Alþýðublaðið - 24.09.1977, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 24. september 1977 SSSr
Útgefandi: Alþýöuflokkurinn. - ~ ’ ~ .
Rekstur: Reykjaprent hf. Ritstjóri og ábyrgöarmaöur: Arni Gunnarsson.
Aösetur ritstjórnar er I Siöumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild, Alþýöuhúsinu Hverfisgötu 10 — sfmi
14906. Áskriftarsimi 14900. Prentun: Blaöaprent h.f. Áskriftarverö: 1300 krónur á mánuöi og 70 krónur i
iausasölu.
Vandamál okkar allra
Iðnkynningin í Reykja-
vík mætti gjarnan verða
til þess að vekja okkur öll
til alvarlegrar umhugs-
unar um þann efnahags-
vanda, sem á síðustu ár-
um hefur hrannast upp
yfir höfði sérhverrar
manneskju í þessu landi
eins og kolsvört þrumu-
ský.
Geigvænleg skulda-
söfnun þjóðarinnar
erlendis er ekki bara
vandamál þeirrar ríkis-
stjórnar, sem tók að sér
það hlutverk að veita þjóð
sinni forsjá, tryggja
henni efnalegt öryggi og
taka stein úr götu næstu
kynslóðar.
Sá vandi er vandamál
okkar allra, einnig henn-
ar Gunnhildar litlu, er á
sama hátt og við öll hin,
skuldar í erlendum bönk-
um 506.975 krónur, þótt
hún sé nú aðeins 10 vikna
gömul.
Henni verður sjálfsagt
neitað um ýmislegt í upp-
vextinum vegna þess-
arar skuldar, og ef til vill
á hún eftir að greiða af
henni vexti og afborgan-
ir, þegar hún verður stór,
þótt hún haf i ekki stofnað
til hennar.
Nei, Gunnhildur litla er
saklaus, en það erum við,
fullorðna fólkið, sem
dönsum þann Hruna-
dans, er þyrlar upp þeim
þrumuskýjum, sem nú
grúfa yfir fjárhagslegu
sjálfstæði okkar. Fyrir
þeim Hrunadansi leikur
ríkisstjórnin og ber sínar
Kröflubumbur á sviðinu,
meðan afrakstrinum af
striti þeirra, er vinna að
f ramleiðslustörfum, er
eytt í óskipulagða og arð-
lausa fjárfestingu eða
jafnvel ábyrgðarlausa
ævintýramennsku.
Og öll þjóðin dansar og
dansar dátt, rétt eins og
hún eigi það víst, að
morgundagurinn renni
upp heiðskír og fagur.
Þessi ríkisstjórn hefur
setið nógu lengi til þess,
aðviðgerum okkur það
Ijóst, að tilgangslaust sé
að varpa þannig þessum
vandamálum fyrir fætur
henni. Hún leysir þau
ekki með sínum axar-
sköftum.
Öll þjóðin verður að
taka saman höndum og
horfast í augu við alvör-
una.
Við megum ekki láta
neitt tækifæri ónotað til
að efla atvinnuvegina og
auka hagnýta fram-
leiðslu okkar. Þangað
verðum við að beina tak-
mörkuðu fjármagni okk-
ar í stað þess að sóa því í
ótímabær og arðlaus
steinsteypuævintýri og
annað enn verra. Og þá
skulum við ekki gleyma
íslenzkum iðnaði, sem
þar verður að eiga miklu
og vaxandi hlutverki að
gegna. Hann má ekki
lengur vera hornreka í
fjárfestingarsulli kerfis-
ins.
Við getum einnig stutt
íslenzkan iðnað drengi-
lega með því að kaupa og
nota íslenzkar iðnaðar-
vörur, að minnsta kosti
þegar þær eru samkeppn-
isfærar um verð og gæði,
og það er íslenzk fram-
leiðsla í miklu ríkara
mæli en almennt er viður-
kennt.
Við berjjm öll ábyrgð á
samtíð okkar og framtíð,
að vísu misjafnlega
mikla eftir valdaaðstöðu
okkar og áhrifum í þjóð-
félaginu.
Sú ábyrgð er ekki bara
fólgin í því að greiða at-
kvæði í alþingiskosning-
um og hafa þannig áhrif
á skipuun Alþingis og
ríkisst jórnar hverju
sinni. Ábyrgð okkar allra
er einnig fólgin í okkar
daglegu störfum, að þau
séu vel af hendi leyst við
hagnýt viðfangsefni og
að þeim fækki til muna,
sem eyða ævi sinni í
auðnuleysi og einskisvert
afætudútl.
