Þjóðviljinn - 12.02.1960, Blaðsíða 6

6)
ÞJÓÐVILJINN
Föstudagur 12. febrúar 1960
SHÚÐVIUINN
Útgefandl: Samelntngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurfnn. — RltstJórar:
MaKnús Kjartansson (áb.^, Magnús TorfJ Ólafsson, SlgurSur Guðmunds-
eon. — Préttaritstjórar: Ivar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsinga-
atjóri: Quðgelr Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýslngar, prent-
emiðja: Skólavörðustíg 19. - Sími 17-500 (5 línur). - Á^Kriftarverð kr. 30
á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.00.
Prentsmiðja Þjóðvlljans.
i v
15 til 20 prósent
neyzluskerðing
J^/Jiklu rykskýi hefur verið þyrlað upp kringum
hinar nýju aðgerðir stjórnarvaldanna í efna-
hagsmálum. Þar hafa hagfræðingar verið að verki,
en meginið af iðju þeirra er í því fólgið að gera
einfalda hluti flókna og finna upp torskilin orð
um auðskildar athafnir. í greinargerð efnahags-
málafrumvarpsins og hvítu bókinni nýju úir og grú-
ir af lærðum og rembingslegum orðatiltækjum, sem
ætlað er að dylja veruleikann. Ber orðskrúð þetta
vott um býsna mikla hugkvæmni og á að sýna að
lærdómur í hagfræði geti verið til nokkurs nytsam-
legur. Þó mun mrkið vafamál að hagfræðingar hafi
erindi sem erfiði af orðaskaki sínu; það fer varla
framhjá nokkrum manni að allt efni frumvarps-
ins og hvítu bókarinnar hefði mátt binda í fáein-
ar ofur einfaldar setningar: Tilgangur þessa frum-
varps er að skerða kjör almennings á íslandi, auka
fátœktina, draga úr atvinnunni, koma á hœfilegu
atvinnuleysi. Þetta og þetta eitt felst bak við allt
orðskrúðið; þetta er sá einfaldi veruleiki sem reynt
er að fela bak við flókin orðasambönd.
EJn stundum kemur það fyrir að meira að segja
hagfræðingar geta orðað hlutina á einfaldan hátt,
ef þeir þurfa að flýta sér og mega ekki vera að
því að fara í lærdómsbækurnar til þess að tyrfa
málfar sitt. Þannig skrifar Jóhannes Nordai banka-
stjóri grein í Morgunblaðið í gær, og þar er að finna
þessar skýru setningar sem birta tilgang stjórnar-
valdanna í hnotskurn:
„Oamkvœmt greiðslujafnaðaráœtlunum er nú
þegar svo komið, að á þessu ári þarf almenn-
ur innflutningur að minnka um 15—20%, ef jöfn-
uður á að nást í gjaldeyrisviðskiptum þjóðarinn-
ar, og er þó reiknað með nokkru erlendu lánsfé.
