Frjáls verslun - 01.04.1960, Blaðsíða 10

framtíð fyrir sér. Flestir munu þó vera þeirrar
skoðunar, að þessari atvinnugrein séu of mikil
takmörk sett, til þess að nær allur útflutningur
landsmanna byggist á henni um ófyrirsjáanlega
framtíð. Að vísu er hverri þjóð mikilvægt að
sérhæfa sig í þeirri framleiðslugrein, sem hún
hefur bezt skilyrði til að stunda, en sérhæfingin
má ekki verða um of á kostnað þess öryggis,
sem fjölbreytnin veitir. Og svo ber á hverjum
tíma að hafa vakandi auga með því, hvort ekki
hafa skapazt aðstæður á nýju sérhæfingarsviði,
sem gefið geti eins góð eða betri skilyrði, og hægt
væri að stunda samhliða fyrri atvinnuvegum.
Fólksfjölgun mun stöðugt bæta skilyrði fyrir
ýmiss konar iðnað, sem framleiðir fyrir innan-
landsmarkað, en mikilvægt er að haft sé í huga,
að iðnaður, sem krefst verulegrar tollverndar eða
innflutningshafta til að geta borið sig, er ekki
hagkvæmur þjóðarbúinu. Margur iðnaður (og
reyndar landbúnaðurinn að ýmslu leyti líka)
nýtur náttúrulegrar verndar, þ. e. vegna fjar-
lægðarinnar til annarra landa verðum við á
mörgum sviðum að búa að okkar, þó að fram-
leiðslan sé dýr. Þegar þessu er ekki til að dreifa
verður iðnaðurinn að grundvallast á aðstöðu,
sem við höfum betri en aðrar þjóðir, hvort sem
það byggist á kunnáttu íbúanna, betri hráefn-
um eða öðru. Þetta er hverjum manni Ijóst, ef
flytja á vörurnar út og keppa á erlendum mörk-
uðum, en er í rauninni fullt eins mikilvægt þótt
framleitt sé fyrir innanlandsmarkað. Þess vegna
eru það litlar upplýsingar þótt sagt sé að einhver
iðnaður „spari“ gjaldeyri. Varla getur nokkur
framleiðsla verið svo ómerkileg, að hún „spari“
ekki einhvern gjaldeyri, miðað við það, að hún
væri keypt erlendis. Þess konar fullyrðingar
verður hverju sinni að meta í því ljósi, hvort
fjármagnið og vinnuaflið væri ekki betur komið
við aðra framleiðslu, sem ef til vill mætti flytja
út og gerði þá mögulegan innflutning í stað þess
heimatilbúna er áður var minnzt á.
Ef núverandi iðnaður okkar er athugaður á
þennan hátt eru honum ýmis takmörk sett. Fisk-
iðnaðurinn, sem byggir á mjög góðu hráefni (eða
myndi gera það, ef alltaf væri vel með það farið)
ætti að geta keppt á vandlátustu og fjarlægustu
mörkuðum, en hið sama verður varla sagt um
nokkra aðra af núverandi iðngreinum. Þó er
ekki vafi á, að allmargar greinar íslenzks iðn-
aðar geta flutt út vörur í töluverðum mæli nú
þegar gengisskráningin hefur verið leiðrétt, og
skylt er að minnast þess, að á undanförnum ár-
um hafa ýmis iðnfyrirtæki, sem menn höfðu tak-
markaða trú á, sýnt að þau geta staðizt erlenda
samkeppni á innlendum markaði.
Nokkrar smærri atvinnugreinar hafa án efa
skilyrði til að auka töluvert gjaldeyristekjur
þjóðarinnar, og má í því sambandi nefna flug-
samgöngur og móttöku ferðamanna, er hvort
tveggja gæti átt mikla framtíð fyrir sér. — En
því er svo mjög talað um gjaldeyrisöflun, að hún
er þjóðarbúinu mikilvægari en flest annað, ekki
sízt vegna sérstöðu þess. Smæð hins íslenzka
þjóðfélags takmarkar eðlilega mjög fjölbreytni
framleiðslunnar, og því eru mikil utanríkisvið-
skipti beinlínis skilyrði þess að hægt sé að halda
uppi nútíma-menningarlífi í landinu, og hlýtur
svo að verða áfram um ófyrirsjáanlegan tíma.
Er nauðsynlegt að menn hafi þetta í huga, þegar
rætt er um framtíðarþróun mála.
Telja má víst, að það sé varlega áætlað, að
íbúafjöldi Islands tvöfaldist á næstu 40 árum,
og það er algjört lágmark, að lífskjörin verði
hehningi betri, en nú er, að þeim tíma liðnum.
Samkvæmt þessu verður þjóðarframleiðsla okk-
ar að vera 4 sinnum meiri um næstu aldamót
en hún er nú; það er helmingi betri kjör fyrir
helmingi fleira fólk. En búast má við, að þetta
nægi hvergi, ef við ætlum ekki að dragast aftur
úr öðrum þjóðum, og til dæmis 6-földun þjóðar-
framleiðslunnar sé nauðsynleg á þessu tímabili
til þess að fylgjast með þróuninni.
Þegar hugsað er til hinnar geysimiklu út-
þenslu, sem verður að eiga sér stað í íslenzku
efnahagslífi á næstu áratugum, hlýtur mönnum
að þykja óvarlegt að byggja á núverandi at-
vinnuvegum, og vexti þeirra, einum.
Nýtlng orkulindanna
Eins og áður er sagt, byggjast góð lífskjör í
landinu á því, að við leggjum höfuðáherzlu á
þær atvinnugreinar, sem við höfum betri aðstöðu
til að stunda en aðrar þjóðir, og þetta gerum
við með fiskveiðum og fiskiðnaði. En góð hrá-
efni virðist skorta, er lagt gætu undirstöðu að
fleiri afkastamiklum stóratvinnuvegum í land-
inu. Þennan skort hefur forsjónin bætt okkur
upp með því, að ísland er mjög ríkt af orku-
lindum, sem ennþá hafa þó aðeins verið hag-
nýttar að litlu leyti.
10
FRJÁLS VERZLUN