Morgunblaðið - 08.09.2000, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Draumur eða
íslenskur veruleiki
Þórhallur Sverrisson á sterkan leik sem Tóti í Islenska draumnum.
KVIKMYNDIR
B í ó b o r g i n
ÍSLENSKI
DRAUMURINN
★ ★★★
Frumsýnd í Bíóborginni 7.9.2000.
Handrit, klipping og leikstjórn:
Robert Douglas. Kvikmyndataka.
Júlíus Kemp, framleiðandi: Júlíus
Kemp og Jón Fjömir Thoroddsen.
Leikarar: Þórhallur Sverrisson,
Jón Gnarr, Laufey Brá Jónsdóttir,
Þorsteinn Bachmann, Matt Keeslar,
Gunnar Eyjólfsson, Guðrún
Ásmundsdóttir, Hafdís Huld,
Hafdis Helga Helgadóttir,
Felix Bergsson, Þórhallur
Sigurðsson, Júlíus Brjánsson,
Agnar Jón Egilsson o.fl.
HVER er hinn íslenski draumur?
Að verða ríkur á því að flytja eitt-
hvað inn, selja náunganum eitthvert
drasl, helst eitthvað að borða eða
drekka, kaupa jeppa, vera flottur á
því, en undir niðri alltaf sami lúðinn,
góður inn við beinið, bamalegur, ein-
faldur, svolítið hlægilegur, einn af
strákunum, miðaldra strákur.
Allt þetta og meira til. íslensk
gamanmynd sem er meinfyndin,
hæfilega alvörulaus en þó með báða
fæturna í íslenska veruleikanum er
komin fram. Alveg hreint afbragðs
góð mynd. Vel leikin, vel samið
handrit og heldur manni frá upphafi
til enda, afslöppuð frásagnaraðferð
og persónurnar firna vel dregnar.
Textinn er svo fullkomiega gripinn
úr hinu daglega talmáli að á köflum
finnst manni sem hann hljóti að vera
spunninn á staðnum því að svona
skrifar enginn. Eða hvað? Þórhallur
Sverrisson er nýr leikari sem svo
sannarlega stígur fram á sviðið í
þessari mynd. Tóti er þessi alíslenski
náungi sem er óþolandi í návígi, ekki
beint vitlaus en þó... hann er samt
seigur og gefst aldrei upp og að lok-
um rætist draumurinn. Hann fær
það sem hann vill, eða það sem hann
á skilið og myndin endar vel en samt
einhvem veginn eins og hún gæti
hafa gert ef sagan væri sönn. Svona
týpísk íslensk einhvern veginn.
Þórhallur ber uppi myndina á
fleiri en einn veg, hann er nánast
alltaf í mynd og hefur fullkomið vald
á persónunni, hann er Tóti og von-
andi er þessi innlifun til marks um
hæfileika hans og að meira megi
vænta af honum í framtíðinni.
Það sem gerir myndina að þeirri
góðu skemmtun sem hún er er
hversu jafngóður leikurinn er.
Gunnar Eyjólfsson og Guðrún
Asmundsdóttir eru frábært par og
leikararnir Laufey Brá, Þorsteinn
Bachmann og Felix Bergsson sýna
að við erum að eignast stóran og
góðan hóp kvikmyndaleikara sem
ráða við hina fjölbreyttustu persónu-
sköpun. Jón Gnarr er í essinu sínu í
hlutverki hins forpokaða Valla og
Hafdís Huld er sannfærandi í hlut-
verki hinnar bamungu kæmstu
Tóta. Hafdís Helga Helgadóttir er
litla dóttirin sem auðvitað sér í gegn-
um allt saman en lætur sig hafa
barnaskapinn í pabba sínum af því
að henni þykir svo vænt um hann.
Hafdís Helga kemur þessu prýðilega
til skila. Fleiri koma við sögu eins og
Laddi og Júlíus Brjánsson sem tveir
þreyttir sjoppueigendur. Frásagn-
araðferðin er skemmtilega óhefð-
bundin og hleypur útundan sér í
ýmsar áttir. Persónurnar segja
skoðun sína á aðalpersónunni beint í
myndavél líkt og um heimildarmynd
væri að ræða, stokkið er fram og til
baka í tíma en allt gengur þetta upp,
sagan er sögð á þennan hátt og kvik-
myndataka Júlíusar Kemp undir-
strikar þetta með hreyfanlegri
myndavél, oft em senurnar eins og
teknar með einni vél, klippingin er
hröð á köflum, stundum ,jumpcuts“
sem gefa myndinni hráan blæ en Ijá
henni sannfæringarkraft um leið.
