Eimreiðin - 01.01.1896, Síða 41

4i
lög á milli. Eða fljót báru leir, sand og möl í skógana, svo að þeir
grófust í jörðu, og þar sem skógar opt hafa eyðilagzt af árburði og
sprottið upp aptur, fer á sömu leið, að steinkolalög og leirflögur, sand-
steinslög o. s. frv. skiptast margopt á; þannig eru t. a. m. við Saarbrucken
á Pýzkalandi 230 steinkolalög, hvert yfir öðru, en aðeins 88 af þeim
eru svo þykk eða góð, að það svari kostnaði að brjóta þau.
Ekki hefur þó rás viðburðanna allt af verið eins og hjer er lýst
að framan; sumstaðar hafa steinkolin myndazt á stórum mýrlendum
sljettum langt uppi i landi, og er þar ekkert kolakalk (kalksteinn frá
kolatímabilinu) undir þeim; annarstaðar er nærri því engin önnur jarðlög
að finna frá kolatímabilinu en kalk, t. a. m. á Irlandi.
Pvi hefur verið haldið fram, að steinkolalögin sjeu mestmegnis
mynduð af rekaviði, sem árnar hafi skolað út í stöðuvötn og flóa, eins
og t. a. m. Mississippi fleytir heilum eyjum af samflæktum trjástofnum
o. s. frv. út i Mexikóflóann, en ekki hafa nánari rannsóknir staðfest þá
skoðun; þó er næsta liklegt, að stöku steinkolalög, sem eru mjög óreglu-
leg og liggja innan um jarðlög mynduð á sjávarbotni, sjeu til orðin á
þennan hátt. En flest steinkolalög eru, auk ýmislegs annars, sem siðar
skal drepið á, alltof jafnþykk á ákaflega stórum svæðum til þess að þau
geti verið upprunnin af rekaviði. Frakkneski visindamaðurinn Fayol hefur
nýlega komið fram með kenningu eigi ósvipaða rekaviðarkenningunni,
og mun hún vera alveg rjett, þar sem um þau steinkolalög á Frakklandi
er að ræða, sem hann hefur rannsakað. Par sem steinkolalögin eru núr
segir Fayol, hafa áður verið stór vötn og í þau hafa runnið ár, er fluttu
með sjer sand, möl og leir, en einkum mikið af jurtaleifum, stofnum,
blöðum o. fl. Par sem árnar fjellu út í vatnið urðu nú eyrar, og lagðist
mölin á botninn næst árósunum; sandurinn hlóðst niður nokkru fjær,
enn þá lengra burtu settist leirinn til botns, en lengst úti á botni vatns-
ins söfnuðust jurtaleifarnar fyrir. Smátt og smátt uxu eyrarnar, mölin,
sandurinn og leirinn færðust lengra út i vatnið og hlóðust ofan á jurta-
lagið á vatnsbotninum, en jafnframt færði jurtalagið einnig út svið sitt
og gekk svo koll af kolli, unz árburðurinn var búinn að fylla upp i
vatnið, og var þá neðst jurtalagið, steinkolalagið, sem nú er, og ofan
á því hallandi lög af leirflögum, sandsteini o. s. frv.; en þar eð sáld-
unin hafði ekki alltaf verið eins fullkomin og hjer var gjört ráð fyrir,
eru hjer og hvar innan um smá leirblandin kolalög eða kolblandin leirlög.
Pað liggur í augum uppi, að hinir ýmsu hlutar steinkolalags, sem er
myndað á þennan hátt, geta ekki verið jafngamlir. Pessari kenningu
til sönnunar nefnir Fayol meðal annars, að samsetning kolanna er mjög
mismunandi á ýmsum stöðum; sumstaðar eru eintómir stofnar saman,
á öðrum stöðum blaðaleifar og enn annars staðar eintóm fræ, og sýnir
þetta ljóslega, að vatnið hefur svo að segja sáldað jurtaleifarnar. Enn
eru sumstaðar tóm barkarhylki samþrýst, er sjálfur viðarstofninn hefur
skolazt út úr, og margt fleira telur hann sínu máli til styrkingar, enda
er vist um það, að ýms steinkolalög eru tilkomin á þennan hátt. En
þar sem sumir hyggja, að svona sje myndunarsaga langflestra kolalaga,
þá nær það engri átt; þau liggja allflest á sömu stöðum og skógarnir,
sem þau eru upprannin af, eins og áður er lýst. Má telja því mjög
margt til sönnunar. Leirflögurnar undir steinkolunum eru fullar af rótum