Alþýðublaðið - 24.09.1977, Blaðsíða 5

SlaSd1" Laugardagur 24. september 1977
5
Norræna kvikmyndavikan hefst í dag
i dag hefst í Reykjavík
Norræn kvikmyndavika#
meö sýningu myndarinn-
ar Kvintettinn í Nýja bíó.
Á dagskrá vikunnar, sem
raunar stendur í níu
daga, eru níu myndir og
verða þærsýndar þrisvar
sinnum hver, utan mynd-
in Agaton Sax, sem verð-
ur sýnd fimm sinnum.
i dag verða sýndar
myndirnar Kvintettinn,
Blindur féiagi og Jörðin
er syndugur söngur.
í dagskrá vikunnar
segir svo um þessar
myndir:
Sven Klang Kvintettinn:
Stjórn: Stellan Olsson
Handrit: Henric Holm-
berg, Ninna Olson
Kvikmyndun: Kent Per-
son
Aðalhlutverk: Henric
Holmberg, Eva
Remaeus, Jan Lindell,
Andreas Granström,
Christer Boustedt.
Sven Klang er bilasali sem
stundar tónlist i hjáverkum.
Hann stjórnar litilli danshljóm-
sveit, sem spilar á böllum i
smábæ einum syóst I Sviþjóð.
Þetta gerist áriö 1958, áöur en
gitarinn var rafvæddur og
bitlarnir gerðu dægurlög aö
„poppi”. Strákarnir bera
brilljantin i háriö og stelpurnar
greiða i tagl og ganga i stifuðum
undirpilsum. I byrjun eru
hljómsveitarmeðlimimir aöeins
fjórir, en brátt bætist fimmti
maöurinn I hópinn: saxófón-
leikarinn Lasse. Hann er for-
framaður jazzleikari og litur á
tónlistina sem annaö og meira
en tómstundagaman eöa gróöa-
veg. Lasse hefur djúp áhrif á
alla meðlimi hljómsveitarinnar
og uppsker svarinn fjandskap
Svens, sem er dæmigeröur fyrir
þá sem hafa gert tónlistina að
söluvöru. Hjá árekstri veröur
ekki komist.
Myndin fjallar fyrst og fremst
um þessi átök og samskipti
hljómsveitarmeölimanna, en
um leiö er hún frábær lýsing á
þessu timabili, og hefur höfund-
um hennar tekist einstaklega
vel að endurvekja þann andblæ
sem þá rikti. Jafnframteru hér
bornar fram spurningar sem
ættu aö veröa okkur æriö um-
hugsunarefni, spurningar um
listina og hlutverk hennar i lifi
okkar, um tækifærin sem viö fá-
um en látum ónotuö. Erum viö
ekki öll listamenn innst inni?
Langar ekki alla til aö lifa inni-
haldsriku llfi? Hvaö er þaö i
umhverfinu sem gerir okkur aö
litlum og gráum hversdags-
manneskjum?
Blindur félagi:
Stjórn og handrit: Hans
Kristensen
Kvikmyndun: Dirk Bruel
Aöalhlutverk: Ole Ernst, Lis-
beth Dahl, Jesper Klein, Claus
Nissen.
Hér á landi hefur áður veriö
sýnd ein mynd eftir Hans
Krisensen: Per. Aöalpersónan
þar var ungur maöur, sem var
„upp á kant viö kerfiö” eins og
það heitir, féll ekki inni ramma
borgaralegrar tilveru. „Blindur
félagi” er eins konar framhald
af Per, en þó meö þeim hætti aö
Per sjálfur er ekki lengur aöal-
persónan, heldur er hann hér
hluti af hópi. Hann reynir að
„verða aö manni”, þ.e. veröa
viöurkenndur þjóöfélagsþegn.
Oft gengur þaö brösótt hjá hon-
um.
Hinar persónurnar sem við
sögu koma eru einstæö móöir og
barn hennar litið og svo tveir
vinir, sem annar er blindur. Allt
þetta fólk býr i gömlu húsi i
Kaupmannahöfn og nú ætla
yfirvöldin aö láta rifa húsið og
byggja nýtt. Ekki eru allir á eitt
sáttir með réttmæti þeirra
framkvæmda og sérstaklega
eru vinirnir tveir andvigir þeim
og gripa til róttækra aðgeröa til
aö hindra þær. Myndin er
skemmtileg blanda af þjóð-
félagsgagnrýni og lúmskum
húmor á danska visu.
Hans Kristensen er 35 ára. Ot-
skrifaöist úr danska kvik-
myndaskólanum áriö 1969 og
„Blindur félagi” er þriöja kvik-
mynd hans, en auk myndanna
hefur hann stjórnaö sjónvarps-
leikriti i fjórum þáttum fyrir
danska sjónvarpiö.
