Frjáls verslun - 01.04.1960, Blaðsíða 24

birgðaráðstafanir. Ég tek það fram, að það á þó
ekki við um þessar ráðstafanir, sem nú liggja fyrir,
a. m. k. ekki þær, sem skipta mestu máli. Þær eru
varanlegar umbætur. En þó mikil orka sé til, er
hún oftast lögð í þess konar ráðstafanir, bráða-
birgðaráðstafanir, og verður þá minna afgangs til
þess að sinna grundvallarmálunum. Að mínu áliti
er það, hve grundvallarskipulag efnahagskerfisins
er ófullkomið, ein veigamikil orsök þess, að við-
fangsefnin fara úr reipunum. Okkur ber aft.ur og
aftur upp á sama skerið. Ráðstafanirnar nú eru
tækifæri til þess að brjóta í blað. Það er megin-
þýðing þeirra.
Eins og réttilega segir í greinargerðinni, stafar
mikil liætta af því, að peningamálin fari úr reip-
unum. Ef við lítum til baka, þá stóð upphaflega
til að nota yfirdráttinn hjá Greiðslubandalagi Evr-
ópu aðeins til bráðabirgða, enda var andvirði gjald-
eyrisins lagt inn í Seðlabankann. Reynslan hefir
hins vegar orðið sú, að yfirdrátturinn hefir sífellt
orðið föst skuld, og mun nú nema alls um 7 mill-
jónum dollara. Ég læt mér ekki detta í hug, að
fyrirhuguð notkun yfirdráttar í Evrópu og Amer-
íku leiði til tilsvarandi skuldasöfnunar. Horfi eitt-
hvað í þá átt, þá verður ríkisstjórnin að taka dug-
lega í taumana, og ég er sannfærður um að hún
muni gera það. Að öðrum kosti lendum við í eins
konar skuldafangelsi. En ég tel sjálfsagt að greiða
fram úr núverandi ástandi með notkun þessa láns-
fjár til skamms tíma.
Hvað gera stéttasamtökin?
Ég kem þá að annarri aðalhættunni. Hún er við-
brögð launþegasamtakanna. Hvað gera stéttasam-
tökin?
Mín skoðun er sú, að það komi ekki annað til
mála, en að þau miði starfsemi sína, við anda og
ákvæði hinna nýju ráðstafana. Kaupgjaldið verður
að haldast óbreytt, unz öll áhrif gengislækkunar-
innar, og viðskipta- og atvinnufrelsisins, eru að fullu
komin fram. Síðan verða þau að miða óskir sínar
og kröfur við afkomu atvinnuveganna. Þetta eru
þeirra raunverulegu hagsmunir. Nú í áratug hafa
þau beitt sér fyrir síhækkandi kaupi í krónutölu.
Þau fengu jafnvel því til leiðar komið, að vinstri
stjórnin lögbauð 5% grunnkaupfthœkkun, þótt bók-
staflega allir atvinnuvegir ])jóðarinnar væru reknir
með gífurlegum styrkjum. í þessari ráðstöfun hefir
vitfirringin náð hámarki sínu. Þær ráðstafanir, sem
nú er verið að gera, eru fyrst og fremst afleiðing
af skipbroti þeirrar stefnu launþegasamtakanna,
kauphækkunarstefnunnar, að kaupið skuli hækka,
hvernig svo sem allt veltist. Þessi kaupgjaldsstefna
er helzta orsök ófarnaðarins.
Eins og allir vita, reis Vestur-Þýzkaland úr rúst-
um seinustu styrjaldar á undraskjótum tíma. Kaup-
máttur launanna hefur stóraukizt þar í landi. En
hver var stefna verkalýðsfélaganna fyrst eftir styrj-
öldina? Þau vissu, að kjarabætur gætu fyrst komið
með endurreisn framleiðslunnar og samgangnanna,
viðreisn markaðanna og athafnafrelsinu. Með stöð-
ugu kaupgjaldi yrði verðlagið stöðugt. Og hvort
tveggja væri hinn eini rétti grundvöllur framfar-
anna. Þetta var þeirra stefna. Þeim hcfir líka orð-
ið að trú sinni.
Reynslan sýnir, að þar sem atvinnulífið nýtur
skaplegra aðstæðna, þar eykst kaupmáttur laun-
anna nokkurn veginn jafnt og þétt um 2—3% á
ári, en þar sem heilbrigt verðmyndunarkerfi er
eyðilagt með of háu kaupgjaldi, með dýrtíð og
styrkjum, ríkisíhlutun og höftum á framleiðslu og
verzlun, þar staðnar framleiðslan, en þó fyrst og
fremst framleiðnin og þar með lífskjörin. Um leið
og nýja ríkisstjórnin kemur með hina nýju víðsýnu
og djörju stejnu er nauðsynlegt, að launþegasam-
tökin endurskoði stefnu sína og baráttuaðferðir.
Þær eru ekki í neinu samræmi við staðreyndir
lífsins og eðli þessa þjóðfélags. Þær spilla velferðar-
málum alþýðunnar. Þær byggjast á meira en
hundrað ára gamalli, úreltri kenningu um það, að
í þessu þjóðfélagi sé þróunin sú, að hinir fátæku
verði fátækari. Þessi kenning er ósönn. Við sjáum
þetta glögglega allt í kringum okkur, og getum
lesið það í öllum dagblöðunum. Kenningin um
stéttabaráttu sem grundvöll félagsmálastarfseminn-
ar er helstefna sálarinnar, og mikil ógæfa hverri
þeirri þjóð, sem verður því viðhorfði að bráð. Af rót-
um þeirrar helstefnu er mikið af ógæfu og erfiðleik-
um íslenzku þjóðarinnar sprottið, miklu meira en
menn almennt gera sér grein fyrir. Hún eitrar hug-
arfarið. Hún torveldar sanngjarnar sættir. Hún
sundrar kröftunum. Til grundvallar allri félagsmála-
starfsemi á að liggja hugsjónin um samvinnu og
samhjálp, en í atvinnulífinu á að gefa athafna-
þránni og atorkunni sem frjálsasta framrás.
Á vettvangi efnahagsmálanna er nóg að gera
næstu árin fyrir hvern sem vill leggja fram lið sitt.
Þetta spor, sem nú á að stíga, verður að stíga, og
það verður ekki stigið til baka. Ráðstafanirnar
byggjast á samstöðu og þátttöku allrar þjóðarinnar.
Allir flokkar Alþingis hafa fengið að spreyta sig,
og koma með sínar lausnir, undanfarin ár. Enginn
hefir verið settur hjá. Það er þess vegna skylda
okkar allra að sjá svo um, og vinna að því af heil-
um hug, að ráðstafanirnar nái t.ilgangi sínum. Við
vitum jyrirjram — því þannig er um hnútana bú-
ið — að þá verða þær þjóðinni til gæfu. Þessar ráð-
stafanir og þessi stefna opnar beinni og bjartari
veg en við höfum lengi átt kost á að ganga, til
efnahagslegra og félagslegra framfara.
24
FRJÁLS VERZLTJN