Morgunblaðið - 02.06.1983, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. JÚNÍ 1983
í Sumarbústaðinn
og ferðalagið
Olíulampar
Olíuofnar
Olíuhandlugtir
•
Garöyrkjuáhöld
SKÓFLUR ALLSKONAR
KANTSKERAR
GARÐHRÍFUR
GAROSLÖNGUR
SLÖNGUVAGNAR
VATNSÚÐARAR
HRÍFUR, ORF, BRÝNI
GARÐSLÁTTUVÉLAR
Garðyrkjuhanskar
TONKINSTOKKAR
Handverkfæri
ALLSKONAR
KÚBEIN, JÁRNKARLAR,
JARDHAKAR, SLEGGJUR
MURARAVERKFÆRI
Málning og lökk
FERNISOLÍA, VIOAROLÍA
HRÁTJARA
CARBÓLÍN
BLAKKFERNIS
PLASTTJARA
PENSLAR, KÚSTAR
RÚLLUR
RYOEYDIR — RYÐVÖRN
íslenskir
FÁNAR
Allar stæröir
Fánalínur
Fánalínufestingar
Kuldafatnaöur
KULDAÚLPUR
ULLARPEYSUR
STILL LONGS
Ullarnærföt
NÆLONSTYRKT DÖKKBLÁ
FYRIR BÖRN OG FULLORÐNA
Ullarleistar
Vinnuskór
Klossar
SVARTIR OG BRÚNIR
MEO OG ÁN
HÆLKAPPA
Gúmmístígvél
Smábátaeigendur
STÝRISHJÓL
SIGLINGALJÓS
ÁTTAVITAR
SJÓNAUKAR
BÁTADÆLUR, M. GERDIR
BOTNSIGTI
DEKKFLANGSAR
BLAKKIR, M. TEG.
KEFAR, FESTLAR
BÁTSHAKAR
RYÐFRÍIR SKRÚFLÁSAR
ÁRAR, ÁRAKEFAR
•
NÆLONTÓG
NÆLONGARN, M. TEG.
KEÐJUR,
SVARTAR og GALV.
DREKAR, AKKERI
STÁLVÍR, M. SVERLEIKAR
•
LUGTIR M. RAFHLÖÐU
VASALJÓS
BÁTAPRÍMUSAR
•
NORD 15
ÞURR-
BJÖRGUNAR-
BÚNINGAR OG
VINNUBÚN-
INGAR
Björgunarhringir
Björgunarbelti
Björgunarvesti
Alpokar
Nælonlínur
Handfæraönglar
MEO GERVIBEITU
Handfærasökkur
1125—2000 GR.
TIL SJÓSTANGAVEIDI
Handfæravindur
MEO STÖNG
Sjóveiðistengur
MED HJÓLI
Sjóspúnar og Pilkar
MJÖG FJÖLBR. ÚRVAL
Kolafæri og vindur
Kolanet
Silunganet
Ananaustum
SÍMI 28855.
Opið laugardag 9—12.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir HENRY KAMM

Frá Tírol
Suður-Tirol — Þrætuepli
í ítölsku kosningunum
„Ég tel mig líka vera Auslurríkismann," scgir Silvius Magnago, hér-
aðsforseti í Bolzano á Norður-Ítalíu, sem annars er þekkt sem sjálfstjórn-
arhéraðið „Bozen-Siidtirol". Og hann bætir við: „Jafnvel enn þann dag í
dag, þá er Austurríki föðurland mitt en Ítalía rikið sem ég bý í. Mér
finnst ég ekki vera ítalskur.“
Magnago, sem er 69 ára að
aldri, er með þessum orð-
um að verjast hvassri gagnrýni
stjórnarandstððunnar, en í þessu
héraði jafnt sem annars staðar á
Ítalíu fara fram almennar þing-
kosningar 26. og 27. júní nk.
Kosningabaráttan er þegar í
algleymingi í þessu blómlega
Alpahéraði, sem sigurvegararnir
í heimsstyrjöldinni fyrri slitu
frá Austurríki 1919 og innlim-
uðu síðan í Ítalíu í þakklætis-
skyni fyrir að Ítalía fór í stríðið
gegn Þýzkalandi og Austurríki
1915. En öfugt við alla aðra
hluta Ítalíu, þar sem kosninga-
baráttan nú mun skera úr um,
hvaða stjórnmálaflokkar munu
mynda næstu ríkisstjórn í land-
inu, þá eru flokkarnir í Suður-
Tírol og leiðtogar þeirra varla
nefndir á nafn annars staðar á
Italíu.
Úrslit kosninganna munu hins
vegar ráða því, hverjir verða í
forystu fyrir þýzkumælandi
meirihluta héraðsins, sem er um
280.000 manns af alls 430.000
íbúum þar, en aðrir íbúar þar
eru flestir ítalskir.
