Þjóðviljinn - 12.02.1960, Blaðsíða 7

Föstudagur 12. febrúar 1960 —- ÞJÓÐVILJINN
(7
éins kostulega lýst o-g stjórn-
málunum, það er lítt gerlegt
að fésta lmgann við trúlofanir
og bónqrð hins unga lávarðar_
Tvö hlutverk eru mikils-
verðust í iéiknum 'og hvort
öðru skemmtilegra: heimilis-
þirvínn og jr'riinn vamli. hús-
Lóndi hans. Þorsteinn Gunn-
arsson ber af öðrum leikend-
nm og heldur miög upni sýn-
Ingunni, enda orðinn ahvan-
ur sviðinu bó ungur sé að ár-
"um. Gervi. hans og frameöngu
svipar að vísu nokkuð til
Malvób’ó cæ'iar minningar,
ep leikurinn e’* öruggur og
myndueur, mörg orðsvörin
Iinitmiðuð og hn:ttin og
'þjónninn ánægjulega kátbros-
legur í meðförum hans Um
jarlinn gegnir öðru máli. Óm-
ar Ragnarsson leikur af ótví-
ræðum dugnaði og miklu
fjöri, en túlkun hans er ýkt
fremur en verulega fyndin
og hreyfingar cbarflega stirð-
legar: liitt er ekki að undra
þótt honum takist lítt að lýsa
sérstæðri skapgerð þessa aldr-
aða geðþekka náunga sem er
svo blp^sunar’evo viðutan —
einmitt þegar við á. Stefán
Renediktsson berst hetjulegri
en vonlítilli baráftu við jarls-
soninn, kornungur og óþrosk-
aður leikari sem virðist búa
yfir ýmsum kostum: snerpu
og skýrum svipbrigðum.
Framsögn og látbragði Stein-
dórs Haarde er ýmissa bóta
vant, en svo gervilegur og
borginmannlegur er hann í
hlutverki hins sigursæla fram-
bjóðanda að hann gæti að
minnsta kosti sómt sér vel á
Alþingi íslendinga. Stúlkurnar
reyndust piltunum heldur síðri
að þessu sinni og var næsta
erfitt að greina orð þeirra
sumra þegar svo bar undir, en
þær eru allar mestu myndar-
stúlkur og bjóða af sér góð-
an þokka. Ragnheiður Egg-
ertsdóttir leikur konu jarls-
ins og Edda Óskarsdóttir
systur hans; Guðrún D.
Kristmsdóttir er unnustan
bandaríska og Guðriður Frið-
finrísdóttir stofustúlkan, kank-
vís, .geðfe’d og g’.ettin og
vakíi athygli.
Menntaskólanemendur hafa
löngum reynzt heppn:r í vali
leikstjóra og Helgi Skúlason
er þar engin undantekning,
ötull, vandvirkur og farsæll
leiðbeinandi. Búnaður sviðsins
er einfaldur og smekklegur
oa verk nemendanm. s.iáifra;
leiktjöldin teiknaði Lárus
Ingólfsson. Einn af kennurun-
um skólans snaraði leiknum
á góða íslenzku, það er Hjört-
H
ur Halldórsson, hinn orðhagi
þýðandi.
Að loknu miklu lófaklappi
kvaddi Guðmundur Arnlaugs-
son sér hljóðs, þakkaði leik-
endunum ungu góða skemmt-
un og bað kennara þeirra og
félaga að hylla þá með húrra-
hrópi, og var svo gert. Guð-
mundur gat þess meðal ann-
ars að flestir þeirra tækju
nú þátt í skóia^.eik í síðasta
•únn a’f eðlilegum ástæðum,
og hveriir halda þá siarfinu
fram ? Það vitum við ekki,
en eitt er víst: áhuga og vilja
'skort'r r.emendur Mennta-
skólans ekki, Herranóttin ætti
ekki að þurfa að kvíða kom-
andi degi. —Á. Hj.
Ragnheiður Eg.gertsdóttir í hlutverki lafði Lister
.........................................................................................................
baki við íhaldi, en geíur
Komma gætur.
