Morgunblaðið - 08.09.2000, Side 32

32 FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Raunverulegur
tilbúningur
MYJVDLIST
Listasafn fslands
LJÓSMYNDIR
MIRIAM BACKSTRÖM
Til 8. október. Opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 11-17.
MIRIAM Báckström hefur á
undraskömmum tíma lagt heiminn
að fótum sér með því að beina ljós-
myndavélinni að þeim tilbúna heimi
sem hvarvetna blasir við okkur í
formi hvers konar Pótemkín-tjalda.
Þessi unga listakona þarf ekki að
gera annað en þefa uppi mismun-
andi yfirgefna og mannlausa heima
til að búa til myndraðir sem fá okk-
ur til að efast um áreiðanleik
sjóntauganna. I syrpunni sem nú
hangir í litla salnum á jarðhæð
Listasafnsins beinir Báckström
linsunni að hvers konar leikmynd-
um sem hún finnur í upptökuverum
í Stokkhólmi fyrir sjónvarp, auglýs-
ingar og kvikmyndir.
Þannig myndar hún staði sem að-
eins eru til um stundarsakir á með-
an verið er að mynda þá sem bakgr-
unn einhverrar óskilgreindrar
frásagnar með óskilgreindu
markmiði og leikurum. Og Báckstr-
öm myndar þessar leikmyndir
þannig að áhorfandinn kemst fljót-
lega að raun um hið sanna varðandi
tilbúninginn. Með því á sér stað viss
afhjúpun, líkt og listakonan vildi
sýna okkur hve lítið er að stóla á
sannleiksgildi Ijósmyndarinnar
þegar öll kurl koma til grafar.
En það má einnig finna í þessum
ljósmyndaverkum - sem eru af
gerðinni C-prent á álplötur - væn-
an skammt af því meginmarkmiði
nútímahyggjunnar; nefnilega þá að
afhjúpa um leið og tilraun er gerð
til að hrífa áhorfandann með fag-
mannlegum tökum. Þessar innri
þverstæður, eða togstreita, sem
einkenir svo mjög alla nútímalist á
tuttugustu öldinni, öðlast einstak-
lega skýra drætti í ljósmyndaröð
Báckström af leikmyndum.
Yissulega er þetta ekki eina
myndröð listakonunnar heldur ein-
ungis ein af mörgum. Skemmst er
að minnast syrpunnar Söfn, sam-
ansafn og endurgerðir; IKEA gegn-
um tíðina. Þar nýtti Báckström sér
IKEA-safnið í Álmhult í Suður-Sví-
þjóð, sem varðveitir hin ýmsu tíma-
bil í þróunarsögu þessarar heims-
frægu húsgagnaverslunar. Eins og
allir þekkja sem lagt hafa leið sína í
verslanir IKEA þá er öllum krók-
um og kimum þannig komið fyrir að
minnir á hluta af heimili svo sem
setustofur, eldhús, hjónaherbergi
og vistarverur fyrir börnin.
Það sem Backström tekst að
festa fingur á í IKEA-myndröðinni
er hugmynd okkar um hið full-
komna heimili þar sem allt er til
alls og öllu er fyrirkomið er í stakri
röð og reglu. Það er því ekki að
ófyrirsynju sem sænski listfræðing-
urinn Maria Lind talar um Miriam
Báckström sem síðasta klassíska
listamanninn. í myndum hennar
birtist endurgerðin af því sem okk-
ur finnst fínast, æskilegast og
þægilegast, sett upp í jöfnum stíl-
rænum skömmtum svo úr verður
draumaheimilið. Um leið sýnir hún
okkur að þessi óskaveröld er ekki
til öðruvisi en sem hermigerð í anda
Aristótelesar; upphafið umhverfis-
líki sem aðeins er fyrir augað og
budduna en hrynur um leið og
reynt er að finna því stað í sjálfri
tilverunni. Eftir sem áður látum við
ætíð glepjast af þessari óskamynd
þegar hún birtist okkur í húsgagna-
verslununum eða á síðum hýbýlari-
tanna.
