþingishússins, minnisýég sérstak-
lega ^yfirsmiðsins Bald, sem ég
kynntist mjög vel, þar sem hann
var vinur og heimagangur í húsi
foreldra minna, enda átti hann leið
þar um dag hvern. Eins og ég hef
getið um þegar, vorum við vin-
konur áhugasamir borgarar Reykja
-víkur og glöddumst yfir öllum
framförum í bænum og fylgdumst
vel með þeim húsum, sem voru í
smíðum, og þá sérstaklega alþing-
ishúsinu. í frístundum okkar flækt-
umst við þarna fram og aftur alla
daga.
Þegar húsið var komið undir
þak, lét Bald útbúa eitt herbergi
sem skrifstofu handa sér og þar sá
ég fyrst alla uppdrætti Meldahls og
útskýrði Bald þá fyrir okkur. Um
kjallara var aldrei að ræða, vegna
vatnsaga, en á aðaluppdrættinum
var mjög svo fagur og tígulegur
grunnmúr, sem byggingarnefndin
afréð þó að sleppa, vegna fjár-
skorts!! Þetta var smásVnuguleg
sparsemi og hörmulegt tiltæki, því
að við þetta missti húsið þann svip,
sem því hafði upphaflega verið
ætlaður.
Harmaði Bald þetta stórlega „og
þó er það að nokkru leyti mér að
kenna“, andvarpaði hann og sagði
okkur langa sorgarsögu í því sam-
bandi. í höfuðdráttum átti hún
rætur sínar að rekja til samgöngu-
leysis þeirra tíma. Póstferðir voru
strjálar og fyrsta símskeytið barst
ekki til Reykjavíkur fyr en 26 ár-
um síðar. Eins og áður er sagt, af-
tók Meldahl að byggja húsið við
Bakarabrekku og tók þá alþingis-
nefndin að sér að segja Bald fyrir
verkum. Hann var í miklum vanda
staddur, því þar sem ekki var um
neitt samband við Meldahl að ræða
lá við að smíði hússins yrði stöðv-
uð og öllum samningum við er-
lenda og innlenda verkamenn rift-
að um leið. En Bald tók þá ábyrgð-
ina á sínar herðar og framfylgdi
ákvörðun alþingisnefndarinnar,
enda feþk hann óþökk fyrir hjá
Meldahl.
— ★ —
Veturinn 1881 var óvenjulegur á
marga lund. Fyrst gengu svo mikl-
ar frosthörkur að höfnina lagði út
að eyum og var þangað farið bæði
ríðandi og á sleðum. 19. febrúar
stíflaðist lækurinn og rennur bæ-
arins og varð þá svo mikið flóð, að
farið var á bátum milli húsa. Séra
Matthías Jochumsson, sem bjó í
Austurstræti, um þær mundir,
orkti af því tilefni:
Æddi hrönn, en hræddist þjóð,
hús og stræti flóa,
sást ei þvílíkt syndaflóð
síðan á dögum Nóa, o. s. frv.
Fyrir sunnan og vestan húsið okk-
ar hafði faðir minn látið byggja
svonefnt „pakkhús" og var það
bæði fjós og fjárhús hans. En er
vatnið tók að flæða inn í þetta hús,
minnist ég, hve aumingja kindurn-
ar jörmuðu mikið og báru sig ilia.
Þá bar Bald þar að, og skaut hann
skjólshúsi yfir þær í alþingishús-
inu, sem var orðið svo vel múrað,
að ekki flæddi inn.
Ennfremur minnist ég þess, að
það vakti mikla kátínu, að er roll-
urnar voru taldar inn í húsið, voru
þær einmitt 32 að tölu — jafn-
margar þingmönnum þess tíma.
— ★ —
Eins og áður var sagt, var al-
þingishúsið því nær fullbúið, utan
og innan 1. júlí 1881, og að sjálf-
sögðu fjölmenntu menn utan af
landi til að vera viðstaddir hina
hátíðlegu vígslu Alþingishúss ís-
lendinga. Enda þótt húsakynnin
væru mikil á þeirra tíma mæli-
kvarða, var fleira fólk fyrir utan
húsið en inn í það komst. Var samt
góð regla á götunum í kring.
í neðri deildar sal sátu þing-
menn og æðstu embætfismenn. í
efri deild og hliðarherbergjum var
fullt af öðrum boðsgestum. Að-