Kann þá svo að f ara að
íslendingum auðnist að
endurheimta fjárhags-
legt sjálfstæði og hefja
sig um leið upp úr lág-
launaniðurlægingunni, án
þess að rekið verði upp
ramakvein úr öllum átt-
um um atvinnuvegi, sem
ekki þola launahækkanir.
Og þá afléttir máske
þeirri plágu að búa við
ríkisstjórn, er sér þau úr-
ræði ein að skera við nögl
í launaumslögin. J.H.G.
c
í hringiðunni
)
Eyjólfur Sigurðsson skrifar

Alþýðubandalagið og
hin opnu prófkjör
A siöastliðnum vetri kom þaö
i minn hlut á Alþingi aö flytja
framsögu fyrir þingsályktunar-
tillögu Alþýðuflokksins um 18
ára kosningaaldur.
Allt frá þvi að Alþýðu-
flokksmenn voru fyrst kosnir til
Alþingis fyrir tæpum sextiu ár-
um hafa þingmenn Alþýðu-
flokksins haft forustu um breyt-
ingar I lýðræðis- og jafnréttisátt
á lögum um kosningarétt og
kjördæmaskipan.
Fyrsta skrefið var að breyta
þvi öréttlæti að aöeins þeir
höfðu kosningaréttinn er náð
höfðu 25 ára aldri og stóðu ekki i
skuld fyrir þeginn sveitarstyrk.
Við landskjör giltu sömu ákvæði
varöandi þá sem þegiö höfðu af
sveit, en kosningaréttur I þeim
kosningum var miðaður við 35
ár.
Fátæktin var þá hemill á þau
mannréttindi að hafa kosninga-
rétt. Alþýðuflokknum tókst 1929
Lúðvik Jósepsson
eftir harða baráttu og mikla
andstöðu að fá það samþykkt á
Alþingi að kosningaréttur yrði
miðaður við 21 ár og sveitar-
styrksákvæðið var afnumið.
Þetta gilti þó aðeins um kjör
sVeitarstjórna og það var ekki
fyrr en 1934 að sömu ákvæði
voru tekin upp við þingkosning-
ar.
1963 hóf Alþýöuflokkurinn
baráttu fyrir 18 ára kosninga-
aldri og hefur haldið þeirri bar-
áttu áfram síðan. Afanga sigur i
þeirri baráttu náðist 1966 þegar
flokkurinn fékk þaö lögfest aö
kosningaaldur skyldi framvegis
miðast við 20 ára aldur.
I framsöguræðu minni á Al-
þingi er ég mælti fyrir framan-
greindri þingsályktunartillögu
sagði ég m.a.:
Almennar umr. fara nú fram
meðal manna um kosningar-
rétt. Er þar einkum fjallað um
tvennt: 1 fyrsta lagi um val-
MagnúsKjartansson
frelsi kjósenda i kosningum til
Alþ. og kosningum i bæjar- og
sveitarstjórnir, þ.e.a.s. um rétt
kjósenda til að velja einstakl-
inga á listum, breyta röð fram-
bjóöenda, jafnframt þvi að kjós-
andi greiði ákveðnum flokki
atkv. sitt. 1 öðru lagi um mis-
mun sem er milli landshluta um
atkvæðamagn á bak við hvern
einstakan þm. 1 þessum umr.,
einkum um valfrelsi, hafa
æskulýðssamtök þriggja stjórn-
málaflokka þegar átt viðræður
um hugsanlegar breytingar á
kosningarrétti. Samtökin eru
Samband ungra jafnaðar-
manna, Samband ungra fram-
sóknarmanna og Samband
ungra sjálfstæðismanna. Niður-
stöður þessara viðræðna hafa
þegar verið birtar og eru þessi
samtök sammála um að rétt sé
að taka upp áðurnefnt valfrelsi.
Einnig hafa þessi samtök lagt
fram hugmyndir um fram-
Kjartan Ólafsson
kvæmd valfrelsis. Ætla ég ekki
að leggja hér dóm á hvort sú
framkvæmdatilhögun, sem
fram kemur hjá þeim, sé sú
heppilegasta. Engu að siður get
ég tekið undir þá skoöun aö auk-
iö valfrelsi um einstaka fram-
bjóðendur á framboðslistum sé
nauðsynlegt.
