Morgunblaðið - 28.12.1978, Blaðsíða 17

16
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1978
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1978
17

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiósla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjðrn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aöalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2500.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 125 kr. eintakið.
Verra að búa í Reykja-
vik en á Seltjamamesi
r
Ibúar Reykjavíkur hafa nú hrokkið upp við það, að verulegur munur er
orðinn á skattbyrði þeirra borið saman við nágrannabyggðir eins og
Seltjarnarnes. Fram að þessu hafa Seltirningar að vísu haft lægri
útsvör, en sömu reglur hafa gilt um aðstöðugjald og fasteignaskatta í
þessum tveim sveitarfélögum. Seltirningar hafa því búið við nokkru
betri kjör, en munurinn hefur ekki verið verulegur.
. Með tilkomu nýs borgarstjórnarmeirihluta í Reykjavík hefur þessi
samanburður skekkst. Ibúar höfuðborgarinnar munu fá 1777 millj. kr. í
viðbótarskatta á næsta ári, miðað við þær álagningarreglur sem gilt
hafa í Reykjavík og áfram gilda á Seltjarnarnesi. Þannig verður t.d. ekki
gefinn afsláttur af fasteignaskatti einstaklinga í Reykjavík eins og áður,
þótt það sé gert á Seltjarnarnesi. Á Seltjarnarnesi verður áfram veittur
sami afsláttur og áður af aðstöðugjaldi og fasteignasköttum á
atvinnureksturinn. í Reykjavík verður hvort tveggja eins hátt og lög
frekast leyfa.
Það er eftirtektarvert, að fulltrúi Alþýðubandalagsins á Seltjarnar-
nesi var svo ólmur í að hækka álögurnar á bæjarbúa, að hann greiddi
atkvæði gegn því að hafa álögurnar innan sama ramma og verið hefur,
en fulltrúi Framsóknarflokksins sat hjá.
Stundum er sagt, að það skipti engu máli, hvort sjálfstæðismenn bera
skjöld fyrir borgarana, þegar þeir hafa til þess meirihluta eins og verið
hefur í Reykjavík og nú sýnir sig á Seltjarnarnesi. Hvað skyldu þeir vera
margir Reykvíkingarnir sem hefðu í fyrsta skipti á ævi sinni óskað sér
þess að eiga fremur heima á Seltjarnarnesi? Fjöldi manna hefði hagnazt
fjárhagslega á því að búa utan höfuðborgarinnar í fyrsta skipti vegna
þess að sjálfstæðismenn hafa ekki lengur meirihluta í Reykjavík en
halda honum t.d. á Seltjarnarnesi, þar sem íbúarnir eru nú að uppskera
það, sem meirihluti þeirra sáði til í síðustu kosningum.
Þar sem Sjálfstæðismenn eru annars staðar einir í meirihluta á
höfuðborgarsvæðinu er einnig veittur afsláttur af fasteignaskatti 20% í
Garðabæ og 25% í Mosfellshreppi eða eins mikill og lög heimila. Þar eru
sömu reglur um aðstöðugjöld og á Seltjarnarnesi, en það liggur enn ekki
fyrir í Garðabæ.
„Við ætlum að hafa
fjármálin í lagi”
Alþýðuflokkurinn hefur tvo borgarfulltrúa. Annar þeirra, Björgvin
Guðmundsson, hefur sýnt það, að hann er sannur fulltrúi
skattheimtunnar og sómir sér vel sem slíkur í borgarstjórnarmeirihlut-
anum.
„Það er stefna hins nýja meirihluta að hafa fjármálin í lagi,“ segir
Björgvin Guðmundsson í blaðaviðtali nýlega. Þetta hljómaði vel, ef fyrir
honum hefði vakað að halda útgjöldunum innan hæfilegra marka til þess
að skattbyrðin ykist ekki úr hófi fram. En það var síður en svo að nokkuð
þvílíkt vekti fyrir honum. Hin góða fjármálastjórn Björgvins
Guðmundssonar er fólgin í því að hækka allar álögur á atvinnurekstur-
inn eins mikið og lög frekast heimila og fella niður afslátt af
fasteignaskatti á íbúðum. Það kallar hann „að hafa fjármálin í lagi“.
