Morgunblaðið - 16.04.1961, Blaðsíða 5

Sunnudagur 16. apríl 1961
MORGVNBLAÐIÐ
5
l
FINNST yður ástæða til þess að
breyta núgildandi stafsetningu?
Eiríkur Hreinn Finnbogason,
cand. mag.:
Sjálfsagt má finna núgildandi
stafsetningu sitthvað til foráttu,
en hún hefur líka mikla og
igóða kosti. Hún er rökrétt og
'hæfir að því leyti vel okkar
rökréttu tungu. Og hún knýr til
umhugsunar um eðli tungunnar,
og hvernig eitt orð er af öðru
leitt, en það er vissulega veiga-
mikið atriði.
Talað er um, að stafsetningin
sé erfið og taki langan tíma að
læra hana. Ég efast um, að
iþeim tíma sé illa varið. Islenzkt
Btafsetningarnéim er ekki ein-
ungis fólgið í því að læra,
hvemig eigi að skrifa orð, held-
ur er það um leið nám í sjálfu
málinu, stafsetningin er þanhig,
að hjá því verður vart komizt.
Einhverjir eru öðru hverju að
hnýta í Z-una. Hún gerir nú
eigi að síður sitt gagn. Ef hún
væri ekki, mundu sumir t.d.
skrifa íslendskur, aðrir íslensk-
ur, sumir betstur, aðrir bestur.
Z kemur því í veg fyrir ósam-
ræmi, sem erfitt yrði að losna
við með öðru móti. Það er mis-
skilningur, að z-an sé erfið í
námi. Z í stofni orða ætti að
byrja að kenna í barnaskóla, og
mundi börnum ganga miklu bet-
ur að læra hana heldur en t.d.
n og nn í endingum orða. Hugs-
anlegt er, að sleppa mætti z í
endingum sagna, án þess að úr
yrði glundroði.
Ég fæ með öðrum orðum ekki
séð, að neitt hafi komið fram,
sem mæli með verulegum breyt
dngum á núgildandi stafsetn-
ingu. Þorri þjóðarinnar kann
hana orðið í aðalatriðum, og ég
held, að nauðsynlegra sé að
sinna betur einhverjum öðrum
þáttum tungunnar heldur en að
fara að rugla eitthvað til í því
efni.
Geir Kristjánsson, rithöfund-
I Ég hef engan
áhuga á stafsetn
ingu. Sú staf-
setning sem við
notum er okkar
stafsetning
(hvort sem það
er sú lögboðna
eða einhver
önnur), oghenni
verður ugglaust
breytt eftir að við erum dauðir.
Þó mætti gjarnan í rituðu máli
gera einhvem greinarmun á tvö
földu 1-i í orðum eins og „falla“
og „fallerast". Það mætti hæg-
lega með því að auðkenna ann-
að 1-ið í öðru hvoru tilfellinu.
Hannes Pétursson, skáld:
Þótt ég kunni ekki núgildandi
stafsetningu til hlítar og þurfi
ævinlega að fletta upp í staf-
gsetningarorða-
|bók til að ganga
1 skugga urn,
Ihvemig viss orð
|eru rituð (jafn-
lan e r u m a ð
Iræða sömu orð-
|in), hef ég ekk-
lert á móti henni,
gsé enga ástæðu
til að hverfa frá
henni og mundl aldrei láta mér
detta í hug að reyna að læra
einhverja aðra, ef lögboðin yrði.
Stafsetningarreglur eru aldrei
Bnnað en ákveðið system i gal-
skaben, og ég tel núgildandi
stafsetningu á margan hátt
ágæta, þegar það er haft í.huga.
Þá er það og mikill kostur við
hana, að maður er alls ekki
skyldugur að fara eftir henni.
Annars er dálítið erfitt að ein-
beita sér að stafsetningarlöggjöf
Jónasar frá Hriflu svona ná-
kvæmlega í þeirri andránni,
sem þáttaskil verða í mannkyns
sögunni og fólk er að leggja af
stað út í himingeiminn.
Indriði G. Þorsteinsson, rit-
höfundur:
Ég býst við að hægt sé að
láta sér þykja vænna um dauð-
ar tungur en lifandi, enda eru
þær þá ekki í
hættu lengur, og
hvorki hægt að
misþyrma þeim
með 1 æ r d ó m i
e ð a í daglegri
notkun. Lifandi
tunga er aftur á
móti einskonar
harmóníum
handa hugsun-
um fólks, og handa þeim sem
fara á morgnana til að kaupa
fisk. Sem slík verður hún að
þola þótt hrikti í henni og hún
getur allt eins búizt við hnjaski.