Þetta er djörf kvikmyndagerð sem
nær utan um það sem tekist er á við.
Handrit, klipping, leikstjórn og kvik-
myndataka era greinilega hugsuð til
enda og Robert I. Douglas stígur hér
fram með þessari fyrstu leiknu
mynd sinni í fullri lengd sem einn af
þeim íslensku kvikmyndaleikstjór-
um sem binda má miklar vonir við.
Þessi mynd á vafalaust eftir að
falla vel í kramið hjá þeim aldiu-s-
hópi sem hvað mest sækir kvik-
myndahúsin og það er vel, því að auk
þess að vera hin besta skemmtun
vekur hún mann til umhugsunar um
ýmsar gmndvallarspurningar. Hvað
gefur lífinu gildi? Um hvað snýst
þessi barningur hér á klakanum? Að
selja og kaupa? Áfram Island.
Hávar Sigurjónsson
Að klappa á milli þátta
TOJVLIST
Háskólabfó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Jean Sibelius
og Hector Berlioz.
Einleikari: Judith Ingdlfsson.
Sljómandi: Rico Saccani
Fimmtudagurinn
7. september 2000.
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ís-
lands hóf vetrarstarfið 2000-2001
með tónleikum í Háskólabíói sl.
fímmtudag og hófust tónleikarnir
með fiðlukonsert eftir Jean Sibel-
ius. Einleikari var Judith Ingólfs-
son. Þessi konsert Sibeliusar er
hárómantískt verk og þykir auk
þess sérlega erfiður fyrir einleik-
arann. Judith Ingólfsson er frábær
fiðlari, ræður yfir mikilli tækni og
tónninn er tær og fagur. Hún lék
konsertinn á hógvæm nótunum og
gerði ekki mikið til að knýja fram
rómantísk átök, eins t.d. í fyrsta
kaflanum, sem á köflum var í hæg-
ara lagi og lítið gert úr stöðum,
þar sem tónskáldið tekur fram að
leika skuli affettuoso og espressi-
vo. Þrátt fyrir fínleikann lék Jud-
ith Ingólfsson konsertinn af mikilli
leikni og viða mjög fallega. Það
sem ekki var í sem bestu formi var
stjórnandanum um að kenna, en
bæði tré- og málmblásarar voru á
köflum allt of háværir og í síðasta
kaflanum lá við að samspilið riðl-
aðist og að það vantaði í hann þá
hrynskerpu, sem þessi kafli út-
heimtir og þvi var útkoman ekki
gædd þeirri spennu, sem annars
má ná út úr þessum kafla.
Seinna verk tónleikanna var
„Draumóra“-sinfónían eftir Hector
Berlioz, eitt magnaðasta verk róm-
antíska tímans, þar sem pró-
gramm verksins er í raun allt til-
finningalegs eðlis, með alls konar
tilvitnunum í draumsýnir, dans-
leik, náttúrufegurð, eiturlyfjarús
og gálgagöngu, sem endar með
nornadansi, þar sem undirleik-
sstefið er Dies irae. Fyrir 170 ár-
um var þetta verk hólmganga
gegn siðvenjum og siðgæði róman-
tíska tímans, en er nú aðeins góð
skemmtan, því ógn verksins er
samofin hinu daglega lífi nútíma-
mannsins og að stilla saman
nornadansi og katólskum messu-
þætti, eins og gert í síðasta kafla
verksins, þykir nú í besta falli að-
eins sniðug hugmynd og ekkert til
að óttast.
Rico Saccani lagði áherslu á yf-
irdrifna túlkun verksins, sérstak-
lega í síðasta kaflanum, en náði oft
að magna upp sterka stemmningu
eins t.d. víða í fyrsta kaflanum.
Það vantaði hins vegar valstakt-
inn, eða sveifluna, í dansþáttinn og
var sá kafli leikinn einum of beint
af augum. Náttúmstemmning í
þriðja þætti var víða fallega mótuð
þó leggja hefði mátt meira upp úr
„kyrrðinni" í mótun tónmálsins.
