Eimreiðin - 01.09.1900, Blaðsíða 72

232
heyrnar- og málleysingja, þar sem þeir fá bæði vist og kenslu
ókeypis meðan á námstímanum stendur. En fyrir alla aðra van-
aða (blinda, fábjána, vitstola) eru engar stofnanir enn til, og væri
mikið nauðsynjaverk að ráða einhverja bót á því.
Ellistyrksmálinu, sem víða er nú verið að berjast við úti
um heiminn, án þess menn geti orðið á eitt sáttir, hefir á íslandi
verið ráðið mjög skynsamlega til lykta með lögum 11/7. 1890 um
styrktarsjóði handa alþýðufólki. Samkvæmt þeim hefir í hverjum
kaupstað og hverjum hreppi á landinu verið stofnaður slíkur styrktar-
sjóður og eru öll hjú og lausamenn (nema alveg sérstaklega standi
á), sem eru milli 20 og 60 ára að aldri, og eins börn hjá foreldr-
um sínum skyld að greiða í hann á ári, karlmenn 1 kr., en kvenn-
menn 30 au. Tíu árum eftir stofnun hvers sjóðs er svo helmingn-
um af bæði vöxtum og árgjaldi hans úthlutað til heilsulítilla og
ellihrumra fátæklinga, sem heima eiga í hlutaðeigandi sveitarfélagi,
og eigi njóta sveitarstyrks, ef þeir einhverntíma hafa verið í þeim
stéttum, sem gjaldskyldar eru til sjóðsins. En hinn helmingurinn
af vöxtum og árgjaldi sjóðsins er jafnan lagður við höfuðstól hans,
svo hann getur með tímanum orðið töluvert mikill og veitt álit-
legan ellistyrk. Hér er því stigið allstórt framfaraspor og vel búið
í haginn fyrir framtíðina. Hefðu forfeður vorir farið líkt að, þá væri
öðruvísi ástatt hjá oss í sumum efnum, en nú er.
Fátækramálið hefir lengi verið eitthvert hið mesta vand-
ræðamál landsins og kemur flestum saman um, að þar sé eitthvað
bogið; en um hitt eru skoðanirnar meira skiftar, hvernig því beri
að skipa, og hefir því alþingi jafnan orðið í vandræðum með það
mál, er því hefir verið hreyft þar. Eins og kunnugt er, eru engar
fátækrastofnanir til í landinu, heldur er sveitarómögunum skift
niður á bændur til framfærslu gegn ákveðnu meðlagi. Pó láta og
sveitarstjórnirnar oft þurfamenn, sem eiga fyrir öðrum að sjá, fá
sveitarstyrk til heimilis síns, þegar þeim þykir það betur henta.
Meðferðin á sveitarómögum er vanalegast mjög mannúðleg —
miklu betri en gerist í öðrum löndum — og víðast hvar ekki öllu
lakari en meðferð á hjúum. Pað er því alls ekki eins ægilegt í aug-
um manna á íslandi að komast á sveitina, eins og það er í öðrum
löndum, þar sem menn skoða það sem eitthvert hið þyngsta böl,
sem fyrir mann geti komið. En á íslandi kæra menn sig kollótta
og þykir mörgum hverjum jafnvel engin minkun að því að þiggja
af sveit. Og einmitt þetta er ef til vill ein af aðalorsökunum til