Morgunblaðið - 20.06.1964, Blaðsíða 11

f Langardagur 20. JfinT 1964
MORGUNBLAÐIÐ
Páll V. G. Koika:
Annarra augu
I>AÐ mun haía verið skóldíð
Robert Bums, sem kvað:
Kú dísagjöf væri dýrari baugum
«ö sjá oss sjálía með annara
augurm
En sú náðargáfa orkar þó
nokkuð tvímælis. Barn, sem er
»)ið upp við slæmt atlæti og er
eifellt brigzlað um heimsku og
íiumingjaskap, kann að eiga bágt
með að hefja sig síðar yfir þann
dóm og öðlast heilbrigt sjálfs-
traust. Annað, sem býr við eftir-
læti og oflof úr hófi fram, bíður
|>ess ef til vill ekki heldur bætur
eíðar í lífinu. Blandað lof og last
i bikar ævikjara og orðstirs er
Iþví sennilega hollast, enda feilur
|>að fíestum okkar í hlut.
Ég heyrði það utan af mér i
ungdæmi minu, að ég væri strák
ur, og faðir minn hefur víst hald
ið það, þvi að hann taldi það
mundu svara kostnaði að senda
mig í skóla. Sjálfur hef ég alltaf
iagt á þetta einhvern trúnað og
jjafnvel talið mig vera nokkurt
ekáld. Ég orti þvi á fyrri árum og-
eendi frá mér tvær ljóðabækur,
Hnitbjörg og Ströndina. Sú fyrri
var hálfgert lausaleiksbam, en
við þá síðari gaf ég mér betri
tima, og ýmsir gegnir og góðir
menn, sem skrifuðu um hana rit
dóma, töldu mök mín við Ijóða-
dísina ails ekki hneykslanlega
eamibúð. Ég hef öðru hvom síðan
gripið í að yrkja kvæði, t.d. hó-
tiðaljóð á hálfrar aldar afmæli
Káskólans, en af tveimur tyiftum
feeppenda, ef ég man rétt, feng-
um við síra Sigurður í Holti II.
verðlaun sameiginlega, næstir
é eftir Davið heitnum Stefáns-
*yni. Auðvitað gladdi mig þessi
órskurður hinnar virðulegu dóm
ueíndar, án þess að hann breytti
í nokkru verulegu mati mínu á
ejólfum mér. Ég er íyrir löngu
hættur að horfa á mig með ann-
«ua augum.
Ef til viil hefði ég lagt meiri
rækt við ljóðagyöjuna, ef ég
befði ekki farið á vertíð, sem
varð bæði lengri og erfiðari en
ég hafði ætlað í fyrstu. Ég skrif- 1
aði bók um átthaga mína og
nefndi hana Föðurtún. Ég varði
til þess fíestum fritimum mínum
í sex ár, þax af allt af 12 mánuð-
um við heimildakönnun á söfn-
um hér syðra. Auk þess fór ég
fjöJmargar ferðir um báðar Húna
vatnssýslur til þess að safna göml
um mannamyndum og birti í bók
inni um 300, sem voru frá því
fyrir aldamót, sumar svo fágætar,
að yfir þeim vofði gleymska og
glötun. Sjálfur álit ég, að Föður-
tún muni geyma nafn mitt eftir
að öll önnur verk min eru
gleymd og grafin.
Hér er í Jandi ein opinber
stofnun, sem mun heita Löggild-
ingastofnun rikisins. Hún á að
„justera" öll ióð og mæla, svo
að ekki sé svikin inn á almenn-
ing nein vara, sem ekki stendur
fulla vikt. En hér höfum við
líka nokkra sjálfboðaJiða, sem
hafa tekið að sér að „justera"
andJega framleiðslu með því að
skrifa bókmenntasögu samtiðar
sinnar. I»etta er ekki svo vanda-
laust verk, sem sumum þeirra
kann að sýnast, því að andleg
afrek eru „inponderabilia“, þau
verða ekki viktuð i pundum.
Hér hefur verið háð Lista-
mannahátíð, m.a. til þess að sýna
þátt Jjókmenntanna í tuttugu ára'
sögu hins íslenzka lýðveldis.
Sannast það hið fornkveðna áð
margir eru kallaðir, en fáir út-
valdir. Ég fór á bókasýningu há-
tiðarinnar, m.a. til þess að sjá
sjálfan mig með annara augum.
Fyrst varð fyrir mér bás, þétt-
skipaður l>arnat>ókum og skal
það sizt lastað. Þá kom annar, all
fyrirferðarmikill, enda helgaður
þjóðaríþrótt íslendinga, Jjóðalist-
inni. Þess var ékki að vænta, að
ég fyndi þar Hnitbjörg eða
Ströndina mína, þvi að meira en
tuttugu ár eru liðin fró útkomu
þeirra. Síðan hef ég að vísu lótið
prenta ljóðabálkinn Landvættir,
fagurlega myndskreyttan af Hall
dóri Péturssyni, en hann hefur
eliki verið á boð.stólum fyrir al-
menning, heldur eingöngu verið
notaður til vinargjafa, svo að for
Daglega umgangist Þér fjölda fólks
BRAGÐ OG
BÆTIR RÖDDINA.
Framleitt med einkgleyfi: LINDA h.f. Akureyri
BYÐUR FRISKANDI
náðamönnum sýningarinnar er tf
til vill ókunnugt um hann. í>á
kom ég að bási, sem í'voru fáein
leikrit, en ekki var þar sú eina
bók mín, sem enn er fáanleg í
verzlunum, en það er Jeikritið
Gissur jarl, sem Jeikinn var úr
einn þóttur í útvarpinu síðastJið-
in vetur. Nú kom bás, sem bax
hið virðulega heiti Land og þjóð.
