Eimreiðin - 01.01.1896, Page 3

3
úr því, en af umræðunum má sjá, að það var engan veginn af
þeirri ástæðu, að ríkisfundurinn vildi svipta Islendinga rjetti þeini
til þess að vera með í ráðurn um þessi efni, sem þeim hafði verið
heitið í konungsbrjefinu, heldur af því að menn álitu, að í konungs-
brjefinu einu lægi full trygging, sem ekki þyrfti frekari staðfestingar
við. Þetta sjest líka bezt af því, að ákvæðin um tölu hinna íslenzku
fulltrúa á ríkisþinginu, sem stóðu í kosningarlagafrumvarpinu, vóru
felld burt, og í stað þeirra sett, að menn áskildu sjer rjett til að
setja síðar meir hin nánari ákvæði um, hvernig fulltrúahlutdeild
íslands skyldi verða varið. Samkvæmt þessu hafði Island heldur
engan fulltrúa á ríkisþinginu.
Að stjórnin heldur eigi áleit grundvallarlögin gildandi á Islandi,
sýna þær ráðstafanir, sem hún gerði til þess að fá gildi þeirra fært
út, svo að það næði einnig til Islands. Hún stefndi nefnilega til
þjóðfundar í Reykjavík í júlímánuði 1851 og ljet leggja fyrir hann
frumvarp til *laga um hina stjórnarlegu stöðu íslands í ríkinu og
ríkisþingskosningar á íslandi« og við þetta frumvarp var grund-
vallarlögum Dana hnýtt sem hjáskjali. En þegar það sýndi sig,
að skoðanir stjórnarinnar og þjóðfundarins um stöðu Islands að
lögum fóru sínar í hvora áttina og konungsfulltrúa var ljóst, að
hann gæti ekki fengið fundinn til þess að viðurkenna gildi grund-
vallarlaganna á Islandi, eins og til var ætlazt, þá sleit hann fund-
inum, svo að úrslitin urðu þar engin. A hinum næstu 20 árum
gerði nú stjórnin margar árangurslausar tilraunir til þess að koma
sjer saman við alþingi um stjórnarskipun landsins, unz staða þess
í ríkinu loks var ákveðin með stöðulögunum 2. jan. 1871, án þess
að Islendingar œttu nokkurn þátt í samning þeirra. -— Allar þessar til-
raunir til þess að koma nýrri skipun á stjórnarfyrirkomulag Islands
sýna, að það var almennl viðurhennt, að gildi grundvallarlaganna
næði ékki til íslands. I stöðulögunum er heldur engin ákvörðun,
er lýsi því yfir, að grundvallarlögin skuli framvegis gilda á Islandi,
enda má og sjá það af því, hvernig löggjöf Islands fór fram hin
næstu ár þar á eptir, að menn heldur ekki álitu þau gildandi
eptir að stöðulögin komu út.
A öllu tímabilinu frá 1849 til 1874 var íslenzk loggjöf í
höndum konungsins eins sem einvaldskonungs. A þessu tímabili
komu út allmörg íslenzk lög, er að vísu vóru lögð undir ráðgjaf-
aratkvæði alþingis, en sem vóru gefin út af konunginum einum,
án þess að nokkurt löggefandi þing ætti hlut í þeim. Sjálf stjórnar-
1*