En hann gleymir einu í þessu sambandi eða varðar kannski ekkert um
það. Borgararnir geta ekki lagt á nýja skatta til að standa undir
heimilisrekstri sínum heldur verða að takmarka útgjöldin við tekjurnar.
Hið sama er að segja um atvinnureksturinn. Og við þá erfiðleika, sem
siíku er samfara á verðbólgutímum eins og núna, verða þessir aðilar
fyrirvaralaust að taka á sig þá gífurlegu hækkun opinberra gjalda frá
borg og ríki, sem nú er að dynja yfir. Það þarf sannarlega „góða
fjármálastjórn“ ti! að mæta slíku, — fjármálastjórn sem er'jafn ólík
fjármálaóreiðu skattheimtuflokkanna eins og hvítt er ólíkt svörtu, eins
og Ijós er andstætt myrkrinu.
Að græða á jólunum
Utsölur Áfengisverzlunar ríkisins eru lokaðar á laugardögum. Það
vakti því í senn undrun og reiði, þegar það var auglýst af
fjármálaráðherra að hann ætlaði að brjóta þessa reglu og hafa
áfengisútsölurnar opnar sl. laugardag, á Þorláksmessu, í von um, að
salan yrði meiri en ella fyrir jólin og hagur ríkissjóðs að sama skapi
betri sem víndrykkjan yrði meiri yfir hátíðarnar.
Þetta framtak er forkastanlegt. Fjölmörg heimili eiga við
áfengisvandamál að stríða. Ekkert á eins illa saman og drykkjuskapur á
jólunum, hátíð barnanna.
Það er vonandi að slíkt og þvílíkt endurtaki sig ekki. Einhvers staðar
verða takmörkin að vera á óhæfilegri ásókn ríkisvaldsins í fé
horgaranna.
Houari Boumedienne,
hinn iátni forseti Alsírs, var
múhameðskur hugsjónamað-
ur og sósíalisti og ríkti sem
einvaldur í 13 ár. Hann var
landvarnaráðherra í stjórn
Ahmed Ben Bella forseta og
tók völdin í herbyltingu 19.
júní 1965, þremur árum
eftir að Frakkar veittu
landinu sjálfstæði.
Boumedienne var mjög
fjandsamlegur vestrænum
ríkjum í stefnu sinni og
hugmyndafræði enda þótt
Bandaríkjamenn hati keypt
meira af olíu og jarðgasi frá
Alsír en aðrar þjóðir og var
einn af Ieiðtogum þeirra
ríkja sem mynduðu með sér
samtök til þess að berjast
gegn tilraunum Anwars
Sadats forseta til að semja
frið við ísraelsmenn.
Fljótt á litið er líklegasti
eftirmaður Boumediennes
utanríkisráðherrann,
Abdelaziz Bouteflika, skjól-
stæðingur Boumediennes síð-
an þeir börðust saman sem
skæruliðar í frelsisstríðinu
gegn Frökkum á árunum
fyrir 1960. Enn er ekki ljóst
hve mikil völd væntanlegur
eftirmaður Boumediennes
mun hafa til þess að breyta
þeirri stefnu sem hann
fylgdi.
Herinn hefur lýst yfir
„óhagganlegum stuðningi"
við svokallaða „sósíalista-
byltingu" Boumediennes og
vísað á bug öllum hugmynd-
um um að breytingar á
valdaforystunni kunni að
breyta stuðningi Alsírs-
manna við Polisario-skæru-
liðahreyfinguna sem hefur
hækistöðvar í Alsír og berst
engin röskun yrði þótt
Boumedienne félli frá og
tryggt að fylgt yrði sömu
stefnu og áður, þar á meðal
stuðningi Boumediennes við
byltingar í þriðja heiminum.