I enn annarri myndröð - frá 1992
- 1996 - festi Báckström íverustaði
og heimili nýlátins fólks á filmu og
náði sérstæðri nærveru í þessum
mannlausu vistarverum þar sem
allt var óhreyft nema sængurföt og
ábreiður í vöndli á gólfinu. í þess-
um myndum æpir fjarvera mann-
anna á okkur. Þá hefur hún einnig
tekið syrpu af myndum frá heimili
hins vinsæla, sænska aldamótamál-
ara og teiknara Carl Larsson, og
verkamannaíbúð frá 1930, úr Borg-
arlistasafni Stokkhólms. Ef til vill
er tjaldbú ungrar, heimilislausrar
Rnnsk-íslenskur kvintett
„ . .... r' j
KaffUeikhúsið
rdar Flosasonar
HStel Bons
NormnaHteM
KnfH Roykjavfk
ir KalHReykfavík
morgun laugardag 9. sept.
Verk á sýningu Listasafns íslands á ljósmyndum Miriam Báckström.
konu átakanlegasta myndröð
Báckström til þessa.
Af ofansögðu má ráða hve
óvenjumikilli breidd Miriam
Báckström nær með myndatökum
sínum. Hver myndröð hennar vekur
óvænt viðbrögð, allt eftir því hvert
myndefninu. í Set Constructions,
eða Leikmyndum, sem listakonan
hefur tekið á fjórum árum - frá
1995 til 1999 - verða áhrifin ef til
vill enn blendnari en í öðrum syrp-
um hennar. Ástæðan er sú að þeir
sem gerðu leikmyndirnar reyndu
hvað þeir gátu til að gera gervi-
umhverfi sitt eins raunverulegt og
þeim var frekast unnt.
Það er þess vegna sem okkur
rekur í rogastans þegar við upp-
götvum að allt var bara plat og
augu okkar leiða okkur í hreinar
gönur. Skyldi Aristóteles hafa tekið
það með í reikninginn þegar hann
hvatti listamenn til að herma sem
best eftir rauneruleikanum að sá
dagur kæmi að áhorfandanum yrði
það Ijóst að hann hefði verið hafður
að ginningarfífli? Ætli hann hefði
ekki farið hægar í sakirnar hefði
honum auðnast að standa frammi
fyrir Leikmyndum Miriam Báckstr-
öm?
Það er einmitt einn mesti styrkur
hennar sem listamanns hvernig hún
afhjúpar tálsýnir hermiveruleikans
án þess að leita einhvers annars
ámóta gervisannleiks. Ef til vill má
draga þann lærdóm af list hennar
að skarpur veruleikaskilningur sé,
þegar öllu er á botninn hvolft, eina
raunhæfa forsenda hamingjuríkrar
tilvistar. Var það ekki jafnframt eitt
af loforðum módernismans að fella
Pótemkíntjöldin svo við mættum
sjá hlutina í skýru, ómenguðu ljósi?
Það þarf ekki að taka fram hvílíkur
fengur er að þessari litlu sýningu
Miriam Báckström.
Halldór Björn Runólfsson
Miriam Báckström
MIRIAM Backström fæddist í
Stokkhólmi 1967. Hún nam
listasögu við Háskólann 1
Stokkhólmi og var síðan við
nám í ljósmyndaakademíunni
við Konstfackskólann í Stokk-
hólmi, þar sem hún býr og
starfar nú.
Miriam hefur haldið fjöl-
margar einkasýningar í Skand-
inavíu og Evrópu og verk henn-
ar hafa verið á fjöimörgum
samsýningum.
Verk hennar eru í eigu stofn-
ana svo sem Allianz Collection,
Miinchen, Esbjerg Kunstmus-
eum, Grazer Kunstverein,
Hasselblad Center, Gautaborg,
Moderna Museet, Stokkhólmi,
Museum Folkwang, Essen,
Statens Konstrád, Stokkhólmi,
Stockholm Konsthall.
Sýningin í Listasafni Islands
verður opin frá kl. 11 til 17
daglega, lokað á mánudögum.
Sýningunni lýkur 8. október.
Heldur þú að B-vítamín sé nóg ? fæðubótarefnið sem fólk talar um ! NATEN
www.naten.is Fæst í apótekum og sérverslunum um land allt ! - órofin heild! |
Faxafeni 12 • Reykjavík • Sími: 588 6600
Glerórgötu 32 • Akureyri • Sími: 461 3017
Iregnfatnaöur
Iska veðráttu