Fjórði og fimmti kaflinn voru auð-
heyrilega meira að skapi Saccani
og yfirdrifinn leikurinn og ofsinn
var mjög áhrifamikill, þó sumum
gæti hafa þótt flutningur nokkuð
hrár og jafnvel grófur á köflum.
Þarna var ópemtúlkandinn í ess-
inu sínu og náði Saccani oft sterk-
um tilþrifum út úr hljómsveitinni,
svo að tónleikarnir í heild spönn-
uðu yfir nokkuð breitt svið, allt frá
hinu fínlegasta til hins djöfulleg-
asta.
Efnisskrá tónleikanna í vetur
lofar góðu, en til að finna að, þá
má efnisskráin sjálf, þ.e. viðfangs-
efni tónleikanna, vera prentuð með
stærra letri en nú er gert, en efn-
isskráin er að öðru leyti mjög
smekkleg hönnuð. Má vera að
óljós og ruglingsleg uppsetning á
viðfangsefnum tónleikanna, þ.e.
miðjuskipan á heitum tónverka og
kaflaskipan, ásamt letursmæð og
því að áheyrendur margir hverjir
eru óvanir sinfóníutónleikum, hafi
valdið þvi, að sumir áheyrendur
klöppuðu á milli þátta og létu sér
ekki segjast, þó flytjendur tækju
ekki undir fagnaðarlætin.
Jón Ásgeirsson
Hver var
Þorgerður
Egilsdóttir?
*
I kvöld frumsýnir Icelandic Takeaway
Theatre í Tjarnarbíói Dóttur skáldsins, nýtt
leikrit eftir Svein Einarsson sem fjallar um
líf fornkonunnar Þorgerðar Egilsdóttur.
Hávar Sigurjónsson leit inn á æfíngu og
ræddi við leikstjóra og leikara.
„ÞETTA er í raun í
þriðja sinn sem
Icelandic Takeaway
Theatre setur upp
„Dóttur skáldsins“,“
segir leikstjórinn
Björn Gunnlaugsson
í lok æfingar eitt
kvöldið í vikunni.
Icelandic Take-
away Theatre er ís-
lenskur leikhópur
sem ber þetta enska
heiti vegna þess að
meðlimir hópsins
eiga það sameiginlegt að hafa stund-
að leiklistarnám í Bretlandi og þar
hefur hópurinn starfað fram að
þessu.
Dóttir skáldsins, eða „Daughter of
the Poet“, eins og verkið hét í fmm-
uppfærslunni í London vorið 1998, er
eftir Svein Einarsson sem stýrði
einnig fmmuppfærslunni. „Við sett-
um svo sýninguna aftur upp sama
haustið, þá með tveimur nýjum leik-
urum og í minni leikstjórn," segir
Bjöm og bætir þvi við að sýningunni
hafi haldist fremur illa á leikumm
því þeir hafi verið „uppgötvaðir“
hver af öðmm og þeim boðið að taka
þátt í öðram sýningum. ,Ásta Sig-
hvats sem lék titilhlutverkið í fyrstu
uppfærslunni var t.d. ráðin hjá Teat-
ré Complicité og ferðaðist víða um
heim á síðasta ári með sýninguna
Krókódílastrætið."
Móðir Kjartans
Ólafssonar
Dóttir skáldsins er saga Þorgerð-
ar Egilsdóttur Skalla-Grímssonar.
Hennar þáttur í atburðarás Egils
sögu og Laxdæla sögu er talsverður
og hún tengir sögumar saman; mað-
ur hennar var Olafur Höskuldsson
og sonur þeirra var Kjartan. I leik-
ritinu birtast allar helstu persónur
beggja sagnanna; leiknar af fjómm
leikumm, Ágústu Skúladóttur, Árna
Pétri Reynissyni, Hinriki Hoe Har-
aldssyni og Þóranni Lámsdóttur.
Hlutverk Þorgerðar leikur Ragn-
heiður Guðmundsdóttir. Fmmsamin
tónlist er eftir Arngeir Heiðai'
Hauksson en hann er búsettur í
London og starfai' þar sem hljóð-
færaleikari á miðaldahljóðfæri.
Leikmynd gerii’ Jón Trausti Bjarna-
son en sama leikmynd hefur verið
notuð frá fyrstu uppfærslunni,
„...fjögur hundruð metra langur
bandspotti sem er festur í hólf og
gólf sviðsins á afskaplega hugvit-
samlegan hátt,“ segir Bjöm Gunn-
laugsson og undirstrikar hversu auð-
velt sé að geyma leikmyndina.
