Morgunblaðið - 07.12.1985, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. DESEMBER1985
39
Húsaleigugreiðslur
Þroskaþjálfaskóla
ALBERT Guðmundsson, iðnaðarráðherra, hefur óskaö eftir því við Morgun-
blaðið að birt verði eftirfarandi bréf heilbrigðis- og tryggingaráðuneytis til
fjárlaga- og hagsýslustofnunar hinn 3. október sl. varðandi húsaleigugreiðsl-
ur hroskaþjálfaskóla fslands. Kvaðst Albert Guðmundsson óska eftir birt-
ingu þessa bréfs vegna greinar eftir Bryndísi Víglundsdóttur skólastjóra
skólans, sem birtist í Morgunblaðinu 22. nóv. sl. undir fyrirsögninni: „I»að
er bezt að segja satt, Albert Guðmundsson." Sagðist iðnaðarráðherra telja,
að bréfið sýndi svo ekki færi á milli
hljóðandi:
„Ráðuneytinu hefur borist með-
fylgjandi erindi Víðsjár — kvik-
myndagerðar ásamt nýjum húsa-
leigusamningi, sem einnig fylgir
með.
Ráðuneytið vill ekki standa í
vegi fyrir því, að sanngjörn leiga
sé greidd fyrir afnot hlutaðeigandi
húsnæðis, en bendir á að útvega
verður Þroskaþjálfaskóla íslands
viðbótarfé að upphæð um 350
þús. á yfirstandandi ári til þess
að mæta kostnaðarauka samfara
hreyttum samningi. Ennfremur
mála, hver segði satt. Bréfið er svo-
þarf að liggja fyrir ákvörðun um
það á vegum fjárveitingayfirvalda,
að tekið verði tillit til þessa við
gerð fjárlaga fyrir komandi ár.
Fyrr en ofangreint liggur klárlega
fyrir getur ráðuneytið ekki tekið
endanlega afstöðu til nýs samn-
ings.
Að lokum bendir ráðuneytið á
að gangi málið eftir sem leigusali
leggur til skapast fordæmi sem
ráðuneytið fær ekki séð fyrir end-
ann á.“
Haraldur Blöndal var uppboðshaldari, en á myndinni er Ragnheiður Sigurð-
ardóttir einnig, en hún er starfsmaður Gallerí Borgar.
Listmunauppboð á Hótel Borg:
Dýrasta myndin sleg-
in á 200.000 krónur
LISTMUNAUPPBOÐ var haldið
sunnudaginn 1. desember sl. á Hót-
el Borg á vegum Gallerí Borgar og
Sigurðar Benediktssonar hf. Þetta
er fimmta listmunauppboðið sem
haldið er á vegum þeirra á einu ári,
en fyrsta uppboðið var haldið í des-
ember á síðasta ári.
Alls voru 57 verk á uppboðinu.
Hæsta myndin var slegin á 200.000
krónur fyrir utan söluskatt. Það
var olíumálverk eftir Þórarinn B.
Þorláksson sem nefnist Kiðja-
berg-Hvítá. Verk Ásgríms Jóns-
sonar, Úr Borgarfirði, var slegið á
121.000 krónur og í þriðja sæti
varð olíumálverk eftir Jón Þor-
leifsson, Landslag, sem fór á 60.000
krónur.
ódýrasta myndin fór á 1.200
krónur og þrjár aðrar voru undir
3.000 krónum. Uppboðshaldari var
Haraldur Blöndal. Næsta uppboð
verður haldið í febrúar nk. á Hótel
Borg.
Helgarpósturinn:
Ný stjórn
fé aukið í
NÝ STJÓRN var kosin í hluUfélag
inu Goðgá, útgáfufélagi Helgar-
póstsins, á aðalfundi félagsins um
miðjan nóvember. Um leið var
hluUfé félagsins aukið úr 2,4 millj-
ónum í sex og eru hluthafar nú um
Lýst eft-
ir vitnum
MAÐUR lést í umferðarslysi í
Lækjargötu sl. miðvikudag,
eins og fram hefur komið.
Lögreglan biður vitni að slys-
inu að gefa sig fram við slysa-
rannsóknadeild lögreglunnar í
Reykjavík.
og hluta-
6 millj.
tuttugu, að sögn Ingólfs Margeirs-
sonar, annars ritstjóra blaðsins,
sem jafnframt á sæti í stjórn félags-
ins.