A valdaárum Boumedi-
ennes stóðu Alsírsmenn
fremstir í flokki „baráttunn-
ar gegn heimsvaldastefnu" og
hörð andstaða hans gegn
friðarsamningum í
Miðausturlöndum getur
nokkur áhrif haft að minnsta
kosti á tilraunirnar til þess
að koma á friði í þeim
heimshluta.
„Sósíalistabyltingin" sem
Boumedienne stóð fyrir í
Alsír hefur valdið nokkrum
kurr í landinu, einkum meðal
kaupsýslumanna og land-
eigenda. Jafnvel áður en
hann lézt voru venjulegir
Alsírsbúar farnir að opna sig
fyrir útlendingum og segja
þeim frá vonum sínum og
óánægju án þess að sýna ótta
í garð leynilögreglu Boumedi-
ennes.
fór til Washington í apríl
1974 til viðræðna við Richald
Nixon þáverandi forseta um
ástandið í Miðausturlöndum
neitaði hann að taka aftur
upp stjórnmálasamband við
Bandaríkin, en því sleit hann
í sex daga stríðinu 1967
Boumedienne var
stuðningsmaður Ben Bella í
valdabaráttunni áður en
Alsír fékk sjálfstæði 3. júlí
1962.
Ben Bella hafði verið í
haldi í Frakklandi og aðal-
andstæðingur hans var Ben
Khedda sem var áhrifamest-
ur í byltingarstjórninni eftir
að Ferhat Abbas, leiðtogan-
um úr frelsisstríðinu, var
vikið úr henni 1961.
Byltingarráðið samþykkti
stefnu Ben Bella þrátt fyrir
andstöðu Ben Khedda sem
naut stuðnings skæruliða í
Alsír sjálfu en ekki aðalherja
þeirra í Túnis og Marokkó.
Þegar Alsír fékk sjálfstæði
fór Ben Bella og tók við
stjórninni í Algeirsborg, en
Boumedienne var eldheitur
þjóðernissinni og skæruliða-
foringi áður en hann hrifsaði
völdin og eitt helzta afrek
hans var að skipa sér og þjóð
sinni í forystusveit þriðja
heimsins. Hann var samt
alltaf feiminn og hógvær
maður og reyndi, oft án
Ben Khedda sem barðist
við Ben Bella um völdin.
árangurs, að draga úr
persónudýrkun sem undir-
menn hans ýttu undir.
Þrátt fyrir eindregna bar-
áttu hans fyrir sósíalistabylt-
ingu heima fyrir og gegn
heimsvaldastefnu út á við
slakaði hann gjarnan til
gagnvart öflum sem stóðu í
vegi hans og taldi það skyn-
samlega baráttuaðferð.
Þannig veittist hann alltaf
harkalega að Bandaríkja-
mönnum en gerði ekkert til
þess að draga úr hinum
miklu viðskiptum við þá.
Það þótti til marks um
raunsæi hans að þegar hann
Ben Khedda veitti mót-
spyrnu.
Boumedienne var yfirmað-
ur þjóðfrelsishersins með
aðsetri í Marokkó og Ben
Khedda reyndi að festa sig í
sessi með því að víkja
Boumedienne. Ben Belle fór
til fundar við Boumedienne
og þeir sóttu inn í Alsír 11.
júlí og komu sér upp bæki-
stöðvum í Tlemcen. Þeim
tókst að einangra Ben
Khedda í Algeirsborg en
yfirmenn nokkurra her-
stjórnarumdæma gerðu upp-
reisn. Sá hluti þjóðfrelsis-
hersins sem studdi Boumedi-
enne tók Constantine og Bone
en andstæðingar stjórnarinn-
ar höfðu Algeirsborg á sínu
valdi.
Þegar Boumedienne sótti
til Algeirsborgar frá Oran í
septemberbyrjun lá við
borgarastríði, en Ben Khedda
varð að lúta í lægra haldi og í
kosningum sem fóru fram í
september var enginn stuðn-
ingsmaður hans í kjöri.
