Morgunblaðið - 05.11.2000, Blaðsíða 15

I-
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 2000 B 15

Altaristaflan í Kirkju Upprisu Krists er einstakt listaverk.
Karl Marx hratt Katrínu miklu af stalli og stendur enn keikur þ<5 Lenin sé hvergi sjáanlegur.
keypt en greinilegt var að íbúum
Rostov er hugarró í henni. Einungis
100 km eru til landamæra Rússlands
og Tsjetsjníu og mátti víða sjá barn-
unga (vel innan við tvítugt) hermenn
í borginni, sennilega í leyfi eða að
bíða eftir skipun um að halda inn í
Tsjetsjníu. Ekki var þó að finna að
nálægðin við þessar hörmungar
hefði áhrif á hið daglega líf í borginni
en vafalaust eru tengsl fólks við íbúa
Tsjetsjníu nánari en séð verður á yf-
irborðinu og á götum úti.
Rostov býr yfir sérkennilegu að-
dráttarafli þar sem garðar eru marg-
ir og fagrir í borginni, gosbrunnar og
listaverk prýða þá en greinilegt að
þetta er allt komið nokkuð til ára
sinna og hefur ekki fengið nauðsyn-
legt viðhald. Ekki var óalgengt að
sjá vatnslausa gosbrunna en árstíða-
bundinn vatnsskortur gæti einnig
verið ástæðan. Við minnismerki
þeirra sem féllu í stríðinu við Þjóð-
verja, stríðinu um föðurlandið, eins
og Rússar kalla það, standa skóla-
börn vörð í einkennisbúningi og með
trébyssur um öxl og nýgift brúðhjón
hafa fyrir sið að leggja brúðarvönd
sinn á minnismerkið, sjálfum sér til
heilla. Gráhærður liðþjálfi gekk á
milli skólabarnanna og sagði þeim til
um hermannlegar stellingar og lag-
aði bindishnútinn á drengjunum.
Þau tóku hlutverk sitt alvarlega og
kunnu mætavel að ganga í takt. Hið
unga fólk Rússlands virðist ekki
beygt af aðstæðunum og sú mynd
sem dregin hefur verið upp á Vestur-
löndum af samfélagi í rústum á vafa-
laust við einhver rök að styðjast en
alls ekki eingöngu þar sem unga
fólkið lítur vel út og ber höfuðið hátt.
Vonandi ber það gæfu til þess að fá
vonum sínum og löngunum fullnægt.
Morgunblaðið/Hávar
Armenskur flðlusmiður á verkstæði sínu dró fram göngustaf sem í var
fólgið Qögurra strengja balalaika. Það reyndist ekki falt.
þótti súrt í broti en þaulskipulögð
dagskrá gestgjafanna leyfði ekki
slíka útúrdúra.
Altaristafla og Sholokov
Þá eiga Rostovbúar stórkostlega
perlu í klausturkirkju í elsta hluta
Rostov borgar er nefnist Star-
ocherkassk (gamli bær). Kirkjan
stendur í eyju í Don og var reist um
miðja 18. öld eftir að eldri timbur-
kirkja á sama stað hafði brunnið til
kaldra kola. Þá var reist vegleg
steinkirkja sem kennd er við upprisu
Kristsog hefur að geyma stórkost-
lega fallega altaristöflu. Taflan er
gríðarstór og þekur alveg kórvegg
kirkjunnar, ca 20 x 8 m og eru í henni
tugir handmálaðra helgimynda sem
listamenn tveggja alda lögðu til. A
myndunum má sjá fjölda dýrlinga og
einnig ýmsar myndir byggðar á sög-
um Biblíunnar. Efstur situr frels-
arinn og horfir yfir söfnuð sinn.
Fremur dapurlegt er að sjá ástand
þessa listaverks þar sem margar
myndanna liggja undir skemmdum
og ekki hefur fengist fjármagn til
endurbóta. Tréverk töflunnar er
ekki síður listaverk og er handskorið
og flúrað. I anddyri kirkjunnar kúrði
gömul kona og seldi aðgang að
kirkjunni, 15 rúblur á mann, og fyrir
myndatöku borgaði maður aðrar 15
rúblur. Engir gestir voru þarna aðrir
en við og leit ekki út fyrir að margir
legðu leið sína þangað yfirleitt.