Katrín Þorvaldsdóttir hannar bún-
inga en hún hefur starfað með hópn-
um frá upphafi og ljósahönnun er í
höndum Olafs Georgssonar.
Björn segir hugmyndina að því að
fá Svein Einarsson til samstarfs við
hópinn vera jafngamla hópnum eða
fimm ára. „Við Ágústa höfðum séð
sýninguna „Bandamannasögu" og
hrifumst mjög af og okkur fannst
vinnuaðferðin vera mjög í þeim anda
sem við vildum vinna í. Við leituðum
því eftir samstarfi rið Svein og okkur
tókst að finna þri stað og tíma í
London vorið 1998. Sveinn lagði til
hugmyndina að verkinu en hann
sagði okkur að Bríet heitin Héðins-
dóttir hefði einhvern tímann bent
sér á að Þorgerður Egilsdóttir væri
Morgunblaðið/Ásdís
Hinrik Hoe Haraldsson ásamt Ágústu og Þórunni.
efni í leikrit. Það reyndist svo sann-
arlega rétt,“ segir Björn.
Best varðveitta
leyndarmálið
Icelandic Takeaway Theatre er að
sögn aðstandenda eitt best varð-
veitta leyndarmál íslenskrar leiklist-
ar. „Enginn veit hver rið emm enda
höfum rið ekki starfað hér heima
fyrr en nú,“ segir Ágústa. „Við höf-
um til þessa eingöngu starfað í Bret-
landi en þó er rétt að geta þess að
fyrir fimm ámm var sett upp sýning
hér í Tjarnarbíói á „Margréti rniklu"
eftir Kristínu Ómarsdóttur af hópi
sem kallaði sig Lundúnaleikhópinn
og var að hluta til undanfari Ice-
landic Takeaway Theatre. Við höfum
svo sett upp fimm sýningar að þess-
ari meðtalinni, „Daugther of the
Poet“ trisvar, „Lemon Sisters" og
tvo einleiki eftir Völu Þórsdóttur,
„Or Something..." og „Telescope
Chocolate Stinksteam", og „Sugar
and Salt“. Þá eram rið að rinna að
sýningu á nýrri þýðingu á Völuspá
eftir Magnús Magnússon." Markmið
leikhópsins er háleitt: ,Að útbreiða
íslenska samtímamenningu um hinn
enskumælandi heim,“ segir Björn og
er hvergi banginn.
Þau segja að rissulega hafi Dóttir
skáldsins tekið breytingum í þeim
þremur uppfærslum sem verkið hef-
ur gengið í gegnum á tveimur ámm.
„Þó em þær samt smávægilegri en
ætla mætti og andi verksins er sá
sami og höfundurinn lagði til í upp-
hafi. Við höfum gert ýmsar smá-
breytingar og bætt inn hugmyndum
okkar sem kriknað hafa á æfinga-
tímanum. Eitt af þri sem rið tókum
tillit til er að íslenskir áhorfendur
þekkja sögurnar betur en enskir og
því höfum rið tekið út ýmsar útskýr-
ingar á tengslum persóna og annað
sem ætla má að fólk riti.“
Leikararnir taka undir þetta og
segja æfingatímann hafa verið mjög
skemmtilegan. „Við höfum beitt
spuna rið æfingarnar og getað lagt
inn okkar hugmyndir sem hefur ver-
ið mjög gaman,“ segir Þómnn Lár-
usdóttir.
Sýningin Dóttir skáldsins er
fyrsta framsýningin af sex á leiklist-
arhátíð sjálfstæðu leikhúsanna, „Á
mörkunum", en Icelandic Takeaway
Theatre kemur meh-a rið sögu hátíð-
arinnar þri innan skamms verður
fmmsýndur einleikurinn „Háaloft"
eftir Völu Þórsdóttur í Kaffileikhús-
inu. „Við vorum auðvitað mjög
ánægð með að valnefnd hátíðarinnar
skyldi velja tvö af okkar verkefnum
inn á dagskrá hátíðarinnar því mikill
fjöldi verkefna var í pottinum og að-
eins hægt að velja sex þeirra til sýn-
inga,“ segir leikstjórinn Björn Gunn-
laugsson að lokum.