Það er af þessum ástœðum, sem nauðsynlegt er
að grípa til svo róttækra ráðstafana í efnahags-
málum og leggja á þjóðina verule'gar nýjar
byrðar.“
J^etta er ofurskýrt. Tilgangur gengislækkunarinn-
ar er sá að hækka innfluttan varning svO stór-
lega í verði og skerða kjörin svo mjög að neyzla
almennings á þeim varningi takmarkist um hvorki
meira né minna en fimmtung; hver einstaklingur
á að jafnaði að nota einum fimmta minna af mat-
vælum, fatnaði, búsáhöldum og öðru sem inn er
flutt. Fimmtungs takmörkun á slíkri neyzlu er
einhver stórfelldasta lífskjaraskerðing sem um get-
ur í nokkru landi nema á styrjaldprtímum. Og
með þessu er sagan aðeins hálfsögð. Á sama hátt á
að takmarka annan innflutning, þ.e. fjárfestingarvör-
ur, bygingarefni, rekstrarvörur, hráefni til iðnaðar
o.s.frv., en aðferðin til þess á að verða hið löghelg-
aða okur banka og annarra lánastofnana. Afleiðing-
in af því verður stórfelldur samdráttur á öllum at-
höfnum og mun að sama skapi draga úr vinnunni
í landinu þannig að stórskert verði þau lífskjör sem
að verulegu leyti hafa einmitt verið tengd eftirvinn-
unni. Þetta er hinn einfaldi kjarni gengislækkunar-
frumvarpsins, þau augljósu sannindi sem einnig
hagfræðingar viðurkenna þegar þeir gleyma lær-
dómsorðum sínum og nenna ekki að ítreka þá þjóð-
lýgi að með gengislækkuninni muni almenn lífs-
kjör aðeins skerðast um 3%. Sú tala sem Jóhannes
Nordal nefnir í Morgunblaðinuí gær í sambandi
við innfluttan varning — 15—20% — mun vera
miklu nær sanni og sízt of há til að gefa mynd af
áhrifum gengislækkunarinnar á lífskjörin í heild.
— m.
Á Herranótt á mánudags-
kvöld ríkti e1anmur og pf'eði,
leikgestir kvöddu Iðnó gömlu
ánægðir og lét.tir í skapi.
Hins er ekki að dvljast að
nemendur Menntaskólans
völdu sér ærið erfitt verkefni
í þetta sinn, f.iörugan og
smellinn nútímaleik enskan,
saminn i þeim hefðbundna
stíl sem t'ðum er kenndur
við stássstofur: bar er a'lt
komið undir snia^ri persónu-
sköpun og markvis'iim, fág-
uðum samræðum. ,.Óvæn<- úr-
i höndum þrautrevndra
snjallra gamanleikara,
og
vel
og ■ í
en
það JH
ndir :
ok náttúrustælinga og hnit-
miðaðra orðsvara, enda fór
margt fvrir ofan garð og neð-
an hiá áheyrendum: þau úr-
slit komu engum á óvænt.
Síg'ldir gleðileikir eru nem-
endunum ungu farsælust við-
fangsefni eins og dæmin
sanna, skrautlegir búningar
fvrri alda fara þeim bezt og
þar nýtur sín til fulls lítt
tamið f.iör þeirra og æsku-
gleði; því fiær nútima cg nat-
úralisma, þv'í betra.
Þosteinn Gnnnarsson í hlutverki Beecliains
HERRANÓTT MENNTASK Ó L A N S !
ÓVÆNT
William Douglas Home þarf
tæpast að kynna reykvískum
leikgestum, svo þekktur er
hann orðinn af ,,Tengdasyn-
inum“ fræga í Þjóðleikhús-
inu, en ekki skaðar að geta
þess að hinn mistæki höfund-
ur er maður stórættaður og
bróðir hans jarlinn af Home
samveldisráðherra Breta. Og
erfðaaðlinum brezka lýsir
skáldið af miklum skilningi
og ríkri samúð sem vænta
má, en skopast um leið af
alhuga að hinni hrörlegu iðju-
lausu hástétt, athugull og ná-
kunnugur öllum hnútum. ,.Ó-
vænt úrslit“ gerast í höll
jarlsins af Lister og f jalla um
LJRSLiT
eftir WILLIAM DOUGLAS HOME
Leikstjóri: HELGI SKÚLASON
kosningarnar árið 1945: son-
ur jarlsins kolfellur fyrir
frambjóðanda Verkamanna-
flokksins sem gerður er að
lávarði og ráðherra að vörmu
spori; þá verður að kjósa að
nýju. Jarlsonurinn gengur í
Verkamannaflokkinn, en fell-
ur engu að síður, í þetta sinn
fyrir liinum íhaldssama og
orðheppna heimilisþjóni föður
síns! Sagan er auðvitað að-
eins hálfsögð og verður ekki
rakin, en ekki verður annað
sagt en skáldinu takist að
gera mergjað gaman úr hátta.
