Morgunblaðið - 18.07.1984, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. JÚLÍ 1984
43
í Kaupmannahöfn
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖDINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OGÁRÁÐHUSTORGI
Bók dr. Magna Guðmundssonar:
'Mí
„Hagfræði og stjórnmál
eftir Torfa Ásgeirsson
Nýlega gaf dr. Magni Guð-
mundsson út bók sem lætur lítið
yfir sér, en virðist eiga erindi til
allmargra.
Hann nefnir bók sína „Hag-
fræði og stjórnmál", og byrjar á
því að bera saman tvö tímabil í
hagsögu landsins, árin 1919—1939
og 1960—1980, og þá sérstaklega
með tilliti til verðlagsþróunar.
Á fyrra tímabilinu, að mestu
undir fjármálastjórn Eysteins
Jónssonar, var verðbólga frekar
lítil, en á seinna tímabilinu tólf-
faldaðist gengi á Bandaríkjadoll-
ar.
Með þessum samanburði
tveggja tímabila er sleginn
grunntónn bókarinnar. Dr. Magni
er maður dreifbýlissjónarmiða og
tekjujöfnunarstefnu. Hann er
andstæðingur verðtrygginga fjár-
málaskuldbindinga og forsvars-
maður lágvaxtastefnu.
Segja má því að hann sé að
flestu á öndverðum meiði við það
sem aðrir íslenskir hagfræðingar
undanfarið hafa látið frá sér fara
um verðbólguvandann og senni-
legustu leiðir til hagvaxtar.
Ýmis sjónarmið dr. Magna hafa
komið fram í blaðaumræðum,
bæði hans og annarra, en mér vit-
anlega ekki áður verið gerð eins
ítarleg skil og hér.
I aðalmáli bókarinnar tekur
höfundur fyrir þrjú svæði hag-
stjórnar, verðlagsstjórn, stjórn
peningamála og skattkerfið.
Kaflarnir eru nokkuð líkt
byggðir upp. Fyrst eru skýrð þau
hugtök sem höfundur notar og síð-
an eru tekin fyrir íslensk fyrir-
brigði innan hvers svæðis og
gagnrýnt þar sem að mati höfund-
ar hefði betur getað farið hin síð-
ustu ár.
I kafla um verðlagsstjórn er
bent á margt sem að dómi flest-
allra mætti betur fara, sérstak-
lega er bent á hve illa hefir tekist
að staðfæra hinar dönsku reglur
um „Monopoltilsynet" að okkar
staðháttum. Æskilegt væri að
stjórnvöld tækju tillit til ábend-
inga dr. Magna um þessi mál.
Undirritaður vill þó lýsa sig
ósammála þeirri tillögu að
„dreifbýlisverslun verði sérstak-
lega studd með rekstrarlánum
með kjörum (lágvaxta) afurðalána
til landbúnaðar og sjávarútvegs,
svo og stofnlánum til að byggja
kjörbúðir eftir þörfum tímans",
enda held ég að forsvarsmenn
landbúnaðar og sjávarútvegs
myndu varla samþykkja að versl-
un yrði gert jafnhátt undir höfði.
I kafla um stjórn peningamála
gerir höfundur skýra og ítarlega
grein fyrir tækjum og tækni pen-
ingastjórnar. Þarnæst er pen-
ingapólitík undanfarinna ára tek-
in til meðferðar og að nokkru til
gagnrýni.
I kafla um skattkerfið er lýst
markmiðum, þar á meðal tekju-
dreifingu og aukningu samneyslu,
og síðar eru skattar skilgreindir
(beinir og óbeinir skattar o.s.frv.)
og fjallað um þá mælikvarða sem
nýta þarf þegar skattstofnar eru
valdir. Hér eru ýmsar almennar
ábendingar sem flestir myndu
taka undir, t.d. að tekjuskattur til
ríkis og útsvar til sveitarfélags
verði reiknað af sama stofni, en
ekki tveimur sem nú.
Dr. Magni er talsmaður virðis-
aukaskatts í stað núverandi sölu-
skatts, enda mun hann vera
manna fróðastur um þá ágalla,
skattatæknilega og siðferðislega,
sem núverandi kerfi fóstrar.
Dr. Magni gagnrýnir gildandi
Dr. Magni Guðmundsson
tekjuskattalög frá 1981 fyrir hve
óljós, tvíræð og flókin þau eru, og
geta víst allir framteljendur undir
það tekið.
í ályktunarorðum sínum leggst
höfundur óbeint gegn ströngu
peningalegu aðhaldi og niður-
skurði ríkisframkvæmda sem
besta vopninu gegn verðbólgu
vegna þeirrar hættu á atvinnu-
leysi sem slíkum aðgerðum fylgir,
en mælir með frekar óljósum orð-
um með því sem hann kallar
tekjustefnu (incomes policy) en
viðurkennir þó að „tekjustefna á
ævinlega erfitt uppdráttar í landi
ójafnaðar" sem ísland mun vera.
Einhvern veginn finnst mér að
gagnrýni dr. Magna sé ekki nógu
markviss, og er það skaði, því á
flestum málum tekur hann af
góðri kunnáttu.
Hversvegna ekki að koma með
heildartillögur sem að sjáifsögðu
— og það ætti ekki að vera neitt
feimnismál — væru mótaðar af al-
mennu pólitísku viðhorfi dr.