Málvöndunarmenn eru góðir,
nema þeir ganga með dönsku
hræðsluna, en þó því aðeins að
einhverjir séu reiðubúnir til að
slást dálítið við þá. Fengju þeir
að vera einráðir með flækjur
ættar og uppruna orða aftan úr
rýti hellismanna, yfirgæfi al-
menningur fljótlega rykfallinn
orðaforða þeirra, og gerir raun-
ar alltaf, því alltaf er almenn-
ingur að skapa tungu og bjarga
henni frá að verða reiknidæmi
fræðinga norrænnar „latínu“.
Annars þarf þessi leggjabrjótur
að hafa tímann fyrir sér núna í
nýrri veröld tækniheita, geim-
ferða og kjarnorku, því hún er
enn tunga hinna dauðu Skalla-
gríma.
Um þörfina á breytingu er
aðeins þetta að segja: Því meir
sem þeir punda á tunguna af
Laugasamþykktum og orðaætt-
fræði, því meiri líkur eru til að
það þjóðmál, sem nú er talað á
götuhornum verði hin lögskip-
aða tunga.
Það er alltaf hægt að slaka á
og sætta í þróunaratriðum eins
og tungumáli. Og fræðimenn um
íslenzka tungu og þeir sem
skapa reglurnar, eiga að vera
minnugir þess, að þróttmikil
tunga lifir í því frelsi einu, sem
góðir menn gefa henni í bók-
um, þegar þeir eru vaxnir upp
úr allri smámunasemi hinna
fínni fræða, sem málvísinda-
menn verða að halda sig við í
söguskráningu tungunnar. Þess
vegna á öll kennsla tungunnar
að miðast við að auðvelda fólki
að hugsa, og með hliðsjón af
því eiga lærðir menn að kenna
— og breyta rithætti ef þeim
finnst ástæða til.
Og samkvæmt boðorðinu; allt
einfalt er gott, mætti fækka lær
dómsskrautinu í rituðu máli,
þótt það væri ekki nema vegna
barnanna.

f Englandi er til máltæki, sem
jafngildir því að við segjum,
að bera í bakkafullann lækinn.
í London skemmta menn sér
við að snúa út úr þessu.
Tveir vinir hittust á bar.
— Hvert ætlar þú í fríinu
þínu?
— Til Parísar — en þú?
— Til Munchen . . . Ætlarðu
að taka konuna með til Parísar?
— Ha, ha, ferð þú með bjór
til Munchen?
★
Betlari stóð á kirkjutröppum
í Róm og gömul kona, sem gekk
fram hjá, gaf honum 100 lírur
og sagði:
— Mér tekur sárt til yðar, en
þér gætuð nú samt haft það enn
þá verra. Þér gætuð t.d. verið
blindur.
— Ég veit það, frú, þegar ég
var „blindur", fékk ég svo mik
ið af fölskum peningum.
★
Starfsmaður UNESCO sem
hafði ferðazt mjög víða, var eitt
sinn spurður hvefnig hann gæti
vitað er hann kæmi til vanþró-
aðs lands. Hann svaraði:
— O, það er sannarlega auð-
velt. Það er þegar ég kem tii
lands, þar sem börnin hlýða for
eldrum sínum og bera virðingu
fyrir þeim.
En hve börnin vaxa fljótt,
stundi heimsspekingurinn, sér-
staklega þau í íbúðinn fyrir ofan
okkur.
Brekkur eru oftast lægri
upp að fara en til að sjá.
Einstig reynast einatt hægri
en þau sýnast neðan frá.
Himinglæfur, brattar, breiðar
bátnum skila’, ef lags er gætt.
Flestar elfur reynast reiðar,
rétt og djarft ef brot er þrætt.
Tíðum eyðir allri samræmd
afls og þols: að hika sér.
Kvíðinn heftir hálfa framkvæmd.
Hálfur sigur þorið er.
Klíf í brattann! Beit í vindinn,
brotin þræð og hika ei!
Hik er aðal-erfðasyndin.
Út í stríðið, sveinn og mey!
Hannes Hafstein: Klíf 1 brattann.