Framsókn segir Komma ið-
ínn við að kokkála þá, setja
beitu á krókana. Kommi seg-
ir Framsókn iðna með hníf-
inn, bæði við pestarfé og síld-
ina. Það er rétt, því Framsókn
«r fljót að skera síldina.
■drýgstur skurður þar. Komm-
inn spyr um lán (beitulán),
en fær hreint afsvar hjá íhaldi
og Krata. Aftur á móti hjálp-
ar íhald Krata um 5—6 beitur,
bitlingar segir Kommi, en
það er nú alltaf svo mikiíl
kjaftur á Komma.
Þegar vinstri menn eru al-
veg vaknaðir, fara þeir að
vinna af íhaldi, draga á það í
3., 4., 5. lotu, íhald kennir um
skemmdarverkum, illa dregið,
krókarnir flæktir, slitnir og
vanti mikið af ábót. Kratinn
segir, að nú eigi að stoppa nið-
urgreiðslu og þeir ríku verði
að blæða. ,,Fagur var nú söngur
Einars ríka“, segir Kommi og
glottir. Nú hefst ríkisstjórnar-
fundur, allir kjafta og enginn
gerir neitt. en bara í svona 5
til 6 mínútur. á meðan dreg
ég á þá, legg niður króka með
gamalli beitu og krókalaust,
enginn tekur eftir því og mér
er hrósað í 3—4 sekúndur fyr-
ir flýti. Kratinn segir að fjöl-
skyldubætur hækki stórlega.
Og alveg skattfrjálsar segir
Kommi, er það ekki? Hækka
vöruverð, binda kaupið. Þjóð-
viljalýgi, segir nú íhald. Fram-
sókn virðist ráðalítil. Krati
bölvar vinstri stjórninni og
spyr: „Af hverju létuð þið ekki
Kanana fara úr landi. eins og
þið lofuðuð“? Af því Framsókn
vildi ekki gera það fyrr en
hvergi væri barizt og Guð-
mundur í. og Emil höfðu veð-
sett Alþýðuílokkitin Nató. Nú
er aftur stopp og allir tala í
einu, Framsókn fær orðið. Af
hverju létuð þið verkamenn
gefa eftir 6 vísitölustig? Og
fóruð úr ríkisstjórn fyrst her-
inn fór ekki úr landi? Sam-
iiiiimimiimiiimiitiiinimiiimiiiiiiiiiiimimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiv
E Til er lánastofnun sem heitir
E Fasteignalánafélag samvinnu-
E manna. Stofnun þessi var
E mynduð á árunum 1950—1951
E af Sambandi íslenzkra sam-
5 vinnufélaga, Samvinnutrygg-
E ingum og Líftrvggingafélaginu
E Andvöku.
E Lán þau, sem þessi stofnun
E veitir, eru með þei.m hætti. að
E lántakandi líftryggir sig' hjá
E Andvöku og fær að láni jafn-
E háa upphæð. Lánstími er mið-
E aður við það, hvenær líftrygg-
E ingarupphæðin á að falla í
E gjalddaga og skal miðað viS að
E síðasta iðgjaldsgreiðsla fari
= fram áður en lántaki verður
= 65 ára. Verður því lánstimi
E þeirra mun styttri og iígiald
= hærra eftir því sem lántaki er
= eldri, þegar hann fær lánið.
= Lánsupphæðin stendur síðan
= óbreytt þar til líftryggingarupp-
= hæðin fellur til útborgunar,
E annaðhvort að enduðum hinum
E tiltekna tíma eða við fráfall
E lántaka. Það sem hann greiðir
E á þessum tíma er iðgjald af
E líftryggingunni og vextir af
E láninu.
E Lán þessi voru eftirsótt, eins
E og raunar öli lán á undanförn-
E um árum, og þeir taldir heppn-
E ir sem þau fengu. Töldu menn
= það nokkra tryggingu fyrir
E fjölskyldu sína, að þau voru
E bundin líftryggingu og því
E ekkja eða aðrir eftirlifendur
E lausir við skuidina ef dauða
E bar að og því meiri iíkur til að
E þau gætu haldið ibúðinni.
