Lesbók Morgunblaðsins - 23.10.1949, Blaðsíða 11

LesUOK MOKCíUNtíLAÐSINÍ
471
OcU
ÁFORNUM SLÓÐUM
í ÞJÓRSÁRDAL
HJER stend jeg og moka vikri um-
hugsunarlaust, en margt annað
kemur í hugann. Það er suddarign-
ing, þoka nær niður í hlíðarnar
handan daisins, en þegar jeg rjetti
úr mjer sje jeg út yfir Þjórsár-
dalinn og handan við hann gráa og
brúna uppblásturs fláka alla ieið
að fannskjöldóttum hlíðum Heklu.
Einhvers staðar þarna úti í þokunni
er Sigurður Þórarinsson með reku
og moldarskrín. Á kvöldin kemur
hann heim og stígur þungt til jarð-
ar eftir langa göngu yfir sanda og
urðir. Þegar fer að dimma á kvöld-
in, erum við að brjóta heilann um
það hvar hann sje nú niður kom-
inn, því að ekki er gott að vita úr
hvaða átt hann kemur. Og svo setj-
umst við upp í jeppann sem skríð-
ur fram hjá Stöng á leið til Ásólfs-
staða og hoppar á þúfunum eins og
færeyskur bátur í kröppum sjó.
Kristján Eldjárn hefur fundið
nýar bæarrústir inni í dalnum. —
Máske er það sá bær, sem einu
sinni var nefndur Hólar. Nú er
farið að grafa út rústirnar. Fund-
ist hefur langt og mjótt hús, ef til
vill smiðja, og sjálf skálabyggingin
er að koma í ljós, með bekkjum og
langeldstæði. — Vikurinn hrvnur
jafnt. og ’jett frá veggjunum, og
gólíið kemur í ljós með kolabland-
inni skán. Og hingað og þangað
hættuleg*.? Hvað gerir stjórnin til
að leiðbeina fólki í þessu vanda-
máli? Hvaða ráð gefa verkfræð-
ingar vorir og húsameistarar?
(Þjóðólfur, júlí ’43).
sjást för eftir dálka úr fiski, og eitt
og eitt gulnað bein.
Nægur er tími til að hugsa, því
að djupt er niður á gólfið og við
hverfum niður í holurnar, svo að
við sjáum ekki hver annan. Krist-
ján hamast við að grafa í skála-
horninu til að finna dyr, sem þar
eiga að vera. Og við hvert hand-
tak giamrar skóflan á steinum.
Maigir hafa gengið á þessu svarta
gólfi hjer. Konur voru á þönum
umhverfis eldinn, krakkarnir sóttu
skógvið, sem geymdur var að húsa-
baki. Niðri á árbakkanum stóðu
karlmenn að -slætti, og bölvuðu ó-
þurkunum. — Utan af engjunum
komu vinnumenn með heybands-
lestir og upp undir Sandfelli hevrð-
ist hundgá. Þar var smalinn að reka
ærnar heim til færikvíanna. Hver
maður hafði sitt verk að vinna,
hver hafði sínar áhyggjur og sínar
vonir.
Hjer var gott undir bú. Hjer voru
víð beitilönd. Heyfengur var sæmi
legur og jókst ár frá ári, eítir því
sem meira var brent af kjarrlendi.
Ekki var hægt að rækta korn hjer
svo hátt til fjalla, en hjer var bæði
egg og fugl að fá. Og svo var hægt
að brenna rauða hjer og fá járn
og það var góður gjaldmiðill fyrir
vörur neðan úr sveitinni. Og á vet -
urna var hjer nóg af kolum og
rauða í hinni stóru smiðju. Hjer
var skógur til kolagerðar um allar
hlíðar og í dalnum.
Veturinn var langur og harðu ',
en á sumrin komu hjer oft ferða-
menn. Norðlendingar komu hje?
við og fengu sjer hressingu áður
en þeir lögðu á fjöllin. Þá var spjall
að um margt og mörg tíðindi sögð,
og stundum var verslað á eftir, því
að allir þurftu á járni að halda. —
Vikur hrynur niður í gröfina hjá
mjer, skóflan rekst í stein, og jeg
hrekk upp úr þessum hugleiðing-
um og fer að hugsa um að leita
að gclfhellum og holu eftir stoð í
gólfinu.
Þokunni ljettir ofurlítið og það
sjest í grænar hlíðarnar umnverfis,
Og þá verður mjer skyndilega ljóst
hve svipað landslag er hje' og í
Röldal í Noregi, þar sem jeg var í
fyrra um þetta leyti. Þar var einii-
ig langt til sjávar, fjöll fyrir innan
og gömul þjóðleið yfir þau fri
Rogalandi og öðrum Vesturlands-
bygðum til efstu dalanna á Aust-
urlandi.
Kornuppskera er alurei trygg
þar, því að fjöllin geia skyndilegi
blásið köldum frostanda niður í
breiðan dalinn, og f 'cstið lagt
hramma sína á kornakrana. Og ef
uppskeran brást, þá var langt að
sækja mat. Varð þá annaðhvort að
fara um fjöil og foræði yfir til
Hardanger, eða þá hina lengri cg
venjulegri leið yfir fjöllin til Sul-
dal, síðan yfir margra mílna breitt
vatn, og svo yfir bratt fjallaskarð
til fjarðabygðanna á Rogalandi. —