Abbas varð forseti, Ben Bella
forsætisráðherra og
Boumedienne landvarnaráð-
herra.
Þannig kom Boumedienne
Ben Belle til valda og hann
steypti honum einnig af stóli.
Til þess notaði hann tækifær-
ið þegar Ben Belle var önnum
kafinn við undirbúning ráð-
stefnu Asíu- og Afríkuríkja
sem átti að fara fram í
Algeirsborg sumarið 1965.
Raunar ætlaði Ben Bella að
taka sér alræðisvald um
sama leyti og koma á
marxistísku stjórnarfari en
Boumedienne varð fyrri til og
fylgdi svipaðri stefnu og Ben
Bella hugðist framfylgja.
Boumedienne
Ben Bella og Boumedienne
Bouteflika sem er talinn
líklegasti eftirmaður
Boumediennes.
gegn yfirráðum Marokkó og
Máritaníu yfir Vest-
ur-Sahara sem Spánverjar
réðu áður. Stjórnin í Alsír
hefur ítrekað stuðning sinn
við Polisario og magnað
áróðursherferð sína gegn
Marokkómönnum sem hún
sakar um að grafa undan
jafnvægi í Alsír.
Sérfræðingar segja að inn-
an byltingarráðsins sem
mstu ræður í Alsír og kemst
næst því að vera ríkisstjórn
hafi menn skipzt í fjórar
fylkingar sem deili um völdin
þótt Bouteflika sé almennt
talinn líklegasti arftaki
Boumediennes. Meðan
Boummedienne lá á dánar-
beðinu héldu helztu aðstoðar-
menn hans því ákveðið fram
að þess yrði vandlega gætt að
Trúaður sósíalisti
og hugs jónamaður
Jónas Haralz bankastjóri:
Upplýsingar um
fjölda nafnlausra bóka
riúfa enga leynd
„HEIMILD til að opna nafn-
lausa bankareikninga er
ótvíræð samkvæmt reglugrð
Landsbanka íslands og sam-
svarandi ákvæða í reglu-
gerðum annarra banka,“
sagði Jónas Haralz banka-
stjóri í samtali við Mbl.
„í 7. grein reglugerðarinn-
ar í öðrum málslið stendur>
„Sparisjóðsinnstæður skulu
að jafnaði bera nafn eigenda
þeirra en heimilt er einnig að
auðkenna þær eða að þær séu
nafnlausar án auðkenna.“
Jónas sagði að af hálfu
bankastjórnar Landsbankans
hefði ekki verið talið rétt að
afnema þessar bækur nema
settar væru um það ákveðnar
reglur í bankalögunum en
bankalögin hefðu verið í
endurskoðun árum saman.
Frumvörp hefðu verið lögð
fram hvað eftir annað en
aldrei farið gegnum þingið. I
síðustu frumvarpsdrögum
hefðu þó ekki verið nein
ákvæði varðandi þetta atriði
enda þótt bankarnir hefðu lagt
til að svo yrði.
Jónas sagði ennfremur að
nauðsynlegt væri einnig að
gefa einhvern umþóættunar-
tíma eða einhvern tímafrest til
að breyta þessum bókum.
Reyndar hefði skref verið tekið
í þessa átt með því að vaxta-
aukareikningar yrðu að vera á
nafni og það væri alls ekki lítið
atriði að ekki væri unnt að
Jónas Haralz
opna vaxtaaukareikning án
nafns þegar þessir reikningar
væru að verða eins mikilvægir
og raun bæri vitni.
Jónas ítrekaði, að í tilmæl-
um Seðlabankans fælist ekki
að verið væri að rjúfa banka-
leyndina yfir þessum bókum
heldur aðeins verið að biðja
um að fá upplýsingar um það
frá einstökum bönkum hvað
mikið væri af svona bókum, því
að ekki yrðu gefnar neinar
upplýsingar um einstaka
reikninga heldur aðeins gefnar
upplýsingar um það hversu
margar bækur af þessu tagi
væru hjá bankanum í heild,
ekki t.d. hve margar bækur
væru hjá einstökum útibúum.