Jörðin er syndugur
söngur:
Stjóm: Rauni Mollberg
Handrit: Rauni Mollberg,
Pirjo Honmkasalo, Panu
Rajala, eftir samnefndri skáld-
sögu Timo K. Mukka.
Kvikmyndun: Eberhard
Fehmers
Nils-Olof Franzén er þekktur
útvarpsmaöur og rithöfundur i
Svþiþjóð. Hann skrifaöi fyrstu
söguna um Agaton Sax áriö
1955, og nú eru þær orðnar tólf
talsins. Þessar sögur hafa veriö
þýddar á fjölmargar tungur og
öölastmiklar vinsældir víða um
heim.
Söguhetjan, Agaton Sax, er
leynilögreglumaður I sænska
smábænum Byköping, sér-
fræöingur I alþjóölegum glæpa-
málum og ritstjóri bæjarblaös-
ins, auk þess að vera eigandi
hundsins Tikki og auðsveipur
drengur þegar Tilda frænka
hans skipar fyrir, en þaö gerir
hún oft. Agaton hefur umráö yf-
ir geysimerkilegri tölvu, sem
Sólarferö: Skíöamaöur i erfiöleikum (Antti Litja).
Maritta Viitamaki og Niiles-jouni Aikio i kvikmyndinni „Jöröin er
syndugur söngur”.
Kvikmyndun: Kari ^sfeifcerg,
Hannu Peltomaa
Aöalhlutverk: Maritta
Viitamaki, Pauli Jauhojarvi,
AimoSaukko, Niiles-jouni Aikio
„Jöröin er syndugur söngur”
er talin meö lanebestu kvik-
myndum sem Finnar hafa
framleitt, fyrr eöa siðar, Rauni
Mdlberg (F.1929) á að baki
nokkuö langan feril I leikhúsum
og sjónvarpi, bæði sem leikari
og leikstjóri, en þetta er fyrsta
kvikmyndin sem hann stjórnar.
„Jörðin er syndugur söngur”
fjallar um lifiö i þorpinu
Siskonranta i suöurhluta Lapp-
lands á eftirstriðsárunum. Þessi
nákvæma staö- og timasetning
skiptir þó ekki höfuömáli. Hér
er f jallaö um mannlifiö f frum-
stæöri nekt sinni, þar sem kyn-
lif, ást og trúarbrögö eru nátt-
úrufyrirbæri, þar sem lifið er
barátta og dauöinn snöggur og
grimmur. Aöalpersónan er
Marta, ung stúlka sem þroskast
gegnum sumar vetur vor og
haust og kynnist lifinu, ástinni
og dauðanum.
! Fæstir leikaranna i þessari
frábæru kvikmynd eru atvinnu-
menn á þvi sviöi.
Myndin var gerö viö mjög erf-
iöar aðstæður og var lengi i
smiöum, en skaparar hennar
höföu erindi sem erfiöi, þvi auk
frábærra dóma og heimsfrægð-
ar hefur myndin hlotið metaö-
sókn. í Finnlandi einu sáu hana
um 700 þúsund manns. (Til
samanburðar má geta þess að á
sama timabili sáu tæplega
486.000 Finnar „Guðföðurinn”.)
A morgun, sunnudag, verða
sýndar myndirnar Aragaton
Sax, Sólarferö og Við.
Agaton Sax (kl. 2 og 5)
Stjórn: Stig Lasseby
Handrit: Leif Kantz, eftir
sögu Nils-Olof Franzén
hann hefur matað á upplýsing-
um um alþjóölega glæpastarf-
semi. 1 þeirri sögu sem hér er
sýnd gerist þaö helst að verstu
bófar heims, þeir Július Mosca
og Octopus Scott, strjúka úr
fangelsi i London og halda til
Byköping, þar sem þeir hyggj-
ast stela tölvunni góöu. Scotland
Yard sendir leynilögreglu-
manninn Lispington á eftir
þeim, en hann gerir hver mis-
tökin öörum verri. Þaö eykur
enn á vandann að Mosca og
Scott eiga sér alsaklausa tvi-
fara, sem lenda nú i þvi að vera
handteknir oft á dag, i misgrip-
um. Hér eru þvi góð ráö dýr. En
Agaton Sax veit lengra en nef
hans nær, og auk þess nýtur
hann dyggilegrar aöstoöar
þeirra Tikki og Tildu.
Þessi mynd er einkum ætluö
börnum, en reynslan hefur sýnt
aö fullorönum finnst hún ekki
siður skemmtileg. Hér er þvi
um sannkallaöa fjölskyldumynd
aö ræöa.