Magnago hefur um árabil ótví-
rætt verið sá stjórnmálaforingi,
sem borið hefur ægishjálm yfir
aðra stjórnmálamenn í hérað-
inu. Hann er leiðtogi Þjóðar-
flokksins, sem nýtur stuðnings
mikils meirihluta þýzkumælandi
manna í héraðinu. Hann er um
margt dæmigerður Austurríkis-
maður og var í þýzka hernum í
síðari heimsstyrjöldinni, þar
sem hann missti annan fótinn og
eins og nær allir þýzkumælandi
menn í Suður-Tírol er hann kaþ-
ólskur og íhaldssamur. Flokkur
hans hefur fjögur sæti í fulltrúa-
deild ítalska þingsins og þrjú í
öldungadeildinni.
f fyrsta sinn í sögunni hefur
það samt gerzt nú, að forystu-
hlutverk Þjóðarflokksins á með-
al þýzkumælandi fólks í Suður-
Tírol hefur verið vefengt. Þar er
að verki svonefnt „Átthagasam-
band“ (Heimatbund), sem er enn
þá þjóðernissinnaðra fyrir hönd
þýzkumælandi manna en sjálfur
Þjóðarflokkurinn. „Við búum við
hreinræktað nýlenduástand,"
segir Eva Klotz, 31 árs gamall
framhaldsskólakennari, en hún
er einn af frambjóðendum þessa
nýja flokks. Og hún bætir við:
„Hvort sem ég vil eða ekki, þá
verð ég að vera ítalskur ríkis-
borgari." Síðan segir hún með
áherzlu: „Því miður.“
Nýi flokkurinn ber fram mjög
afdráttarlausa kröfu um það í
kosningabaráttunni nú, að
Suður-Tírol verði veittur sjálfs-
ákvörðunarréttur í stað þeirra
víðtæku sjálfstjórnarréttinda,
sem héraðið hefur öðlazt jneð
samningum eftir heimsstyrjöld-
ina síðari.
Fyrri áfanginn í þeirri þróun
var samkomulag milli Ítalíu og
Austurríkis, sem var bætt við
friðarsamninginn 1947 milli ít-
alíu og bandamanna. Sá síðari
náðist með beinum samningum
milli íbúa Suður-Tírols og
stjórnvalda í Róm 1972. Þá var
það gert að skilyrði, að allir
opinberir starfsmenn í héraðinu
yrðu að geta talað bæði þýzku og
ítölsku og að öll kennsla skyldi
fara fram á þýzku fyrir þá sem
þess óskuðu.
„Það er hægt að afturkalla og
ónýta sjálfstjórnarréttindin,"
segir Eva Klotz, sem rök fyrir
kröfunni um sjálfstæði handa
héraðinu. Og hún dregur enga
dul á þá ósk sína, að héraðið
muni að lokum sameinast Aust-
urríki að nýju.
„Víst voru þau landamæri
óréttlát, sem dregin voru upp
1919,“ segir Magnago. „Flestir
íbúar Suður-Tírols kysu helzt að
búa þar, sem þeim finnst vera
heimaland sitt. En það er bara
ekki raunsætt að hugsa þannig,
því að eins og er þá verður
landamærum ekki breytt í Evr-
ópu. Við viljum ekki varpa frá
okkur kröfunni um sjálfsákvörð-
unarrétt, en það er óskhyggja
ein, að ætla sér að fylgja þeirri
kröfu eftir nú.“
Andstætt Átthagabandalag-
inu hefur Þjóðarflokkurinn ein-
beitt sér að því að fá stjórnvöld-
in í Róm til þess að flýta fyrir
fjárframlögum til héraðsins og
fylgt því fast eftir, að áður feng-
in loforð varðandi réttarstöðu
þýzka minnihlutans yrðu efnd,
þar á meðal að öll réttarhöld og
yfirheyrslur yfir þýzkumælandi
fólki fari fram á þýzku.
ítölskumælandi mönnum i
héraðinu finnst aftur á móti, að
sem þeir séu hafðir útundan og
séu nánast orðnir að minni-
hlutahópi í sínu eigin landi.
Þannig býsnaðist ritstjóri ít-
alsks blaðs í héraðinu yfir þvi
fyrir skömmu, að taugadeild á
sjúkrahúsi, sem lokið var við
fyrir tveimur árum, hefði ekki
enn tekið til starfa, þar sem ekki
hefði fengizt sérfræðingur af
þýzkumælandi uppruna til þess
að veita henni forstöðu.
Vandi ítalanna er mestur í
borginni Bolzano, sem Mussolini
átti hvað mestan þátt í að efla,
en hann kom á sínum tíma á fót
talsverðum iðnaði í héraðinu og
lét flytja þangað ítalskt fólk.
(New York Times, Ncws Service),