Jónas sagði ennfremur, að í
mörgum tilfellum væri í reynd
alls ekki um nafnleynd að
ræða. Sumar þessara bóka
væru t.d. auðkenndar með
nafnnúmeri viðkomandi reikn-
ingseigenda, aðrar með
heimilisfangi og stundum gæti
verið um að ræða t.d. stúdenta-
árganga eða jafnvel spila-
klúbba sem auðkenndu bækur
sínar með einhverjum öðrum
hætti.
„Við teljum hér og ég held að
svo sé einnig í öðrum bönkum,
að þessar bækur séu ekki neitt
sem skiptir máli, því að það er
svo lítið um þær,“ sagði Jónas.
„Flest af þessu fólki sem er
með þessar bækur er heldur
alls ekki með þær út af því að
það ætli sér að svíkja undan
skatti heldur fólk sem af
ýmsum öðrum ástæðum vill
hafa leynd yfir sínum málum.
Hinir alvarlegu skattsvikarar
kunna betur að fara með sína
peninga heldur en að láta þá
liggja inni á sparisjóðsbókum.
Með þessu er einungis verið að
gera fólk, sem ekkert hefur til
sakar unnið, óttaslegið og
getur stuðlað að því að það taki
út sína peninga algjörlega að
ástæðulausu. Annað mun þessi
fyrirætlun varla hafa í för með
sér, en að sjálfsögðu munu
bankarnir gefa umbeðnar
upplýsingar. Þær verða hins
vegar ekki þess eðlis að þær
rjúfi neina leynd.“
Baldvin Tryggvason, sparisjóðsstjóri:
Hina raunverulegu
skattsvikara er
ekki þarna að finna
„ÞAÐ er áreiðanlega miklu
minna um þessar nafnlausu
bækur en menn halda, því að
þetta er ekki í ncinum stórum
stíl,“ sagði Baldvin Tryggva-
son, sparisjóðsstjóri í Spari-
sjóði Reykjavíkur og ná-
grennis og formaður Spari-
sjóðasambandsins, þegar Mbl.
leitaði álits hans á tilmælum
Seðlabankans um að fá upp-
lýsingar um fjölda nafnlausra
sparisjóðsbóka í bankakerf-
inu. Kvaðst Baldvin gera ráð
fyrir að þessar bækur væru
ekki nema fáein hundruð í
öllu sparisjóðskerfinu.
Baldvin sagði ennfremur, að
þeir, sem ættu þessar bækur,
væru fyrst og fremst eldra
fólkið, og þá ekki sízt það fólk
sem myndi eignakönnunina,
sem fór hér fram í kringum
1946 og varð þá óttaslegið.
Baldvin benti einnig á, að
margar svonefndra nafnlausra
bóka væru alls ekki nafnlausar
strangt til tekið. í sumum
tilfellum væri kannski um það
að ræða að afinn eða amman
opnuðu sparisjóðsbók fyrir
Baldvin Tryggvason
nýfætt barn og hún væri þá
merkt „Óskýrð Jónsdóttir" eða
eitthvað í þá veru. Einnig væri
mjög algengt í einkaskiptum á
dánarbúi að fjármunir væru
lagðir inn á ómerkta bók
meðan verið væri að ganga frá
skiptunum þar sem enginn
einn vildi láta skrá sig fyrir
peningunum, en að þeim lokn-
um væri allt tekið út af
bókinni.
Baldvin sagði einnig, að hina
raunverulegu skattsvikara
væri áreiðanlega ekki að finna
á þessum nafnlausu bókum,
því að þeir kynnu betur að
ávaxta sína fjármuni en að
láta þá liggja inni á venjuleg-
um sparisjóðsbókum í þessari
verðbólgu. Baldvin ítrekaði
einnig, að reikningseigendur
þyrftu ekki að óttast neitt í
þessu sambandi, því að ekki
væri verið að rjúfa neina
bankaleynd með því að veita
þessar umbeðnu upplýsingar.