Formaður nýju stjórnarinnar er
Róbert Árni Hreiðarsson, hdl., og
varaformaður Gísli Guðmundsson,
framkvæmdastjóri Bifreiða og
landbúnaðarvéla. Auk þeirra
tveggja og Ingólfs Margeirssonar
sitja í stjóminni þeir Árni Samú-
elsson, forstjóri Bíóhallarinnar,
Árni Andersen, prentari, Gunnar
Hilmar Hinriksson, starfsmaður
Helgarpóstsins, og Þóroddur Stef-
ánsson, framkvæmdastjóri Sjón-
varpsbúðarinnar.
Meirihluti hlutafjár Goðgár hf.
mun enn vera í eigu starfsmanna
Helgarpóstsins, eins og ævinlega
hefur verið í útgáfufélagi blaðsins.
Moreunbltóió/ÓUfur K. MuKnúuson
Dr. Þór Whitehead, prófessor, og Kristján Jóhannsson, framkvæmda-
stjóri Almenna bókafélagsins, kynntu bókina á fundi með blaöamönnum
í gær.
Strfð fyrir ströndum, ný bók eftir dr. Þór Whitehead:
Þjóðverjar áformuðu að
ná íslandi á sitt vald
Forystumenn Framsóknarflokksins og ritstjóri
Tímans höfðu samstarf við ieyniþjónustu Breta
ÞÓR Whitehead, prófessor, varpar nýju Ijósi á njósnir Breta og Þjóð-
verja hér á landi fyrir síðari heimsstyrjöld í nýrri bók sinni Stríd fyrír
ströndum, sem Almenna bókafélagið sendi frá sér í gær. Hann upplýsir
m.a. að Þjóðverjar höfðu gert leynilega áætlun um að ná pólitískum og
efnahagslegum ítökum hér á landi og að Werner Gerlach, ræðismaður,
hafi verið sendur hingað sérstaklega í þeim erindum. Þá kemur það
fram í bókinni að forystumenn í Framsóknarflokknum og ritstjóri Tím-
ans áttu aðild að víðtæku eftirliti með ferðum þýskra kafbáta við strend-
ur íslands í samvinnu við fulltrúa njósnadeildar breska flotamálaráðu-
neytisins.
Dr. Þór Whitehead sagði á
fundi með blaðamönnum, að
rannsóknir sínar hefðu leitt í ljós
að ráðamenn Þriðja ríkisins
hefðu snemma fengið augastað á
fslandi. Það hefði hins vegar
ekki verið fyrr en í maí 1939 sem
þeir sendu mann hingað sérstak-
lega í þeim erindum að kanna
hvernig ná mætti tökum á ís-
lendingum. Sá maður var hand-
genginn þremur af máttarstólp-
um Þýskalands, þeim Hermann
Göring, Heinrich Himmler og
Joachim von Ribbentrop. Hann
hafði m.a. í fórum sínum bein
fyrirmæli um undirróður hér á
landi og gerði tilraunir til að
skipuleggja íslendinga og Þjóð-
verja, sem hér voru búsettir, til
starfa í þágu Þriðja ríkisins. f
bókinni er greint frá því að
njósnir Gerlach á íslandi báru
nokkurn árangur og vöktu mikla
hrifningu yfirboðara hans. Ræð-
ismaðurinn gat hins vegar ekki
lokið verki sínu, því hinn 10.
maí, þegar fsland var hernumið,
var hann handtekinn af sérsveit
breskra leyniþjónustumanna.
í bókinni er einnig rækilega
skýrt frá njósnum Breta hér á
landi, en þeir voru mjög uggandi
vegna þeirrar vitneskju sem þeir
höfðu um starf Gerlachs. Full-
trúar Breta kvörtuðu m.a. yfir
því við íslensk yfirvöld að í bú-
stað þýska ræðismannsins i
Reykjavík væri rekin ólögleg
loftskeytastöð, sem sendi Þjóð-
verjum mikilsverðar upplýsingar
um eftirlitssiglingar breskra
skipa i nágrenni íslands. íslensk
stjórnvöld töldu sig hins vegar
ekkert geta aðhafst.
Einn helsti leynierindreki
Breta hér á landi var Lionel S.