= Fé til þessarar lánastarfsemi
E var fengið í Bretlandi, senni-
= lega í sambandi við endur-
E tryggingar. Voru lánin þvi að
E nokkru leyti, eða að 3/4 miðuð
E við sterlingspund. Voru gefin
E út tvö skuldabréf, sem hvildu
E samhliða með 1. veðrétti á hús-
E eigninni. í öðru bréfinu, sem
E er að upphæð 3/4 lánsins,
= segir svo: „Lán þetta skuld-
E bind ég mig til að greiða eft-
= ir mínu vali í sterlingspundum
eða íslenzkum krónum. Fari
= greiðsla fram í sterlingspund-
= um, skal upphæð greiðslunnar
= miðuð • við núverandi sölugengi
E sterlingspunds gagnvart ís-
= lenzkri krónu. Ef ég hins vegar
= greiði í íslenzkum krónum skal
= krónuupphæðin umreiknuð eft-
= ir því sterlingspundagengi. sem
= verður þegar greiðsla fer fram.
= Hvernig sem þetta er, skal ég
= ennfremur bera allan kostnað
= við yfirfærzlu sterlingspund-
= ana til hins erlenda lánveit-
E anda þar á meöal öl! opinber
E gjöld eða skatta, bakkostnað
= og leyfisgjöld, ef afla þarf
= gjaldeyrisleyfis“.
Hvað þýðir þetta? Það verð-
ur ljóst ef við tökum eftirfar-
andi dæmi; Maður tekur lán
1952 að upphæð kr. 72.000.00,
en það mun vera algeng láns-
upphæð. Af því eru 54.000.00
miðuð við sterlingspund, en
gengi þeirra þá var kr. 45,70.
verði gengi lækkað. eins og nú
er fyrirhugað, verður að greiða
þetta með gengi 106.42, en það
þýðir um 133% áiag. Skuldin
er þá orðin: 54.000 + álag
71.820.00 + 18.000.00 = 143.
820.00. Ef svo vildi til að þessi
maður félli frá, verður aðstaða
ekkjunnar þannig að líftrvgg-
ingarupphæðin kr 72.000.00
hrykki ekki nema fyrir helm-
ingi skuldarinnar. greiða þarf
í viðbót aðrar 72.000.00 kr.
í stað þess að tryggja, að
ekkjan geti baldið íbúðinni
eru nú mestar líkur til að hún
yrði að selja hana til að greiða
skuldina.
Nú kann einhver að segja,
að þarna sé aðeins um að ræða
skakkaföll nokkurra einstak-
linga, sem hafi verið sérlega
óheppnir. En ekki er hægt að
afgreiða þetta svo einfaldlega.
I fyrsta lagi eru þeir nokk-
uð margir, sem hér eiga hlut
að máli. Hagfræðideild Lands-
bankans áætlaði að í árslok
1958 hafi heildarútlán þessara
stofnana verið tæpar 18 millj-
ónir, en það þýðir að hér er
um að ræða milli tvö og þrjú
hundruð fjölskyldur. Hér eru
tvö til þrjú hundruð fjölskyld-
ur rændar um 18 milljónum
króna.
í öðru lagi — og það hefur
almenna þýðingu —■ kemur hér
fram í sinni nöktustu mynd,
hver áhrif gengislækkunin hef-
ur fyrir almenning. Líftrygg-
ingar, sparifé og annað slíkt,
sem fólk kaupir sér eða leggiir
til hliðar til að tryggja framtíð
sína og sinna, er aðeins helm-
ings virði og sama gildir um
krónuna, sem við höfum handa
milli.
En það eru ekki allir sem
tapa. Gjaldeyrisþjófarnir. sem
stálu undan af gjaldeyri þjóð-
arinnar og lögðu í erlenda
banka eða fyrirtæki, þeir
græða. Sá sem stal undan 18
milljónum á sama tíma sem
hinn maðurinn keypti sér líf-
tryggingu og tók umrætt lán?
getur nú tekið út milli 40 og
50 milljónir.
Núverandi ríkisstjórn virðist
hugsa meira um að tryggja hag
þjófsins, en hins heiðvifða
þegns. Það sést á öllum tillög-
um hennar.
| HundruS manna sem fekiS
1 hafa gengisbundin lán bíSa
| fjárhagslegf afhroS
=iiiiimmimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMmiiiiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiii
Framhald á 10. siðu.