lagi og innræti hinna póli-
t'isku atvinnumanna, fyndin
sannyrði hrökkva unnvörpum
úr penna hans. Ástamál koma
einnig við sögu sem að lík-
um lætur, en er hvergi nærri
umiimimniiimmmmmmmmmmmmimMmiimmmimmmmimmmiiimmmmmimpiMmimimmnimiimiiEim
Eldhúsdagur yfir
stömpunum
Landmaður við bát í Ve‘;»t-
ínannaeyjum dregur liér upp
svipmynd af því, hvernig orð
falla um mál dagsins meðan
línan er beitt í ákafa.
Við erum fimm að beita á
bátnum, Gísli, Eiríkur. Helgi, Óli
og Jón, fjórir eru sinn í hverj-
um stjórnmólaflokki. nema ég.
Ég er í engum flokki, því ég
vil engan styggja eða hryggja.
Einu sinni ætlaði útgerðarmað-
ur að snuða mig, en ég stóð
á mínum rétti, og hann sagði
að ég væri helvítis kommi og
ég varð voða móðgaður. því
það er agalegt að vera komm-
únisti Pabbi á verzlun og bara
tvo bíla og ibúðarhús og hann
segir oft, það ætti að skjóta
alla komma.
Ekki líður sá dagur i beitu-
skúrnum að ekki komi til eld-
húsumræðna. Gísli er heima-
krati, Eiríkur íhald frá Akur-
eyri, Helgi Austfjarða-fram-
sókn og Óli Rússa-kommi. Svo
byrjar beitningin klukkan
fimm að morgni, beitt átta bjóð
á mann, drukkið kaffi eftir
hvert fcjóð eða fenginn sér
sopi. Beitningin tekur okkur
9—10 klst., 20—30 mínútur í
mat og unnið eins og í ákvæð-
isvinnu.
Við erum mjög jafnir að
beita og erum allir á áttunda
bjóðinu, þegar sá fyrsti er
búinn. Þá fer hann að hreinsa
út eða skera síld fyrir þá, sem
vantar beitu, rekur upp fyrir
þann, sem er áberandi sein-
astur. Og sá, sem verður sein-
astur, hann er ekki viðmælandi
þann daginn fyrir skapvonzku.
Að sá sami verði seinastur tvo
daga í röð, hefur ekki enn
komið fyrir á vertíðinni í vet-
ur. Og sá sem verður fyrstur
segir hógværlega: ..Djöfulli var
þetta bjóð gott. vantaði ekkert
á það (slitnir saumar, brotnir
krókar) og skinandi vel dreg-
ið“. Og hinir muldra: ,.Þú ert
meiri helvítis myllan, tókst
það á ekki klukkutíma“, og
hyggja á hefndir. Á morgnana
beitum við hálft bjóð sofandi
eða meðvitundarlitlir. en þegar
strengur er eftir förum við að
vakna til lífsins,, með hjálp
Keflavíkurútvarpsins, breima-
kettirnir vaknaðir segir Komm-
inn. Vanðlega er íhaldið fyrst,
sigurvegari á 1. og 2. bjóð.
Já, þetta gaztu segir Komminn
fúll, já það giá ekki sleppa af
þér augunum og ef maður dott-
ar á verðinum þá vinnur
íhaldið. Þetta er samþykkt af
okkur hinum einróma.
Ég var nú ekki vel með á
nótunum fyrst, en í beitning-
um eru menn nefndir eftir
flokkunum. en ekki nöfnum
sínum. Kratinn segir: Ekki sný
ég bakinu við íhaldinu, það
myndi ég' aldrei þora og skal
ég' passa mig á því hér eftir, en
því hefur Kratinn gleymt dag-
inn eftir. Framsókn kveður það
vont fyrir sig að verða að snúa
bakinu við íhaldinu og eigi
því ekki gott að fylgjast eins
vel með því. Þetta er rétt,
Framsókn er í horninu og snýr