Sólarferð (kl. 7)
Stjóm? Risto Jarva
Handrit: Risto Jarva, Jussi
Kylatasku, Kullervo
Kukkasjarvi
Kvikmyndun: Antti Peippo
Aöalhlutverk: Antti Litja,
Tuula Nyman, Eija Pokkinen,
Jukka Sipila
Risto Jarva (f. 1934) er einn af
þekktustu kvikmyndastjórum
Finna. Myndir hans eru flestar
alvarlegs eölis og flytja þjóö-
félagslegan boöskap, en á síðari
árum hefur hann þó fengið æ
meiri áhuga á gamanmyndum.
„Sólarferð” er nýjasta mynd
hans, framleidd 1976.
Skrifstofumaöurinn Aimo hef-
ur mikinn áhuga á skiöaiþrótt-
inni og ætlar að verja vetrarfri-
inu sinu á vetrarólympiuleikun-
um i Innsbruck. Hann hefur
undirbúiö ferðina i smáatriðum
og engu gleymt, þvi Aimo er
fyrirhyggjumaöur. En svo taka
óhöppin aö gerast, eitt af öðru,
ogfyrren varir er Aimo kominn
til grisku eyjarinnar Rhodos i
fjörugum hópi finnskra feröa-
manna. Hann ákveöur aö láta
ekki á neinu bera, er of stoltur
til að viöurkenna mistök sin.
Reynir heldur að losa sig viö
skíöin sin svo litiö beri á, en þaö
erhægara sagten gert. Af þessu
spinnast siðan hin ótrúlegustu
atvik og sannast þar hið forn-
kveðna, að margt getur
skemmtilegt skeð.
A bak við allt glensið og
gamanið má greina mynd af
frændum vorum Finnum einsog
þeir eru i sólarferöum, og vafa-
laust þykir mörgum fróölegt ao
bera þá mynd saman við eigin
reynslu af mörlandanum viö
svipaöar aðstæður.
Við (kl. 9)
Stjórn: Laila Mikkelsen
Handrit: Laila Mikkelsen og
Knut Faldbakken
Kvikmyndun: Erling Thur-
mann Andersen
Aðalhlutverk: Knut Husebö,
Ellen Horn
í þessari fyrstu kvikmynd
sinni af fuliri lengd fjallar Laila
Mikkelsen um vandamál sem
hlýtur aö snerta okkur öll —
einsog nafn myndarinnar gefur
reyndar til kynna. Hún leggur
fram spurninguna : hvaögeristi
landi einsog Noregi, ef lönd hins
svokallaða „þriðja heims”
hætta að sjá þvt fyrir hráefn-
um? Oliukreppan 1973 ýtti
óþyrmilega viö mörgum „vel-
ferðarþegninum”.Engetum viö
svaraö spurningunni? Laila
Mikkelsen bendir okkur á einn
möguleika, og hann er alls ekki
ósennilegur. Norðmenn fram-
leiða nú u.þ.b. 38% af matvæl-
um sínum sjálfir, úr eigin há-
efnum. Afganginn þurfa þeir aö
flytja inn. Þaö segir sig þvi
sjálft að ástandið yrði ekki sem
best ef fátæku þjóðimar tækju
uppá þvi aö neyta sjálfar þeirra
matvæla sem.þiær flytja nú út til
riku landanna. Fyrst kæmi
efnahagskreppa, siöan stjórn-
málakreppa. Lýðræöiö marg-
lofaöa stæöist ekkislikar krepp-
ur og loks hlyti „sterkur maö-
ur” aö koma til sögunnar, maö-
ur sem kæmi á „lögum og
reglu” i landinu. Hrun sósial-
demókratismans leiddi þannig
til fasisma.
Hér er enginn visindaskáld-
skapur á feröinni, heldur ein-
faldlega saga sem gæti allteins
gerst i nánustu framtlð. I þvi er
einmitt styrkur myndarinnar
fólginn. Sumum kann aö finnast
þetta bölsýn mynd af framtlö-
inni, en þeir sem fylgjast vel
með fréttum vita aö raunsætt
mat á möguleikum okkar til aö
lifa af I þessum heimi hlýtur aö
vera nær svartsýni en bjartsýni.
Þessi mynd býður upp á um-
ræöu. Hvað finnst áhorfendum?
A mánudaginn eru svo einnig
þrjár myndir á dagskrá, en þær
eru Nær og fjær, Drengir og
Sumarið sem ég varö fimmtán
‘ára.
Um þær segir sýningarskrá-
in:
Nær og fjær (kl. 5)
Stjórn: Marianne Ahrne
Handrit: Marianne Ahrne og
Bertrand Hurault
Kvikmyndun: Hans Welin
Aðalhlutverk: Lilga Kovanko,
Robert Farrant, Annicka Kron-
berg.