Kannski er það misskilningur og
réttrúaðir Rússar koma kannski
þama í pílagrímsferðir reglulega.
Bókmenntimar eiga sína fulltrúa í
Rostov og þekktustu synir borgar-
innar í þeim efnum era vafalaust
Mikhaíl Alexandrovits Sholokov og
Alexander Solsénetsín. Þekktasta
verk Sholokovs er án efa meistara-
verkið Lygn streymir Don er kom út
á áranum 1926-1940. Sholokov (f.
1905) var mikill sonur Sovétríkjanna
og hlaut bæði Stalinorðuna og Len-
ínorðuna fyrir framlag sitt til bók-
menntanna. Solsénetsín átti ekki
sama láni að fagna og í dag verða
Rússar hálfvandræðalegir þegar
nafn hans ber á góma; þeii segja
hann ekki geta hætt að gagnrýna.
Við Rostov-háskóla er nafni hans
engu að síður haldið á lofti en borgin
er vel þekkt fyrir öflugan háskóla og
merkar rannsóknarstofnanir, bæði í
raun- og hugvísindum.
Kósakkarnir
til verndar
Þegar Rússar era spurðir um
Rostov nefna þeir strax kósakkana,
sem enn era taldir afl sem reikna
verður með; einn viðmælandi gekk
svo langt að segja að Tsjetsjenar
myndu aldrei hætta á árás eða
hryðjuverk í Rostov af ótta við
hefndir kósakkanna. Ekki skal þessi
alþýðuskýring seld dýrar en hún var
kosta frá 250 rúblum og allt upp í
nokkur þúsund rúblur eftir stærð og
íburði. Þá er hægt að finna fjölda af
fallegum íkonamyndum og alls kyns
forngripum í antíkverslunum á lágu
verði en gæta verður að því að Rúss-
ar hafa bannað útflutning á öllu sem
flokkast undir fornminjar og eru
íkonar eldri en 100 ára þar á meðal.
Einnig er hægt er að fá nýja eða ný-
lega íkona og í Rostov er hægt að
finna ýmislegt sem minnir á kósakk-
ana, hnífa, sverð, búninga, húfur
o.fl., enda er Rostov hjarta kósakka-
svæðisins á bökkum árinnar Don.
Fyrir þá sem hafa áhuga á listum
og menningu má nefna að 200 km
austan við Rostov er borgin Taganr-
og, þar sem leikskáldið Anton
Tsékov fæddist og ólst upp til tví-
tugsaldurs. Á fæðingarheimili hans
hefur verið komið upp fallegu safni
sem gaman er að heimsækja. Að
öðra leyti er Taganrog iðnaðarborg
sem þekktust er fyrir framleiðslu á
vélbúnaði til þungaiðnaðar. Undir-
ritaður átti þess reyndar ekki kost
að heimsækja safnið í Taganrog og
Don streymir lygn um verksmiðjuhverfi Rostovborgar.
stætt, ekki síst þegar komið er svo
langt frá Moskvu. Rostov er í engum
skilningi ferðamannaborg og þar er
lítið gert ráð fyrir að fólk viti ekki
hvert það ætlar. Ekki reyndist unnt
að fá kort af borginni og það var nán-
ast undantekning ef starfsmenn
verslana töluðu annað en rússnesku.
Enskukunnátta hótelstarfsfólksins
var léleg. Gera verður ráð fyrir að
svipað sé upp á teningnum annars
staðai' í Rússlandi og því varla hægt
að ráðleggja neinum að ferðast um
landið nema læra fyrst undirstöðu-
atriði í rússnesku eða ráða sér túlk.
Leikhópurinn frá íslandi hefði að
minnsta kosti ekki komist langt án
hennar Marinu Kostyukovu, túlksins
sem okkur var látinn í té.
Lágt verðlag
Til að gefa hugmynd um verðlag
má nefna að þríréttuð máltíð á veit-
ingastað getur kostað frá 90 rúblum
til 500 rúblna (270-1.500 kr.) og ýmis
varningur sem ferðamenn sækjast
eftir einsog handmáláðar matrojsk-
ur (ranglega nefndai’ babúskur)