Eimreiðin - 01.05.1898, Page 59

i39
til þess (eins og nafnið »bandstóll« fyrir >jspjaldvefnað«, er enn
helzt í Svíþjóð), að Svíar hafi í fornöld haft sama umbúnað við
vefnaðinn, sem nú tíðkast hjá Kákasusþjóðum; enn brúka og sænsk-
ar konur svo kallaðan »hníf« til að slá vefinn með. — Dr. Bartels
hjelt fyrirlestur um uppgötvun sína í »Berliner anthropologische
Gesellschaft«; talaði hann þar líka um islenzkan spjaldvefnað og
sýndi eptirmynd af honum, er jeg hafði gert. Fyrirlesturinn er
prentaður í »Verhandlungen der Berliner anthropologischen Ge-
sellschaft« 1898, bls. 34—39 og er mynd sú, er hjer fylgir, tekin
úr þessu riti með leyfi höfundarins og fjelagsins.
Herra P. G. Vistrand, aðstoðarmaður og bókavörður við
»Nordiska Museet« í Stokkhólmi, beindi nú rannsóknum minum
til Finnlands, og sagði spjaldvefnaðinn haldast þar enn, og Dr. phil.
Th. Schirndt, forstöðumaður finnska þjóðgripasafnsins í Helsingfors,
skýrði mjer nákvæmlega frá öllu honum viðvíkjandi; nærri því
sami umbúnaður við vefnaðinn (fjölin langa, hnífurinn o. s. frv.),
er hafður í Finnlandi sem í Kákasus, og er það athugavert, því
Finnland liggur á leiðinni frá Rússlandi til Svíþjóðar; en um út-
breiðslu spjaldvefnaðarins í Rússlandi hef jeg ekkert frjett enn þá,
og get því að eins haft getgátur um hana. — Frá Þýzkalandi er
þess að geta, að ungfrú ein frá Pommern sagði Dr. Bartels, að
heima hjá sjer væru bönd ofin með tólf pappaspjöldum; valda því
án efa samgöngur hinar miklu, er áður voru milli Pommerns og
Svíþjóðar.
Nú sá jeg fyrir skömmu í »Museum fúr Völkerkunde« i
Berlín nokkur bönd úr ull, mjög vönduð, frá Bhutan við Hima-
layafjöllin, er mjer þóttu einkennileg og frábrugðin öllum öðrum
vefnaði í safninu. Jeg fjekk leyfi til að rannsaka þau, og varð
þess fullvís, að böndin eru ofin með spjöldum. Hef jeg ekki að
eins nákvæmlega eptirmyndað það, er mest vandvirkni þykir á
vera þeirra allra, heldur er og enginn mögulegleiki fyrir því, að
vefa böndin á annan hátt nje í neinum af þeim mörgu vefstólum,
sem eru í safninu. Enginn veit neitt um það efni, en forstöðu-
maður þessarar deildar er nú farinn að skrifast á um það við trú-
boða. Sama sem um ullarbönd þessi er að segja um silkibönd
nokkur frá Turkestan, sem jeg skoðaði í því safni; þau hljóta líka
að vera spjaldofin, og sýnir allt þetta, að spjaldvefnaðurinn er enn
stundaður víða í Austurlöndum, og að líkindum kominn þaðan
vestur og norður um lönd og sjá. En ógnar langan tíma hlýtur