Við Húnvetningar reiknum hérað
okkar til íslands og sjálfa okkur
til islenzku þjóðarinnar, svo að
ég bjóst við að Föðurtún, stærsta
og umfangsmesia héraðslrók, sem
einn maður hefur skrifað, væri
þar að sjálfsögðu. Bókin er ýfir
500 blaðsíður, telur fram um
3000 eiginnöfn, hefur um 300
myndir og auk héraðslýsingarinn
ar nokkrar ritgerður, sem lýsa
menningu Húnvetninga, ættum
þeirra, sérkennum og sögu. —
Justeringamenn sýningarinnar
höfðu ekki komið auga á þetta
kver. Ég fór heim, hugsandi u<m
það, hvort ég ætti að lita á sjálf-
an mig með þeirra augum sem
leirskáld og ritskussa, eða hvort
hérað mitt hefði goldið þess, að
ágóðinn af lækinni um það rann
til héraðsspítalans á Blönduósi,
en ekki í vasa neins bókaútgef-
anda, verðandi þvi ekki auglýs-
inganáðar þeirra aðnjótandi.
Daginn eftir fór ég að hugsa
um það, að ýmsir fleiri Hún-
vetningar hefðu skrifað bækur,
sem ég hafði ekki órðið var við
á sýningunni. Ég fór þvi þangað
aftur til þess að sannprófa
þetta. Ekki var þar hin stóra
og vandaða Sturlungaútgáfa Jóns
heitins Jóhannessonar prófessors,
sem gerði þetta gullaldarverk í
fyrsta sinn aðgengilegt fyrir aJ-
menning (1946). Nú var dr. Jón
að vísu ekld frumhöfundur
Sturlúngu, en það var hann aftur
á móti að þeim tveimur bindum
íslendingasögu sinnar, sem hon-
um entist aldur til að ganga frá.
Þessi Islendingasaga hins skarp-
skyggna og vandvirka vísinda-
manns er ekki fyrst og fremst
atburðasaga, heldur „cultural
anthropology" — menningarsögu
leg mannfræði, ekki þurr sagn-
fræði, heldur miklu fremur sjálf
stætt listaverk (1958). Ekki var
þama hin mikla Væringjasaga
skóldsins dr. Sigfúsar Blöndal
(1954), en til þess verks varðí
hann mörgum síðustu árum ævi
sinnar. Ekki var þar hin myndar-
lega bók, Húnvetnsk ljóð (195ð),
sem gefur sýnishorn af kveðskap
Húhvetninga á síðari áratugum,
né Mannaferðir og fornar sJóðir
(1957) eða aðrir frásagnaþættir
Magnúsar heitins á Syðra-Hóli,
sem ’hóf þá grein ritsmíða á stig
listar með irtnsæi sínu í sálarlif
sögupersónanna. Þá var þar held
ur ekki hin merlcilega og myndar
lega ljóðaþýðing á Jobsbók, sem
Ásgeir Magnússon fró Ægissíðu
gerði (1951), og lagði það á sig
að læra til þess hebrezku, en
Jobsbók er af ýmsum talin eitt
af stórfenglegustu skáldverkum
allra alda.
Ég lét mér nægja að a-thug®
„justeringuna“ á ritverkum Hún-
vetninga síðustu tuttugu árin,
enda er ég þeim kunnugastur, og
mætti þó fleira telja, svo sem
ýmsar ævisögur einstakra manna.
Um utangáttamenn úr öðrum hér
uðum verða mér kunnugri menn
að dæma.
Undirbúningsnefnd bókasýn-
ingarinnar hefur kveðið upp sinn
dóm um minningu þeirra manna,
sem hér hafa verið nefndir, og
hann er á þá ieið, að þeir hafi
elcki kunnað að koma fyrir sitt
hjarta orði, og eigi því að rísa
þögulir frá dísanna borði. Sá dóm
ur er kveðinn upp á hótíðlegri
stundu, á aímælishátíð hins Is-
lenzka lýðveldis. Sumir þessara
manna voru sýslungar mínir og
kærir vínir, en eru nú látnir.
Með þessu greinarkorni hef ég
svarað fyrir sjálfan mig og þá,
en framtáðin, sem ég áfrýja til,
mun felJa sinn úrskurð um,
hversu róttur og sanngjarn þessi
dómur hefur verið.
Stiniarbústaðiir
Fagrihvoll rétt hjá Varmahlíð Skagafirði til sölu,
vegir og veiðiár til allra átta. TiJboð óskast.
Nánari uppl. í sima 15836 næstu kvöld kl. 20—24.
Tvöfait gler
Setjúm í allar gerðir. — Getum bætt við okkur
stórum og smáum verkum. Þaulvanir menn.
Sími 35605 ALLI og ELLI 35605.
Veitingastofa til sölu
Veitingastofa í íullum gangi er til söiu í Reykja-
vik. Þeir, sem hefðu áhuga á þessum kaupum,
sendi nöfn sin í lokuðu umslagi á afgr. blaðsins
merkt: „Veitingastofa — 4590“.
DUJN^FIÐURJHLREINSUNIN
VATNSSTIG 3 SfMI 18740 dcct BP7T-koddnr
AÐEINS ORFA SKREF
^R^ÚAUGAVEG^
REST BEZT-koddar
Endurnýjum gömlu sceng-
Urnar.eigum dún-og fid'urheld ver.
iELJUM aedprduHS-og gæsodunsiæng
ur og kodda of ýmsum slærdum.

Svo fljótt 10g auðvelt ^ að þvo - úr
ekt