Magna, það hefir sama rétt á sér
og viðhorf svonefndra frjáls-
hyggjumanna og gæti leitt til
þeirra umræðna sem hann virðist
óska eftir.
Torfi Ásgeirsson er hagfrædingur.
hans ráðþrota og mætti þjóðin nú
vænta neyðarráðstafana til nokk-
urra ára og þetta viðurkenndu
þeir hver af öðrum stjórnarherr-
arnir þá. Ég vil aðeins minna
landsmenn á þessa ömurlegu upp-
gjöf og viðurkenningu á mistök-
um. Kannski er hægt að meta
þessa hreinskilni að nokkru, en
mistökin virðast gleymd hjá sum-
um. Nú er deilt um launamisrétti,
en það hafði fyrrverandi stjórn
vald til að lagfæra, en hún bar það
ekki við.
Núverandi ríkisstjórn hefur
reynt að jafna laun, en erfitt er
um vik í minnkandi sjávarafla og
verðfalli á þeim vörum erlendis.
Þetta ættu menn fyrst og fremst
að hafa í huga þegar krafist er
hærri launa.
Allir verða að taka þátt í við-
reisn atvinnuveganna, sem er
frumskilyrði þess að hægt sé að
lifa í þessu landi. Það er að vísu
eðlilegt að fólkinu finnist þrengt
að sér þegar atvinna minnkar við
aflabrest, en vegna minnkandi
afla mun það fólk sem vinnur við
fiskinn fyrst og fremst verða fyrir
rýrnandi kjörum, en það er stór
hópur.
Éf á að knýja fram kauphækkun
til að vega á móti fækkandi vinnu-
stundum, þá mun illa fara, hver
svo sem stjórnar landsmálum. Af'
sögu landsmanna að dæma hefur
fólkið orðið að spara og stundum
svo um munar þegar illa hefur ár-
að. Peningar verða ekki teknir upp
af götunni. Að vísu er hægt að
prenta peninga og það hefur verið
gert, en þá kemur að því fyrr en
síðar, að þá verður að greiða og
það kemur að skuldadögunum.
Nú er bara enn erfiðara að
spara en áður var. Vaninn og kröf-
urnar kalla. Ég hef áður drepið á
hvernig hægt er að jafna laun
verulega og ætla ég að sleppa því
nú. Búið er að spenna allt verðlag
uþp óg voru það ein verstu verk
fyrrverandi ríkisstjórnar, svo að
útflutningur stenzt ekki sam-
keppni vegna þess að framleiðslu-
kostnaður hjá okkur er of hár,
gengisfellingar- fyrri ríkisstjórnar
sönnuðu það. Eg hef nú farið
talsvert út fyrir upphaflega ætlun
mína í hugleiðingu minni um
starfsemi herstöðvaandstæðinga,
en byrja nú þar sem skildi á milli.
Herstöðvaandstæðingar geta
með engum rökum sagt að okkur
skipti það litlu máli að vera í Atl-
antshafsbandalaginu og í sam-
bandi og tengslum við þjóðirnar
vestan járntjalds, þar sem fólkið
getur látið skoðanir sínar óhindr-
að í ljós, ef það fer með friði.
Friðsamleg samskipti er allt
sem þarf, þá mun gott af leiða.
Óteljandi dæmi mætti hér nefna,
sem sýnt gætu hversu mikill kost-
ur það er smáþjóð sem okkur að
vera í tengslum við frjálsar þjóðir
og geta starfað óháð, þó að hér sé
varnarstöð erlends hervalds, sem
virðir frelsi smáþjóðar. Ég skal
láta það eftir hverjum og einum
að gera sér í hugarlund hvernig
hagur hvers og eins væri nú hér á
landi, ef rússneskur her hefði haft
hér aðsetur, vel 40 ára tímabil. Ég
skal gefa smá vísbendingu: Hér
væri veiðifloti Rússa allt í kring-
um landið, að minnsta kosti upp
að 12 milna mörkunum. Þá væri
hér sægur af eldflauga- og kjarn-
orkuvopnabyrgjum, Hvalfjörður
væri flotastöð þeirra. En maður
talar nú ekki um hvernig frelsi
okkar væri háttað, það væri allt
skelfilegt. Skelfilegt er líka til
þess að hugsa, að hér á landi skuli
vera til fólk sem aðhyllist þá hug-
sjónavillu sem kommúnisminn er,
þar sem allt afmarkast af vald-
beitingu og kúgun gegn víðsýnum
sjónarmiðum.
Þorieifur Kr. (luðlaugsson er af-
greiðslumaóur hjá Húsasmiðjunni,
Reykjayfk.
í þök og veggi
Sparið peninga
með minni byggingar- og viðhaldskostnaði
og lægri kyndingarkostnaði.
Sparið tíma
með styttri byggingartíma og varanlegum
frágangi.
Þak- og veggeiningar: Stálplötur beggja
megin með pólýúreþaneinangrun á milli.
Hentar sérlega vel fyrir verksmiðjuhús,
vélageymslur, gripahús o.m.fl. _______
Framfaraspor - framtíðarlausn
• Færri ásar
• Léttari burðargrindur
• Styttri byggingartími
• Minni viðhaldskostnaður
• Lægri kyndingarkostnaður

Hríngið eöa skrifiö eftir islenskum bæklingi
BÖRKURhf.
HJALLAHRAUNI 2 • SIMI 53755 • POSTHOLF 239 ■ 220 HAFNARFIROI