„Nær og fjær” er fyrsta kvik-
mynd af fullri lengd, sem
Marianne Ahrne (f. 1940)
stjórnar, enhún hefur áður gert
heimildarmyndir og sjónvarps-
myndir i ýmsum löndum, t.d.
mynd um ellina, sem hún geröi i
samvinnu viö franska rithöf-
undinn Simone de Beauvoir.
„Nær og fjær” var frumsýnd
haustið 1976. Hún gerist á geö-
veikrahæli og fjaliar um sam-
skipti fólksins sem þar hefst viö,
lækna og sjúklinga. Þetta er þó
ekki nein „læknamynd”, heldur
má segja að hún sé fyrst og
fremst um ástina, um mögu-
leika fólks til að finna ást og
skilning i samskiptum sinum
viö meöbræðurna.
Lilga Kovanko er af rússnesk-
um ættum og hefur lengst af
starfað sem leikari i sænskum
leikhúsum i Finnlandi. Robert
Farrant er Breti. Framleiöandi
myndarinnar er Jörn Donner,
þekktur finnskur kvikmynda-
stjóri sem nú starfar aö fram-
leiðslu á vegum sænsku kvik-
myndastofnunarinnar.
Drengir (kl. 7)
Stjórn: Nils Malmros
Handrit: Nils Malmros,
Frederick Cryer
Kvikmyndun: Dirk Bruel
Aðalhlutverk: Lars Junggren,
Mads Ole Erhardsen, Inez
Thomsen, Jesper Hede, Ilse
Rande,Ib Tardini.
Nils Malmros (f. 1944) er
sjálfmenntaöur kvikmynda-
stjóri frá Arósum. Hann gerði
fyrst tvær myndir á eigin kostn-
að og við litla hrifningu þar til
ailtieinu einhver uppgötvaöi aö
hin seinni þeirra, „Lars Ole 5c”
var ekki sem verst.
Þriðja kvikmynd hans,
„Drengir”, fjallar um þrjú
timabil i ævi ungs manns. 1
fyrsta hlutanum er hann fimm
ára,næst 17 ára og þegar mynd-
innilýkur er hann orðinn 23 ára.
Þetta er einskonar þroskasaga
og gerist I umhverfi, sem flestir
mundu kalla „gott og tryggt”.
Faðir Ole er læknir og dreng-
urinn nýtur umhyggju og ástúð-
ará rikmannlegu heimili. Undir
þessu hljóöa yfirboröi er veriö
að bæla tilfinningar og kenndir
með „óaöfinnanlegu uppeldi”.
Crtkoman veröur ungur maöur
sem er hræddur við aö lifa,
finna til og vera manneskja.
Allt þetta og meira til segir
myndin okkur á látlausan og
ljóðrænan hátt, án predikana,
næstum þvi án orða.
Þetta er ein af þessum góöu
kvikmyndum sem ekki er hægt
að lýsa i oröum. Hana þarf aö
upplifa i kvikmyndahúsi.
Sumarið sem ég varð
15 ára (kl. 9)
Stjórn: Knut Andersen
Handrit: K. Andersen og Knut
Faldbakken, eftir skáldsögu
þess siðarnefnda, „Insekt-
sommer”.
Kvikmyndun: Knut Glöersen
Aöalhlutverk: Steffen
Rothchild, Anne-Lise Tangstad,
Kaare Kroppan, Grethe Ryen.
Sumarið sem Peter varö 15
ára var hann sendur I sveit ti 1
Kristens frænda og Linn
frænku. Þetta var á árunum eft-
ir 1950, þegar strákar gengu enn
á stuttbuxum. 1 sveitinni upp-
liföi Peter mörg ævintýri. Hann
var aö vakna til vitundar um
eigin karlmennsku en átti
margt ólært. Nú komst hann i
kynni við heim hinna fullorðnu
og likaöi margt miöur I þeim
heimi. Samt var það ótrúlega
spennandi.
Knut Andersen er meöal
þekktustu og reyndustu leik-
stjóra Norðmanna, og nafni
hans Faldbakken er virtur rit-
höfundur. Samstarf þeirra viö
gerð þessarar myndar var með
eindæmum farsælt. Kvik-
myndastjóranum hefur tekist
að færa yfir á hvita tjaldiö þaö
andrúmsloft iöandi, suöandi
sumarhita, vaknandi kennda og
nýrrar reynslu, sem rithöfund-
urinn skapaði meö aöstoö rit-
vélarinnar. Allt þeirra strit
heföi þó fariö fyrir litiö ef þeir
hefðu ekki notiö aðstoöar 15 ára
stráklings, Steffen Rothschild,
sem leikur Peter af undraverö-
um skiiningi og næmleika. 1
myndinni eru mjög ógleyman-
leg atriði, einkum þar sem segir
frá viðskiptum Peters viö leik-
félaga sina, systkinin Jo og
Gerd. Heimi unglinganna er lýst
án tilfinningasemi og af góöri
kimnigáfu.