Nýlega voru gefin saman á Ak
ureyri af sr. Pétri Sigurgeirssyni
ungfrú Olga Óladóttir og Gunnar
Guðbrandsson bæði frá Siglufirði
7. þ.m. opinberuðu trúlofun
sína í Amsterdam ungfrú Vigdís
Aðalsteinsdóttir, Aðalsteins heit
ins Jónssonar lögregluþj. Bárug.
37 og Ronald Lee Taylon guð-
fræðinemi, Indíana, U.S.A.
Gefin hafa verið saman í hjóna-
band ungfrú Sigurbjörg Ármanns
dóttir frá Akuréyri og Þórarinn
Hrólfsson, Hrannargötu 9, fsa-
firði. Heimili ungu brúðhjónanna
er á ísafirði.
Sl. laugardag voru gefin saman
á Akureyri ungfrú Sigurbjörg
Helga Halldórsdóttir frá Litla-
Hvammi á Svalbarðsströnd og
Haraldur Karlsson, Fljótsbakka,
Reykdælahreppi, Suður-Þingeyj-
arsýslu. Heimili ungu hjónanna
verður á Fljótsbakka.
Nýlega hafa opniberað trúlofun
sína ungfrú Aðalbjörg Garðars
dóttir, Brekkugötu 18, Hafnar-
firði og Bergur Hjartarson, Fögru
kinn 8, Hafnarfirði.
Á morgun, mánudag verður
Jón Halldór Þórarinsson, Snorra
braut 36, sextu ára.
75 ára er á morgun 17. apríl,
Þorsteinn Jónsson, Hverfisgötu
104. Rvík.
Atvinna! Tvær stúlkur óska eftir atvinnu úti á landi, við hótel eða matsölustað. — Uppl. í síma 24634 eftir kl. e. Mávastell Nýtt, ónotað 12 manna kaffi- og matarstell til sölu við tækifærisverði. Tilboð sendist Mbl. merkt: — „Mávastell — 1901“.
Múrarar óskast ti1 þess að taka að sér að fínpússa hús að utan. — Nánari uppl. í síma 33937. Múrari óskar eftir 2—4 herbergja íbúð. Uppl. í síma 32439 eftir hádegi í dag.
Nýlegt Grundig segulbandstæki til sölu, ásamt 9 spólum (ca. 8,30 m af bandi) Uppl. síma 16020. íbúð óskast Óska eftir búð til leigu 14. maí. Einar Árnason, lögfr. Sími 23354.
Tækifærisverð Sumarbústaður í Hvera- gerði til sölu. Uppl. í síma 50195. Talmyndavél 16 mm ensk tón og tal- myndavél til sölu. — Uppl. 1 síma 14721.
Kalt borð og snittur Alls konar veizlur, smærri og stærri, einnig einstakir réttir. Sya Þorláksson Sími 34101. Til leigu 14. maí 4ra herbergja íbúð í Hálogalandshverfi. Hús- gögn gætu fylgt. Tilboð sendist Mbl. sem fyrst, merkt: „1038“.
2ja herbergja íbúð óskast til leigu í Hafnar- firði í maí. Uppl. í sima 50778. Tek að mér að sníða og saurna kjóla. Uppl. í síma 18158 milli 7 og 8.
Vesturbær Kjólar sniðnir og mátaðir. Sími 19077. V élri tunar námskeið Sigríður Þórðardóttir Sími 33292.
Til leigu 4ra herbergja sólrík íbúð við miðbæinn. Reglusamt og roskið fólk kemur aðeins til greina. — Tilboð merkt: „55 —1041“ sendist afgr. Mbl. Til leigu ný 5 herb. íbúð til 2ja ára. Tilboð er greini fyrirfram- greiðslu sendist Mbl. fyrir miðvikpdag, merkt: — „Jarðolía — 1903“.
Bradford Óska eftir að kaupa Brad- ford sendiferðabíl gegn ör- uggum mánaðargreiðslum. Tilboð merkt: „Bradford — 1039“, sendist afgr. Mbl. fyrir þriðjudagskvöld. Til sölu nýlegur(Pedegree) bama- vagn í Miðtúni við Vífils- staðaveg, þriðja hús til vinstri. Uppl. í síma 50383.
BÖKAMARKAÐURINN
heldur áfram
Bækur, sem seldar voru með 60% afslætti
fást keyptar samkvæmt bókaskrá, sem
liggur frammi í bókabúð Lárusar Blöndal
í Vesturveri og Skólavörðustíg 2.
Bókaskrá póstsend þeim,. sem óska.
BÓK4IVIARK AÐU Rl IM N
Box 25 — Reykjavík