Það er hins vegar athyglis-
vert að frumkvæðið að umr. um
þessi mál kemur frá unga fók-
inu. Þaö er staðfesting á þvi að
ungt fólk er virkt og áhugasamt
um islensk stjónmál og það ger-
ir kröfu til þess að vera þátttak-
endur i vali þeirra er völdin fá.
Meiri hluti þessa fólks, sem er á
aldrinum 18 - 20 ára, hefur þegar
hafiö störf á hinum almenna
vinnumarkaði og er þvi þátttak-
endur i verömætasköpun fyrir
þjóðarbúið. Það er þvi ekki ó-
raunhæf krafa að þetta fólk fái
að hafa áhrif á hvernig atvinnu-
lifið er byggt upp og hvernig þvi
er stjórnað. Þetta fólk greiöir
frá 16 ára aldri gjöld af sinum
tekjum til bæjar- og sveitarfé-
laga i formi útsvars og til rikis*
sjóðs i formi skatta. Þaö er þvi
ekki óraunhæf krafa að það fái
rétt til að hafa áhrif á það,
hverjirfari með þessa fjármuni
og hvernig þeim er ráöstafaö.
Ýmislegt fleira mætti telja af
þeim skyldum sem á þetta fólk
eru lagöar af hálfu hins opin-
bera, án þess að það hafi nokk-
urn rétt til þess að velja þá sem
leggja þessar skyldur á herðar
þess.
Þegar ég hafði lokið framsögu
minni um þessi réttindamál
unga fólksins, tók aðeins einn
þingmaður til máls, Lúðvik Jó-
sepsson og lýsti stuöningi sins
flokks við tillöguna. En þegar
hann vék að þeim orðum er ég
hafði haft um valfrelsi almenn-
ings i almennum kosningum, þá
sagði hann orðrétt: ,,Ég mæli
ekki á neinn hátt með þvi að
auka grautargerð eða glund-
roða i almennum atkvæðis-
rétti.”
Þessi orð Lúðviks koma mér
oft i hug þessa dagana þegar
umræða stendur yfir allsstaðar,
um frekari rétt almennings i al-
mennum kosningum valfrelsi á
einstökum mönnum á listum og
opin prófkjör þar sem almenn-
ingur tekur þátt i vali frambjóð-
enda, og gamla klikuaðferðin i
formi fámennra uppstillinga-
nefnda er að ganga sér til húðar.
Steingerfingar gömlu aðferð-
anna eru svo sannarlega ekki
dauðir, en þeir eru yfirleitt með
sama markinu brenndir, þeir
hafa völdin i dag i gegnum fá-
mennisklikurnar, og vilja halda
þeim viö, þvi þátttaka almenn-
ings i opnum prófkjörum færir
völdin til fjöldans og það er ekki
þeirra aðferð að leita eftir
skoðunum almennings.
Þaö kemur vafalaust fáum á
óvart að eini stjórnmálaflokk-
urinn sem ekki hefur viljað ljá
máls á opnu prófkjöri er AI-
þýðubandalagið. Hvergi annars
staðar hefur eins mikiö borið á
völdum fámennu kliknanna.
Þar er talið að fólkið sé verkfæri
flokksins, en ekki fiokkurinn
verkfæri fólksins.
Það má undrun sæta hvað
margir eru einfaldir og halda aö
i þeim flokki sé hag fólksins best
borgiö. Hvergi er meiri kliku-
skapur og má til sannsvegar
færa ályktun hverfasamtaka
þess sama flokks i Breiðholts-
hverfum s.l. vor þar sem varað
er viö kliku menntamanna sem
sé aö ná völdum i flokknum.
Þjóðviljinn skrifar daglega
gegn opnum prófkjörum og
reynir eftir þvi sem það er unnt
að sýna fram á galla slikra
framkvæmda. Jafnframt er
leitaö logandi ljósi að hugsan-
legum deilum milli manna
sem hægt er að bera á borð til að
afsanna þá kenningu aö próf-
kjör sé rétta leiðin um val fram-
bjóðenda.
Framhald á bls. 10
Þetta eru þeir menn I Alþýðubandaiaginu sem berjast hart gegn þvi að fólkiö fái aö velja frambjóð-
endur þess flokks i opnu prófkjöri. Fámennar kiikur eru þeirra vopn.