Eimreiðin - 01.01.1896, Blaðsíða 71

af. Eg sá hann aldrei drukkinn. Það er einnig sagt í margnefndri
Sunnanfara-grein, að Bjarni hafi ekki verið gáfumaður nje lærdómsmaður
nema í meðallagi, og er þá flest til tint til að niðra Bjarna. Eg man
þó það, að hann var almennt á yngri árum kallaður gáfumaður, og
einkum var tekið til þess, að hann hefði gott minni. Að hann hafi
»enginn lærdómsmaður« verið, fæ eg með engu móti skilið. Hefði
rektor Bjarni lítið annað lesið og þekkt en bókmenntir Islendinga á 16.
og 17. öld, þá hefði mátt slik ummæli til sanns vegar færa. En Bjarni
kunni mörg tungumál bæði forn og ný, var allan sinn aldur i bókum,
las margt og mikið og mundi margt og mikið. Hann hafði um mörg
ár kennt veraldarsögu utanlands og var að dómi þeirra, sem vit höfðu
á, mjög vel að sjer i þeirri vísindagrein. Og svo er nú þetta visugrey:
»Og Cæsar kom og saa og vandt« o. s. frv. Það eru nú liðin frek
60 ár siðan eg lærði hana í Kaupmannahöfn, en það kom mjer aldrei
til hugar, að hún yrði gefin út á prenti, sízt eptir Bjarna látinn. En nú
eiga menn það að þakka smekkvísi höfundarins í Sunnanfara.
Til þess að styðja það, sem eg hefi hjer að framan sagt um Bjarna
rektor Jónsson, skal og leyfa mjer að setja hjer nokkur orð, eptir Jens
rektor Sigurðsson, er lesa má i skólaskýrslu hans 1867—68, bls. 12.
Bar segir svo:
»Fyr en skýrslu þessari væri lokið, bárust hingað þau sorgartíðindi fyrir
skólann, að rektor skólans, prófessor Bjarni Jónsson, r. af dbr. hefði andazt í
Kaupmannahöfn 21. sept. af lungnabólgu; hann hafði í júlímán. í sumar siglt
hjeðan til Danmerkur. Prófessor Bjarna Jónssyni var veitt rektorsembættið við
skóla þennan 18. júní 1851, og kom hann hingað samsumars; hafði hann því,
þegar hann dó, veitt embætti þessu forstöðu í 17 ár. Við fráfall hans hefir
skólinn misst ágætan kennara og dugandi skólameistara, því hann var búinn
flestum þeim kostum, er skólamaður þarf að hafa; hann kenndi manna bezt, og
er það einmælt bæði hjer og erlendis, var ljós, orðheppinn og sannfærandi í allri
tilsögn; hann var og mikill maður vexti, svipmikill og raddmikill, svo ungmenn-
um stóð fremur ótti af, enda þótti honum mikið undir því komið, því hann
áleit, að velgengni þeirra og gagnsemd fyrir ættjörð sína væri öllu fremur undir
því komin, að þeir snemma lærðu að hlýða og fylgja föstum reglum; var hann
þá, er það þótti fengið, ör og eptirlátur, og ávann sjer þar með hylli lærisveina
sinna og vandamanna þeirra víðsvegar um land. Hann hafði snemma menntazt
til þessarar stöðu, tekið examen philologicum viðf Kaupmannahafnar háskóla árið
1836, og verið síðan í mörg ár kennari við Alaborgarskóla, frá 1836 til 1846;
1845 fór hann til Frakklands og Englands með konunglegum fjárstyrk, til þess,
að kynna sjer latínuskóla þessara landa, og náði hann þá svo mikilli kunnáttu í
enskri og frakkneskri tungu, að það síðan varð honum til mikils ágætis og sóma
skóla vorum, með því útlendum þykir sá kostur segja mikið, er þeir koma hjer
til lands. Síðan varð hann yfirkennari við Horsens skóla, og gegndi þar síðast
rektors störfum, til þess er hann kom út hingað, svo sem áður er sagt. Hann
lagði mikinn hug á eflingu og ffamfarir þessa skóla, og leitaði þar í síns mesta
heiðurs, en þó voru það einkum fornmálin, latína og gríska, er honum þótti
mestu skipta og mest voru að hans skapi; hafði og hugur hans snemma að
þeim hneigzt. Skólinn á Islandi á honum og margar endurbætur að þakka,
er einkum viðkoma stjóm skólans, og sem hlýðni sú og reglusemi laut að, er
hann krafðist af skólapiltum, og fyr er getið, og má svo segja, að undir hans
skólastjóm hafi skólinn náð fastri skipun hjer í Reykjavík, þar sem hann, þegar
rektor Bjarni kom hingað, var nýfluttur frá Bessastöðum, að mestu óbteyttur
með öllu sínu gamla fyrirkomulagi þar.«
Reykjavik d. 19. nóvembermán. 1895.
Páll Mdsteð.