Fortescue, kennari í Eton, sem
árum saman hafði dvalið hér á
landi í sumarleyfum og kynnst
mörgum fslendingum. í þeim hóp
voru nokkrir foringjar Fram-
sóknarflokksins, þ. á m. Jónas
Jónsson frá Hriflu. Þessir menn
„vildu fylgjast nákvæmlega með
því, hvort Þjóðverjar reyndu að
hafa afnot af landinu til árása á
skipaleiðir í Atlantshafi. Þeir
vissu, að þjóðin sjálf hefði ekkert
afl til að verja hlutleysi landsins,
ef þýski flotinn hreiðraði hér um
sig,“ segir Þór Whitehead orðrétt
í bókinni. Og bætir síðan við:
„Þá varð að treysta á það, að
Bretar stugguðu Þjóðverjum á
brott héðan. Jónas frá Hriflu
reiddi sig eins og aðrir ráðamenn
þjóðarinnar á „óbeina" vernd
breska flotans. Eftirlitskerfi á
íslandi í tengslum við njósna-
deild flotans tryggði að hann
skærist umsvifalaust í leikinn,
gerðust Þjóðverjar hér nærgöng-
ulir. Auðvitað var það brot á
hlutleysisreglum að njósna um
annan styrjaldaraðiljann í sam-
starfi við hinn. En í huga Jónasar
og félaga stóð valið augsýnilega
um það, að hvika nokkuð frá
reglum í kyrrþey eða hætta á að
Þjóðverjar næðu hér fótfestu
með ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um fyrir hlutleysi og sjálfstæði
þjóðarinnar.“
Þór greinir síðan frá því, að
Fortescue hafi í samstarfi við
Jónas frá Hriflu og Ólaf Sigurðs-
son á Hellulandi í Skagafirði
komið upp neti um 40 íslenskra
trúnaðarmanna umhverfis
strönd landsins. Mennirnir, sem
flestir munu hafa verið kunn-
ingjar og flokksbræður Jónasar,
áttu að hafa eyru og augu opin
fyrir öllu grunsamlegu athæfi
Þjóðverja í byggðarlögum sínum
og sérstaklega gefa auga ferðum
þýskra kafbáta. Trúnaðarmenn-
irnir vissu ekki að upplýsingár
þeirra færu til útlanda og látið
var í veðri vaka að eftirlitskerfið
væri sett upp til að Framsóknar-
flokkurinn og Tíminn gætu fylgst
með umsvifum útlendinga við
strendur landsins.
Upplýst er í bókinni, að Þórar-
inn Þórarinsson, sem þá var
orðinn ritstjóri Tímans og var
handgenginn Jónasi frá Hriflu,
hafi verið böðberi fyrir eftirlits-
kerfið. Sá háttur var hafður á,
að trúnaðarmennirnir við sjáv-
arsíðuna skyldu senda blaðinu
skeyti ef sæist til kafbáta við
strönd landsins. Þegar slíkt
skeyti bærist, skyldi Þórarinn
tafarlaust hringja til manns, sem
hann var kunnugur í Reykjavík
og starfaði fyrir erlenda frétta-
stofu, og greina honum varfærn-
islega frá tíðindunum. „Að svo
búnu skyldi hann setja upp
fregnmiða um kafbátinn í glugga
Tímans, eins og tíðkaðist á
Reykjavíkurblöðunum, þegar
þeim bárust mikil tíðindi. Með
þessu móti skyldi komið í veg
fyrir, að Þjóðverjar áttuðu sig á
því, að fylgst væri með þeirn,"
segir í bókinni.
Haft er eftir Þórarni Þórarins-
syni í bókinni, að hann telji sig
hafa þrisvar sinnum komið boð-
um um kafbáta til sambands-
manns síns, en viti ekki, hvort
hann sendi þau beint til leyni-
þjónustunnar í Lundúnum eða
kom þeim til breska ræðis-
mannsins í Reykjavík. Þórarinn
sagði í samtali við Morgunblaðið
í gær, að hann teldi að samstarf
sitt við Breta hefði fyllilega
samræmst hlutleysisreglum. Það
hefði ekki verið bannað að fylgj-
ast með siglingum umhverfis
landið og auk þess hefði upplýs-
ingunum ekki verið haldið leynd-
um, heldur þær birtar opinber-
lega.
Bók Þórs Whitehead, Stríð
fyrir ströndum er önnur bók
höfundar um ísland í síðari
heimsstyrjöldinni. Fyrsta bók
hans í þessum flokki Ófriður í
aðsigikom út 1980 og vakti mikla
athygli og hlaut góða dóma.
Höfundur upplýsti á blaða-
mannafundinum að hann væri
með þriðju bókina í flokknum í
smíðum og lofaði að ekki mundi
líða jafn langur tími þar til hún
kæmi út og liðið hefur á milli
fyrstu bókanna tveggja.